sławni lwowianie

14

14 – 27 stycznia 2011 * Kurier Galicyjski

ulubieniec Lwowa – wielki fiszer

BEAtA KOSt

ła-Siedlecki. Tworząc postacie w mo-

doceniła je nie tylko publiczność, ale

pełne sale, dzięki czemu „napełniał

Najczarowniejszy gawę-

nologach, nie używał prawie zupełnie

i dyrekcja teatru. Mistrzowsko zagrał

kieszenie”. Zadowolony z udanego

dziarz w życiu i na scenie –

charakteryzacji, nie było rekwizytów,

Jenialkiewicza w „Wielkim człowieku

występu, hojnie rozdawał napiwki i

tak określali go współcześni.

ale publiczność widziała dokładnie

do małych interesów”, wystawionym

opłacał uroczyste kolacje w towarzy-

Wiele lat po śmierci Fiszera

szafy, z których wyjmują teczki urzęd-

we Lwowie w 1877 roku. Dobrany był

stwie młodszych kolegów i koleżanek.

jego koledzy opowiadali o nim

nicy i posterunki, w których siedzą wy-

do tej roli idealnie: na inscenizację

Do sławy przyczynił się też talent pi-

ze wzruszeniem i ożywieniem.

imaginowani kaprale. Sam próbował

„Wielkiego człowieka” decydowano

sarski Fiszera, niezwykle popularne

Uroczy Fiszer – rozpromieniał

tworzyć komedie, w lwowskich „Roz-

się jedynie wtedy, kiedy odtwórca roli

były jego monologi satyryczne, które

się Karol Adwentowicz i snuł

maitościach” wystawiana była jego

tytułowej był pewniakiem. Prapremie-

wygłaszał ze sceny. Był wśród ów-

opowieści o znakomitym ak-

„Kropla atramentu”. Felietony wysyłał

ra odbyła się we Lwowie 11 stycznia

czesnych polskich aktorów i autorów

torze.

do „Gazety Lwowskiej” i „Kuriera War-

1877 roku.

monologów najsłynniejszy. Stworzył

W rodzinie Gustawa byli jacyś

szawskiego”. Był też autorem humo-

Przeżył we Lwowie konflikt po-

galerię postaci i typów, które były bo-

niemieccy przodkowie, ale jak żar-

rystycznych obrazków „Ze szpitalnej

między dyrektorem przedsiębiorstw

haterami jego monologów – Pan Śnia-

towali koledzy, to nie po nich aktor

celi”, pisanych podczas choroby w

teatralnych a aktorami. Konflikt ten był

dankiewicz, Afiszer Teatralny, Kapral

odziedziczył słynne poczucie humoru.

1898 roku do kolegów. Listy te były

najprawdopodobniej przyczyną jego

na Urlopie. Znakomity aktor był też

Urodził się Gustaw Fiszer 2 sierpnia

satyrycznym zapisem lwowskich kulis

ucieczki do Krakowa w sierpniu 1881

improwizatorem i dzięki zmysłowi ob-

1847 roku w Rzeszowie. W Rzeszo-

teatralnych

roku. Mimo konfliktów z dyrekcją i roz-

serwatorskiemu tworzył typy lwowskie

wie rozpoczął naukę w gimnazjum,

Gustaw Fiszer

Grał we Lwowie na scenie skarb-

czarowań, wciąż do Lwowa powracał:

i galicyjskie. Używał gwary lwowskiej,

ale ze szkoły usunięto go za dekla-

kowskiej, następnie zaangażowany

po ucieczce krakowskiej, przyjeżdża

gdy nie były dla niego najważniejsze.

co jeszcze bardziej podkreślało ko-

racje patriotyczne. Niebezpieczny

przez pierwszego dyrektora Teatru

do Lwowa, aby w niedługim czasie

Po atakach oszczędności, które od

mizm wypowiedzi. Poszukiwał swoich

rewolucjonista ukończył gimnazjum

Wielkiego (obecnej Opery) Tadeusza

znów opuścić scenę; w 1882 roku jest

czasu do czasu go nawiedzały, (a po-

bohaterów w urzędach i w knajpach,

w Preszowie na Słowacji, gdzie dzięki

Pawlikowskiego, znalazł się w jego

z powrotem w mieście i gra na scenie

noć spowodowane były starą historią

jeżdżąc na furmankach i bryczkach,

staraniom ojca został przeniesiony.

zespole. Z Pawlikowskim relacje miał

skarbkowskiej, wziął wówczas letni

z wielką przegraną w karty), pozosta-

wysłuchując opowieści woźniców.

