zachowywał się jak człowiek

19

Kurier Galicyjski * 14 – 27 stycznia 2011

pozwolił Wojtkowi zająć miejsca w

sługiwane przez polskich kanonierów.

mianowało Wojtka swoim dożywot-

się jeszcze tablic pamiątkowych w Ot-

tu w Edynburgu. Stał się częścią na-

swoim samochodzie i napierającego

Wokół polskich dział rwały się pociski

nim członkiem. Podczas uroczystości

tawie (Kanada), na terenie Canadian

szej historii oraz ważnym symbolem

się natrętnie niedźwiedzia, brutalnie

artylerii niemieckiej, usiłującej zdusić

przyjęcia do towarzystwa, obdarzono

War Museum (Kanadyjskie Muzeum

dla polskiej społeczności. Stawiając

odpędził. Spotkało się to początkowo

ogień Polaków. Huk oszałamiał, ośle-

nowego członka jego ulubioną butelką

Wojny) i w Imperial War Museum

mu pomnik chcemy w ten sposób

ze zbiorowym potępieniem wszyst-

piały błyski wystrzałów. Polacy strze-

piwa, którą Wojtek wypił pod aplauz

(Imperialne Muzeum Wojny) w Lon-

upamiętnić jego niezwykłe losy. Przy

kich kierowców. Do czasu, aż okazało

lali jak w transie. Huk dział zlewał się

wszystkich zgromadzonych.

dynie.

całej operacji ściśle współpracujemy

się, że właśnie tego dnia ów kierowca

Następnie kompania została prze-

w jeden gigantyczny odgłos wybucha-

z Polakami, którzy mają decydujący

Pomimo tego, że Wojtek już nie

wyleciał w powietrze, trafiony w prze-

niesiona w rejon Berwick-upon-Tweed,

jącego wulkanu. – Szybciej! Szybciej!

głos, co do kształtu i umiejscowienia

żył, Brytyjczycy pamiętali go. Kiedy

wożoną amunicję pociskiem niemiec-

do miejscowości Hutton. Opiekun

Szybciej! Czym więcej pocisków się

pomnika”.

przed laty książę Karol, następca tro-

kiego działa.

Wojtka Piotr Prendysz nie mógł opę-

wystrzeli, tym mniej kolegów zginie

Ideę powstania pomnika wspiera-

nu, zwiedzał londyńskie Imperial War

Podczas postoju, by się zbytnio

dzić się od reporterów prasy brytyj-

na podejściach do Monte Cassino!

ją szkoccy historycy, a także katolicki

Museum, przewodnik podprowadził

nie oddalał, kierowcy wiązali Wojtka

Polscy artylerzyści zaczęli się roz-

skiej. Tej lokalnej i centralnej. Wszyscy

arcybiskup Edynburga kardynał Ke-

go do tablicy poświęconej Wojtkowi.

do wbitego w ziemię słupka. Wojtek

bierać. Do koszuli, do gaci, bo prze-

chcieli przeprowadzić z nim wywiad.

ith O Brien oraz zarządca zamku w

– Och, znam tę historię – powiedział

znalazł na to sposób, i gdy chciał

pocone mundury lepiły się do ciał

Każdy chciał sfotografować Wojtka. Po

Edynburgu – Euan Loudon.

książę na próbę wyjaśnień ze strony

pójść w jakieś inne miejsce wyrywał

utrudniając poruszanie. Wojtek nie

raz kolejny poznać przygody dzielne-

przewodnika. – Opowiadałem swoim

Wojtek wciąż był

słupek i wciskał go w ziemie tam,

mógł się rozebrać i widać było, że po-

go niedźwiedzia. W końcu pojawili się

synom o tym fenomenalnym niedź-

gdzie mu się akurat chciało prze-

woli traci siły. Każdy pocisk do 140-tki

pracownicy BBC, największej brytyj-

wiedziu...

bardzo popularny.

bywać.

ważył przecież prawie 50 kilogramów!

skiej rozgłośni radiowej. Cały ten czas

Powstała polska książka o Wojt-

W ZOO odwie-

Wielka Brytania żyła opowieściami o

Wreszcie i Wojtek się zmęczył, i mu-

ku, pióra pana Wiesława Lasockiego,

dzały go tłumy

żołnierzu niedźwiedziu.

siał usiąść na kamieniu. Nie jak niedź-

żołnierza II Korpusu, pod tytułem

Wojtek donosił polskim

Jednak w tę atmosferę festiwalu

wiedź, a jak człowiek. Jak człowiek

„Wojtek spod Monte Cassino – Opo-

żołnierzom pociski

dorosłych i dzieci.

Wojtek dorastał nie tylko fizycz-

zaczęła coraz natrętniej wciskać się

ciężko spracowany. Wszyscy! Wszy-

wieść o niezwykłym niedźwiedziu”.

