17

Kurier Galicyjski * 14 – 27 stycznia 2011

LWoWskie spoTkaNia z WikTorią maLicką

„W twojej osobie

podbiłem Rosję!”

W 1848 roku, nie otrzymawszy

część druga

pozwolenia na ślub, pisarz wyjechał

po ponad 70 latach, staram się prze-

JURIJ SMIRNOW tekst

do Paryża, by jesienią znów wrócić do

nieść dyrektora Bernackiego na miej-

zdjęcie archiwum prywatne

Wierzchowni. Tym razem, to on napi-

sce jego ostatecznego spoczynku, w

WIKtORII MALIcKIEJ

sał list do cara Mikołaja I z prośbą o

grobowcu rodzinnym na Łyczakowie.

zmiłowanie się nad Eweliną Hańską,

W tym celu Ossolineum rozpoczęło

Zaplanowałem dla roz-

która jest wiernie poddaną rosyjskiej

współpracę z Radą Ochrony Pamię-

mowy z Wiktorią Malicką

korony i nie może wyjść za cudzo-

ci Walk i Męczeństwa – jesteśmy już

dwa najważniejsze tematy:

ziemca przeciwko woli jej cara. W tym

po pierwszych badaniach archeolo-

Spotkania Ossolińskie i pro-

czasie zdrowie Honore de Balzaca

gicznych w miejscu wyznaczonym

blemy digitalizacji niezwykle

mocno podupadło. Rodzinny lekarz

przez najmłodszego i już nieżyjącego

bogatych  przedwojennych

Hańskich nie dał pisarzowi żadnej

świadka pogrzebu Dyrektora – jego

rękopisów Ossolineum. Oka-

nadziei.

siostrzeńca Jana Harasymowicza.

zało się, że pełnomocnik Za-

Wiosną 1850 r. zakochani wresz-

Wyznaczone miejsce pochówku jest

kładu im. Ossolińskich we

cie otrzymali zgodę cara. Był jednak

niestety mało precyzyjne i czeka nas

Wrocławiu ma o wiele szer-

warunek – hrabina powinna wyrzec

jeszcze dużo pracy, ale ja, mój Dyrek-

szy zakres obowiązków przy

się majątku. Ewelina oddała więc

tor i wszyscy Ossolińczycy jesteśmy

bibliotece im. W. Stefanyka.

Wierzchownię córce, która powinna

dobrej myśli.

Wśród nich: pomoc pracow-

była wypłacać jej corocznie 9 tysięcy

nikom naukowym i studen-

Na zakończenie rozmowy,

rubli srebrem. Wesele Honoré i Eweli-

tom z Polski w dotarciu do

proszę opowiedzieć naszym

ny odbyło się w Berdyczowie. Skrom-

materiałów archiwalnych we

czytelnikom coś o sobie…

ną ceremonię w kościele św. Barbary

Urodziłam się w Płocku. Tam też

Lwowie. Pani Wiktoria inte-

przeprowadził ks. Wiktor Ożarowski.

skończyłam liceum im. Marszałka St.

resuje się również stanem

Po ślubie, Honoré powiedział uko-

Małachowskiego, najstarsze w Polsce.

utrzymania grobów dawnych

chanej: „Hura! Zrobiłem to, czego nie

Na studia przeniosłam się do Wrocła-

dyrektorów Ossolineum na

wia, ukończyłam kierunek „Etnologia

zdołał Bonaparte! W twojej osobie

cmentarzu Łyczakowskim.