Poszedł do powstania w wieku 16

skomplikowane, konflikty przyczy-

urlop i wyjechał aż do Petersburga.

ła mu opinia aktora bardzo oszczęd-

Szedł w kierunku teatru autorskie-

lat, walczył początkowo w oddziale

niły się wreszcie do dymisji Fiszera.

Jego odejście było dla sceny dużym

nego, wręcz „kapitalisty teatralnego”.

go, odrzucając sugestie sceniczne

Łopackiego, następnie u Czachow-

Wieść gminna niosła, że Pawlikowski

ciosem, wraz z Fiszerem odeszli inni

Ataki oszczędności szybko jednak

twórców warszawskich. Aniśmy się

skiego. Został aresztowany po zakoń-

niezadowolony był z tego, iż Fiszer

popularni aktorzy. Ze sceną lwowską

mijały i znów pamiętniki wypełniały

spostrzegli, kiedy na estradę wpłynęła

czeniu powstania i przewieziony do

nie charakteryzuje się na scenę, na

pożegnali się wierszem napisanym

się opisami Fiszera rozdającego pie-

substancja teatru. Teatru najprawdziw-

rodzinnej miejscowości.

co aktor miał odpowiadać, że nie jest

przez Bolesława Czerwieńskiego:

niądze na lewo i prawo. Pisano, że

szego: z człowiekiem „od wewnątrz”.

W Rzeszowie zadebiutował na

przestępcą finansowym i nie musi

„Wspomnijcie czasem o nas!

cała jego natura gwizdała na majątki,

Bo to właśnie Fiszera wyróżniało spo-

scenie w zespole Józefa Bendy, był rok

się obawiać rozpoznania. Usunięcie

Wspomnijcie i o tem,

zaszczyty, na własną powagę wieku

śród wszystkich bez mała ówczesnych

1866. Po powstaniu artysta dramatycz-

Fiszera wywołało wielkie niezadowo-

Że się los toczy kołem –

czy sławy. Jego benefisy gromadziły

monologistów – pisał Adam Grzyma-

ny – krótko scharakteryzował dorobek

lenie lwowian – już wcześniej krytycy

za jednym obrotem,

Fiszera Józef Białynia Chołodecki, a

zarzucali Pawlikowskiemu, że ignoru-

Że się wszystko czasami w jednej

tymczasem po powstaniu zaczęła się

je Fiszera i prawie go nie obsadza. Po

chwili zmienia,

wielka kariera teatralna Fiszera. Grał na

odejściu z zespołu Fiszerowi zorgani-

Że częstokroć „Żegnajcie!” znaczy

deskach teatrów w Rzeszowie, Krako-

zowano pożegnanie – wielka sala So-

„Do widzenia!”

wie, Warszawie i Lwowie. Widzów przy-

koła przy ulicy Zimorowicza (obecnie

ciągało jego nazwisko, znały go wielkie

Dudajewa) pękała w szwach, wieczór

Na jesieni 1883 roku Fiszer kolejny

sceny i małe prowincjonalne budy, co

powtarzano, tak wiele było chętnych,

raz powrócił do Lwowa. Jak zwykle po-

w dobie przedtelewizyjnej było nie lada

którzy odejść musieli z kwitkiem z po-

rwał widownię znakomitymi kreacjami,

osiągnięciem. W Krakowie pozostał

wodu braku miejsc. Fiszer żegnał się

grał Shylocka, Papkina, Harpagona.

cztery lata, w Warszawie jeden sezon.

w znakomitej formie, świetny komik

Stworzył wiele świetnych kreacji ko-

Osiadł we Lwowie w 1872 roku. Tego

bawił publiczność mistrzowsko, wy-

mediowo-charakterystycznych. Powie-

roku 1 września został zaangażowany

woływał żywiołowe wybuchy śmiechu

rzano mu również role dramatyczne,

na scenę skarbkowską do ról charak-

i burze oklasków na widowni.

ale krytyka przyjmowała je z rezerwą,

terystycznych w dramacie i tragedii.