Czasami do Wojt-

nie. Z dnia na dzień przestawał być

fałszywa nuta.

scy kochali wtedy Wojtka! Wszyscy

Ukazały się też dwie angielskie

rozpieszczonym misiem. Zaczął brać

byli z niego dumni!

książki poświęcone Wojtkowi: „Voytek

ka przychodzili

udział w pracach kompanii. Stawał się

Po wojnie

Polacy, koledzy z

coraz poważniejszy i powiedziałbym,

Wojtek zamieszkał w ZOO

wojska, obecnie

coraz bardziej odpowiedzialny. Za-

Wojsko Polskie w Wielkiej Brytanii

powiedzi tego, widziało się już wcze-

trzeba było demobilizować. Do Polski

mieszkający w

śniej. Może zaczęło się to od zbie-

chciało wracać tylko niewielu straceń-

Wielkiej Brytanii.

rania przez Wojtka drewna na opał?

ców. Reszta wciąż zastanawiała się,

Może od przewracania przez Wojtka

co ze sobą zrobić. Wreszcie zaczęli

Ci, nie zważając

podciętych przez żołnierzy drzew?

wyjeżdżać. Do Argentyny, Kanady,

na gwałtowne

Kiedyś, podczas straszliwej na-

USA i Australii. Niektórzy zostawali na

protesty pra-

wały artyleryjskiej pod Monte Cassino,

miejscu. Dyrektor ogrodu zoologiczne-

ostrzeliwującej stanowiska niemieckie

go w Edynburgu zaoferował Polakom,

cowników ogro-

przed polskim szturmem, samochody

że przyjmie Wojtka do swego ogrodu.

du, przechodzili

pełne pocisków artyleryjskich, z powo-

15 listopada 1947 roku Wojtek stał się

du trudnych warunków terenowych,

honorowym rezydentem ogrodu zoo-

przez ogrodzenie

nie mogły podjechać w pobliże strze-

logicznego w stolicy Szkocji.

i ku zaskoczeniu

lających baterii. Żołnierze 22 kompa-

Wojtek wciąż był bardzo popu-

tak będzie wyglądał pomnik

Miniatura pomnika wykona-

wszystkich odwie-

nii musieli ręcznie donosić pociski do

larny. W ZOO odwiedzały go tłumy

na przez Alana Herriota. Ka-

stanowisk i wtedy to się stało. Do żoł-

dzających, zaczy-

Wojtek wychował się od oseska wśród

pral Prendysz i Wojtek

nierza podającego z pudła ciężarówki

nali z Wojtkiem

ludzi i w swoim przekonaniu wcale nie

skrzynie z pociskami podszedł Wojtek,

Ktoś narysował Wojtka, niosące-

stanął na tylnych łapach i wyciągnął

starą zabawę w

był niedźwiedziem, a człowiekiem. Nie

go wielki pocisk do 140-tki. Na rysun-

do góry łapy przednie. Żołnierz przez

„zmaganie się”.

był groźny dla nikogo, bo wokół znaj-

ku pocisk wyszedł wręcz przesadnie

moment stał osłupiały, ale po chwili

Zachwycony Woj-

wielki, ale wybaczmy artyście tę nie-

podał Wojtkowi skrzynię z pociskami.

dowali się przecież tacy sami ludzie,

ścisłość. Rysunek stał się oficjalnym

Wojtek wziął skrzynię bardzo uważ-

tek „atakował” ich

jak on sam. W kompanii obawiano się

emblematem 22 kompanii zaopatry-

nie, jakby wiedział dokładnie, co ona

i ryczał. Przewra-

nie o to, że Wojtek kogoś zaatakuje, ale

wania artylerii. Malowano go na każ-

zawiera i poszedł z nią do stanowisk

dym samochodzie. Z dumą nosili go

dział. W skrzyni były cztery pociski 23

cano się, kłębio-

o to, żeby ktoś przestraszony nie zro-

na swych mundurach żołnierze kom-

funtowe. Wojtek doniósł ją do dział

no się po ziemi.

bił krzywdy Wojtkowi, tym bardziej, że

panii. O wyczynach Wojtka dowie-

strzelających tymi właśnie pociska-

Targano za kudły.

działo się dowództwo II Korpusu, a

mi. Nie pomylił ich z pociskami 100

Wojtka nauczono zabawy, polegającej

zaraz później prasa brytyjska i amery-

funtowymi do armat cięższych. To nie

Koniec braterskiej

na zmaganiu się, siłowaniu, udawaniu

kańska. Alianccy żołnierze zazdrościli

był jednorazowy wybryk zwierzęcia.

„walki” zawsze

zapasów i Wojtek mógłby swoją chęcią

Polakom popularności. I tak już było

Wojtek nosił pociski przez cały dzień!

do końca wojny.