Każdy nowy dzień przynosi nowe

i antropologia kulturowa”. Po studiach

podbiłem Rosję!”. O tym nieprzecięt-

troski i wyzwania, p. Wiktoria umie

znalazłam się w Zakładzie im. Osso-

nym wydarzeniu przypomina obecnie

jednak wszystkiemu sprostać. Mło-

lińskich. Obecnie jestem na studiach

płyta pamiątkowa, którą wmurowano

da pełnomocniczka wrocławskiego

doktoranckich i pod kierownictwem

w elewację cerkwi z okazji 200-lecia

Ossolineum pracuje we Lwowie z od-

prof. Bożeny Płonki-Syroki piszę pra-

urodzin pisarza. W czasach Związku

daniem, ponieważ czuje się spadko-

cę z zakresu antropologii miasta o

Radzieckiego, w gmachu kościoła

bierczynią tradycji biblioteki i widzi tu

roboczym tytule „Tożsamość kulturo-

Pana Tadeusza”. Na jego potrzeby

stanu nagrobków i pomni-

urządzono halę sportową, a po odzy-

swe miejsce w gronie takich imion, jak

wa Lwowa”. Moja mama jest nauczy-

dostaliśmy od Urzędu Miasta Wro-

ków, zainicjowanie ich kon-

skaniu przez Ukrainę niepodległości,

J. M. Ossoliński czy M. Gębarowicz.

cielką biologii w szkole podstawowej

cławia najstarszą w Rynku kamienicę

serwacji?

oddano ją wspólnocie rzymskokato-

Na Cmentarzu Łyczakowskim od

„Współpraca lwowskich i wro-

i gimnazjum w Płocku, odnosi duże

„Pod Złotym Słońcem”. W tym roku

lickiej.

lat pracuje polsko-ukraińska grupa

cławskich instytucji rozpoczęła się

sukcesy dydaktyczne; jej uczniowie

zakończono jej renowację i konser-

Po ślubie, Ewelina Hańska opu-

konserwatorów na czele z dr Janu-

na poziomie bibliotek, – mówi W.

co roku trafiają do czołówki ogólno-

wację. Podstawowym celem Mu-

ściła na zawsze pałac w Wierzchow-

szem Smazą z Warszawy. Można

Malicka – od pierwszych wizyt we

polskich konkursów biologicznych.

zeum, którego centralnym ogniwem

ni i wyjechała z mężem do Paryża.

byłoby do nich dołączyć. Z pewnością

Lwowie dyrektora Adolfa Juzwenki

Mój tata jest dyrektorem „Studium Eu-

stanie się znajdujący się w naszych

Zamieszkali w starym mieszkaniu

nasze propozycje byłyby uwzględ-

i rozmów z dyrektorem biblioteki im.

ropy Wschodniej” na Uniwersytecie

zbiorach rękopis epopei Mickiewicza,

H. de Balzaca. Romans korespon-

nione, przecież w historii lwowskiego

W. Stefanyka panią Larysą Kruszel-

Warszawskim. Jest dla mnie wielkim

będzie – poza przedstawieniem histo-

dencyjny, który trwał osiemnaście lat

Ossolineum było wiele zasłużonych

nycką. Nie trzeba było wielu wizyt, by

autorytetem i ogromnym wsparciem

rii Rzeczypospolitej od rozbiorów po

(w tym czasie Honoré napisał uko-

dla Polski osobistości. Groby dyrek-

przełamać lód, stereotypy i nieufność.

w czas zwątpień. Zawsze proszę go

odzyskanie niepodległości – budowa-

chanej 444 listy), skończył się pię-

torów Zakładu im. Ossolińskich we

Z L. Kruszelnycką współpraca wy-

o radę, gdy nie wiem, jak się zabrać

nie wiedzy o szeroko rozumianej kul-

ciomiesięcznym ślubem. 18 sierpnia

Lwowie są w dobrym stanie, jak cho-

glądała nieco inaczej, niż obecnie z

do jakiejś sprawy. Słyszałam wiele

turze i sztuce czasów rozbiorów oraz

1850 r. pisarz odszedł z tego świata.

ciażby groby W. Kętrzyńskiego i M.

dyrektorem prof. Romaniukiem. Dziś

pozytywnych opinii o Studium Europy

ukazanie w jaki sposób tradycja XIX

Ewelina nie zostawiła małżeńskiego

Gębarowicza. Jest jednak wiele in-

możemy pozwolić sobie na stwier-

Wschodniej, zawsze bardzo mnie one

wieku kształtuje wyobraźnię, myślenie

gniazdka i chociaż po śmierci H. de

nych – poważnym problemem jest np.

dzenie, że stosunki między biblioteką

cieszą, bo jest to instytucja wyjątkowa

i tożsamość współczesnego Polaka.