W 1907 roku obchodzono we

uważano, że brakuje mu możliwości

We Lwowie pracował z mniejszymi

Lwowie jubileusz 40-lecia pracy sce-

aktorskich do tego rodzaju ról. Był

przerwami do śmierci. Od 1874 r.

nicznej Gustawa Fiszera. Aktor zmarł

świetnym aktorem charakterystycz-

reżyserował również przedstawienia.

we Lwowie 10 stycznia 1911 roku.

nym, pisano, że dzięki niemu komedia

Praca artystyczna sprawiała mu wiele

Pochowano go na Cmentarzu Łycza-

fredrowska stanęła we Lwowie tak wy-

przyjemności, ale i frustracji w zawo-

kowskim na górce powstańców stycz-

soko i przez lat dziesiątek jaśniała. Ten

dzie też nie brakowało. Były to cza-

niowych.

sam Fiszer stał się zabawnym monolo-

sy kłopotów finansowych, z którymi

Wiele lat po śmierci Gustawa Fi-

gistą, który wyrastał z tradycji rodzime-

przedsiębiorstwa teatralne nieustan-

szera można było spotkać w Brodach

go monodramu. Był postacią barwną,

nie się borykały. 20 września 1875

Żyda Rajszowera, który uwielbiał

po Lwowie krążyły opowieści i aneg-

roku pisał Fiszer do Heleny Modrze-

Fiszera i zwykle pilnował każdego

doty, opowiadano, że niezadowolony z

jewskiej: „Sztuka nie daje mi żadnego

szczegółu podczas występów aktora

wynagrodzenia pakował walizy ruszał

zadowolenia, bo wcale we Lwowie nie

w Brodach. Przychodził powitać lwow-

na prowincję i tam grał w remizach dla

kwitnie, a może jej i nigdy nie było, a

skich artystów, podczas ich pobytu w

wdzięcznej publiczności.

aktorzy lwowscy to tylko aparata, któ-

Brodach, poszukiwał tylko tych, którzy

Lubiany wśród lwowskich kole-

rymi eksperymentuje przedsiębiorca:

mogli z nim wspominać znakomitego

gów za poczucie humoru. Dowcipami

zyskuje lub traci”. Rozgoryczenie

aktora. Powiadał wówczas: „on umarł,

sypał jak z rękawa i skory był do pła-

Fiszera było jednocześnie skargą na

on, ten wielki artist Fiszer. A ja od tego

tania przeróżnych figli. Jego przywią-

niskie gaże. A Fiszer nie przywykł do

czasu nie żyję”.

zanie do wysokich wynagrodzeń było

niskich zarobków. Miał już na swoim

Mogiła Gustawa Fiszera

znane w środowisku, ale pieniądze ni-

koncie świetne kreacje i chciał, aby

my „Włóczęgi”, a Ty?

muzeum Niepodległości w Warszawie oraz Wydawnictwo

ad rem mają zaszczyt zaprosić na otwarcie wystawy

Nowy polski teatr młodzieżowy

jemy w stylu asocjatywnego teatru,

zdjęć z albumu

„Włóczęgi” zaprasza zainteresowaną

czarnego teatru, teatru absurdu – nie

kresy W foToGrafii heNryka poddębskieGo

młodzież polską (i nie tylko) do współ-

zapominając o utworach klasycznego

pracy. Tworzy się on przy Ludowym

repertuaru.

21 stycznia 2011 godz. 1200 – Kry-

Uroczystość odbędzie się w

Teatrze „My” – działającym ponad 25

„Włóczęgi” pracują w języku pol-

styna Kukieła:

siedzibie Muzeum Niepodległo-

lat w ramach Centrum Twórczości

skim, a ich zadaniem jest propaganda

Wakacje na Kresach

ści w Warszawie, przy alei Soli-

Dzieci i Młodzieży Galicji we Lwowie,

współczesnej i klasycznej polskiej sztuki

darności 62, w dniu 12 stycznia

wielokrotnym laureacie festiwali pol-

teatralnej w Ukrainie (przede wszystkim

31 stycznia 2011 godz. 1700 – prof.

2011 roku o godzinie 1700.

skich teatrów z zagranicy we Włocław-

w Galicji), jak również za granicą.

Jan Lewandowski (UMCS):

ku oraz uczestniku Matury w instytucie

Kontakt: Walerij Sobeckyj

Kresy wczoraj i dziś

Kalendarium spotkań

Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

tel.: 0671482193;

Henryk Poddębski na Kresach –

i prezentacji albumu:

Teatr „My” jest teatrem młodzieżowym,

VSobetskyy@wp.pl

fotograf w podróży – Krystyna Kukie-

Podczas spotkań będzie można

19 stycznia 2011 godz. 1700 –

dlatego stale eksperymentuje. Pracu-

ła: Moje wspomnienie o ojcu

kupić album w promocyjnej cenie.

Małgorzata Florczak (ISPAN):