A potem następny i następny!

wieńczony był jed-

zabawy z kimś, kto go nie zna, dopro-

Po wojnie 22 kompania przewie-

Przychodzili podziwiać Wojtka An-

ną, albo i dwiema

wadzić do sytuacji dramatycznej.

ziona została do Glasgow w Szkocji

glicy i Amerykanie. Nikt nie chciał

butelkami piwa.

i początkowo kwaterowała w kosza-

wierzyć własnym oczom!

rach Winfield Park. O Wojtku wie-

the Soldier Bear” (Żołnierz Wojtek,

Potężny, dwumetrowy niedźwiedź

dorosłych i dzieci. Czasami do Wojtka

Pan Alan Herriot wykonał miniatu-

działa już wtedy cała Szkocja. Towa-

niedźwiedź) autor Garry Paulin oraz

nie ustawał w pracy. Tuż obok waliły

przychodzili Polacy, koledzy z wojska,

rę pomnika, na którym przedstawiony

rzystwo Polsko-Szkockie w Glasgow

„Voytek the Bear – Polish War Hero”

angielskie armaty kalibru 140 mm, ob-

obecnie mieszkający w Wielkiej Bry-

jest kapral Piotr Prendysz, idący so-

(Niedźwiedź Wojtek, polski bohater

tanii. Ci, nie zważając na gwałtowne

Kiedy kapral Prendysz wyjeżdżał do-

bie za pan brat z niedźwiedziem Wojt-

wojenny) autorstwa pani Aileen Orr.

protesty pracowników ogrodu, przecho-

kiem. Pomnik ma przybrać naturalne

Pani Aileen Orr, mieszkanka Hutton,

dzili przez ogrodzenie i ku zaskoczeniu

kądś swoją ciężarówką, pozostawiony

rozmiary człowieka i niedźwiedzia.

gdzie kiedyś przebywał z polskim woj-

wszystkich odwiedzających, zaczynali

w namiocie Wojtek ryczał i zawodził

Tymczasem postać Wojtka stała

skiem niedźwiedź Wojtek, zafascyno-

z Wojtkiem starą zabawę w „zmaganie

całymi godzinami, więc kapral zaczął

się inspiracją do wspólnego święto-

wana niesamowitą osobowością tego

się”. Zachwycony Wojtek „atakował”

wania dnia niepodległości Szkotów

niedźwiedzia, założyła organizację,

ich i ryczał. Przewracano się, kłębiono

zabierać Wojtka do szoferki i teraz jeź-

i Polaków. 11 listopada jest wspól-

mającą za zadanie upamiętnienie

się po ziemi. Targano za kudły. Koniec

dzili już we dwóch. Wojtek polubił jazdę

nym świętem. Dla Polaków Świętem

Wojtka specjalnym pomnikiem.

braterskiej „walki” zawsze wieńczony był

Niepodległości, a dla Brytyjczyków

Dzięki staraniom organizacji, do

jedną, albo i dwiema butelkami piwa.

w szoferce i jeździł w ten sposób tak

Dniem Pamięci (Remembrance Day)

której należą Szkoci i Polacy miesz-

Mijały lata. Coraz rzadziej odwie-

długo, dopóki w szoferce mógł się zmie-

o ofiarach I wojny światowej. Tego

kający w Szkocji, polski żołnierz,

dzali go koledzy. Wojtek markotniał.

ścić. Gdy się tam już nie mieścił, jeździł

dnia Brytyjczycy noszą czerwone

niedźwiedź Wojtek, będzie miał swój

Stał się cichy i ospały. Budził się z

kwiaty maku, symbolizujące poległych

pomnik w stolicy Szkocji Edynburgu!

letargu tylko wtedy, gdy posłyszał pol-

na skrzyni wozu. Wojtek dorósł bowiem

żołnierzy, a Polacy... małe pluszowe

Pomnik ma stanąć w pobliżu edyn-

skie słowa. Zmarł w grudniu 1963 roku,

dwóch metrów wzrostu i osiągnął wagę

misie, które przynosi się pod Pomnik

burskiego Calton Hill, które jest miej-

przeżywszy 22 lata. O jego śmierci in-

Żołnierzy Polskich, przy Redbraes

scem najbardziej prominentnym w ca-

formowała brytyjska prasa i radio.

250 kilogramów. To ogromne zwierzę

Place w Edynburgu. Misie te, zbiera-

łym mieście. Autorem pomnika został

było niesłychanie łagodne i okazywało

ne następnie i oddawane do domów

znany szkocki rzeźbiarz Alan Herriot.

Pamięć o Wojtku

absolutną uległość w stosunku do ludzi.

dziecka, mają przypominać, że spra-

Koszt powstania monumentu ma wy-

Na terenie ogrodu zoologicznego,

wa pomnika dzielnego Wojtka wciąż

nosić ponad 200000 funtów. Burmistrz

w którym spędził ostatni okres swego

Wszędzie zaś budziło sensację samo

jeszcze nie jest zakończona.

Edynburga powiedział: „Niedźwiedź

życia, wmurowano poświęconą mu

jego pokazanie się.

kG

Wojtek – to bardzo ceniona postać,

tablicę pamiątkową. Wojtek doczekał