Balzaca nie brakowało jej adorato-

zniszczenie Kaplicy Dzieduszyckich

im. W. Stefanyka i Zakładem Narodo-

– chociażby dlatego, że wśród stu-

Muzeum będzie skierowane do sze-

rów, nigdy już nie wyszła za mąż.

w czasie II wojny światowej. Został w

wym im. Ossolińskich we Wrocławiu

dentów, poza Polakami, można odna-

rokiego grona odbiorców i ze względu

Zmarła 9 kwietnia 1882 r. i została

niej pochowany hr. Maurycy Dziedu-

układają się idealnie. Dla przykładu:

leźć obywateli wszystkich krajów by-

na rozwiniętą warstwę multimedialną,

pochowana koło sławnego małżon-

szycki – człowiek bardzo zasłużony

na digitalizację czasopism biblioteki

łego Związku Sowieckiego i nie tylko.

będzie z pewnością cieszyć się popu-

ka, na cmentarzu Père-Lachaise.

dla naszego Zakładu. Krypty kaplicy

im. W. Stefanyka przygotowano już

Wiele razy jeździłam ze studentami

larnością wśród młodzieży szkolnej.

Po linii Eweliny Hańskiej nie

zachowały się, pewnie szczątki Dzie-

wspaniałe pomieszczenie w budynku

SEW na objazdy naukowe. W 2010 r.

Myślę, że również dla obcokrajowców

zostało bliskich krewnych. Córka

duszyckich również. Dawna admini-

Wydziału Czasopism przy ul. Kowżu-

objazd przeprowadzono na Ukrainie,

historia Polski tego okresu okaże się

szybko została wdową i nie mając

stracja cmentarza oczyściła miejsce,

na. Ustaliliśmy też charakter Spotkań

Białorusi i Litwie i dotyczył on miejsc

ciekawa – tym bardziej, że ekspozy-

dzieci, skończyła żywot w klaszto-

gdzie niegdyś stała kaplica. Obecnie

Ossolińskich. Podejmowane są na nich

walk 1918-1920 r. Studenci SEW jeź-

cje będą ukazywały literaturę i kulturę

rze (wielu Rzewuskich miało długie

niezbędne jest poważne przemyśle-

tematy ogólnohumanistyczne z dziedzin

dzili więc po Galicji i zwiedzili wiele

XIX wieku w kontekście europejskim.

życie, jednak kobiety często były

nie dalszych działań ze stroną ukra-

historii, stosunków międzynarodowych,

miejscowości nie znanych przecięt-

Wspominała Pani, że zaj-

bezpłodne).

ińską, z dyrekcją Muzeum „Cmentarz

literatury, historii sztuki. Pragniemy

nemu turyście. Oczywiście odwiedzili

muje się pomocą polskim

Łyczakowski”. Może warto odnowić

pokazać, że polskimi i ukraińskimi

też Cmentarz Łyczakowski i Cmentarz

studentom i pracownikom na-

Powracając do Wierzchowni.

kaplicę w dawnej neogotyckiej formie.

sprawami interesują się intelektualiści

Orląt Lwowskich. Za wieloletnią pracę

ukowym, którzy przyjeżdżają

Pałac stracił z czasem swój blask

Powinni się w tej kwestii wypowie-

z całej Europy, na Spotkania Osso-

ojciec został odznaczony przez Pre-

do Lwowa, zwłaszcza po raz

i przepych. Z tego, co zostało, po-

dzieć konserwatorzy. Na razie często

lińskie przyjeżdżają przecież profe-

zydenta RP Krzyżem Komandorskim

pierwszy…

stanowiono stworzyć muzeum Ho-

odwiedzam groby naszych dyrekto-

sorowie z różnych państw (Białoruś,

Orderu Odrodzenia Polski. Jestem z

Wśród mych obowiązków we

noré de Balzaca. Zajmuje ono trzy

rów na Cmentarzu Łyczakowskim,

Niemcy, in.). Dodam, że rozmawiają

tego bardzo dumna.

Lwowie nie jest to sprawa podstawo-

pokoje, jak w czasie, kiedy pisarz

sprzątam i zapalam znicze.

oni świetnie po polsku.

wa. W miarę możliwości staram się

po raz pierwszy przekroczył próg

Bardzo ważne miejsce w mojej

Kilka tygodni po rozmowie z Wik-

oczywiście być im pomocna, ale ra-

czy dyrekcja Zakładu im.

„wołyńskiego Luwru”. Pytanie, czy te

działalności we Lwowie zajmuje osoba

torią Malicką, na spotkanie z dyrekto-

czej w kwestiach organizacyjnych. O

Ossolińskich myśli o tym, by

rzeczy rzeczywiście pamiętają jesz-

Ludwika Bernackiego, dyrektora Ossoli-

rem biblioteki im. W. Stefanyka prof.

wiele bardziej zajmująca jest dla mnie

podobne spotkania przepro-

cze wielkiego pisarza, pozostaje bez

neum przez cały okres II Rzeczypospo-

Myroslawem Romaniukiem przyje-

praca zlecana z Wrocławia – wyko-

wadzać we Wrocławiu i za-

odpowiedzi. Pewnym jest jedynie to,

litej, w latach 1939-45. Ludwik Bernacki

chał do Lwowa dyrektor Zakładu im.

nuję kwerendy dla pracowników na-

praszać na nie przedstawicieli

że do H. de Balzaca należało krze-

zmarł nagle, na zawał serca,19 wrze-

Ossolińskich we Wrocławiu Adolf Ju-

ukowych z Ossolineum, którzy pracują

elity intelektualnej z Ukrainy?

sło-kostur, autorstwa miejscowego

śnia 1939 r. – w dniu wejścia Sowietów

Obecnie nie widzimy takiej po-

zwenko. Ci dwaj dyrektorzy stali się

nad swoimi zagadnieniami we Wrocła-

cieśli. Przy pomocy kostura pisarz

do Lwowa. Śmierć nastąpiła na skutek

trzeby. Zakład im. Ossolińskich we

w ciągu lat prawie przyjaciółmi. Łączy

wiu. Dość często dostaję od nich róż-

mógł spacerować po parku, a gdy się

stresu i przemęczenia, gdyż ostatnie

Wrocławiu organizuje tyle konferencji,

ich obecnie nie tylko ścisła współpra-

nego rodzaju pytania i zadania. Nieraz

już zmęczył i chciał usiąść, to kostur

się rozkładał w postaci krzesła.

dwa dni i noce znosił wraz z pracowni-

wystaw i innych uroczystości, że nie

ca między lwowskim i wrocławskim

zajmuję się pracą poszukiwawczą we

Pałac Eweliny Hańskiej już nie

kami nasze najcenniejsze zbiory do piw-

trzeba wprowadzać we Wrocławiu

zakładami naukowymi, ale też poglą-

lwowskich muzeach i bibliotekach.

cieszy bielą. Z niewiadomej przyczy-

nic. Ponieważ miasto było wówczas pod

jeszcze jednego cyklicznego projektu.

dy na temat historii Polski i Ukrainy,

Mam również dbać o jak najlepszą

ny, postanowiono jej ściany pomalo-

ciągłym ostrzałem artyleryjskim, został

Wysoki poziom podobnego przedsię-

no i oczywiście historii Ossolineum.

reprezentację naszej Instytucji we

wać na czerwony kolor. Do muzeum

on pochowany nie na cmentarzu Łycza-

wzięcia wymaga stałej pracy organi-

Każdy z nich jest patriotą swego kraju

Lwowie i na Ukrainie.

też nie łatwo trafić. Chętni powinni się

kowskim, a w ogrodach Ossolineum,

zacyjnej, również ze strony ukraiń-

i w owocnej współpracy bibliotek wi-

Na cmentarzu Łyczakow-

uprzednio umówić, inaczej – niczego

nieopodal gmachu głównego. Pochó-

skiej. We Wrocławiu jednym z naj-

dzi dobro narodowe swego państwa.

skim są groby ludzi bardzo

nie da się zobaczyć prócz masywne-

wek miał być oczywiście tymczasowy,

ważniejszych osiągnięć Zakładu im.

Relacje z tego spotkania podamy w

zasłużonych dla Ossolineum.

go budynku.

ale powojenna zmiana granic i władzy

Ossolińskich w ostatnich latach jest,

następnym numerze „Kuriera Galicyj-

czy planuje Pani sporządze-

kG

zadecydowały inaczej. Dopiero teraz,

bez wątpienia, organizacja „Muzeum

skiego”.

nie listy tych mogił, ocenę