29

Kurier Galicyjski * 14 – 27 stycznia 2011

miłość od pierwszego

zamkniętego  półkoliście.  Boczne

Po prawej stronie, obok kaplicy

ściany są podparte filarami. W kaplicy

Kisielków, znajduje się mała kapliczka

pochowano kilka pokoleń ziemiańskiej

rodziny Molendzińskich. Żelazne drzwi

wejściowe zdobi subtelna kuta orna-

rodziny Krzeczunowiczów, wśród nich

wejrzenia…

dwóch znanych polityków galicyjskich

mentyka o tematyce roślinnej.

Kornela (1815-1881) i Aleksandra

Czwarta kaplica rodziny Adam-

skich wyróżnia się tylko swoimi roz-

(1863-1922), posłów na Sejm Gali-

miarami. Spoczywa w niej Franciszek

cyjski. Ormiańskie pochodzenie tej

Adamski (1794-1870), żołnierz napo-

rodziny było wiadome wszystkim.

cały tydzień, no gdzie?… Znów,

Gdyby nie te solidne groby beto-

ANDRZEJ SPRycHA

leoński, kawaler orderu Virtuti Militari,

Aleksander Krzeczunowicz pomagał

już przecież do mojego Lwowa. Za-

nowe wówczas zbudowane, pew-

dyrektor zakładu dla ubogich, zarząd-

finansowo w rozbudowie i zdobieniu

Na początku czerwca ubiegłe-

mieszkałem w doskonałym miejscu,

nie do dziś, po tych mogiłach nie

ca Galicyjskiej Kasy Oszczędności.

Katedry Ormiańskiej we Lwowie. W

go roku, aż wstyd się przyznać, po

w samym sercu miasta, na Ruskiej.

byłoby już żadnego śladu. Szkoda

Po prawej stronie ronda, przy głów-

bezpośrednim sąsiedztwie, znajduje

raz pierwszy przyjechałem do Lwo-

Tym razem zupełnie sam, mając

tylko, że piękne grobowce przy

nej alei, znajdują się dwie kaplice zbu-

się kaplica rodziny Kisielków, wzniesio-

wa. Poszło, aż nie do wiary, szybko

znacznie więcej czasu, uzbrojony

głównej alei znajdują już nowych

dowane według projektów znanego

na w latach 1876-1877, również wedle

i sprawnie. Przejście graniczne w

w wiedzę uzyskaną w czerwcu od

„mieszkańców”.

lwowskiego architekta Jana Schulza.

projektu Pokutyńskiego. Nad drzwiami

Rawie Ruskiej, jeszcze kilkadziesiąt

Pani Grażyny, oraz w przewodniki,

Oczywiście nie mogłem ominąć

Obydwie kaplice Schulz zaprojekto-

umieszczono płaskorzeźbę anioła, dłu-

kilometrów i już, ten opiewany w pol-

ruszyłem we lwowskie zaułki.

ulicy Kadeckiej (obecnie Gwardyj-

wał w stylistycznych formach neore-

ta E. Schrodla. W kaplicy został pocho-

skiej historii, literaturze i narodowych

Oczywiście na pierwszy ogień

skiej). Przeszedłem ją całą, od ko-

nesansu tak popularnym w końcu XIX

wany Karol Kisielka (1830-1893), wy-

wspomnieniach – Lwów.

poszła Łyczakowska. Tam kościół

szar szkoły oficerskiej, chcąc odna-

w. Kaplicę Baczewskich wzniesiono w

bitna postać Lwowa, właściciel znane-

Tylko trzy dni, ale jakże dyna-

św. Antoniego, pomnik Bartosza

leźć kamienicę, w której mieszkał

1883 r. z fundacji Adama Józefa Ba-

go browaru na Podzamczu. K. Kisielka

micznie. W tym miejscu muszę po-

Głowackiego, gdzieś blisko dom

i pracował Marszałek Józef Piłsud-

czewskiego (1829-1911) i dla upamięt-

był również prezydentem lwowskiej

chwalić wspaniałą przewodniczkę,

Gabrieli Zapolskiej, koszary ułanów

ski. Sam, będąc ducha piłsudczy-

nienia jego rodziców Józefa i Wiktorii,

Izby Handlowo-Przemysłowej. Dorobił

która wiele osób z mojej grupy wprost

jazłowieckich… Tym razem, już na

kowskiego, traktowałem obecność

którzy zmarli niemal jednocześnie w

się milionów, był hojnym mecenatem.

zaraziła, ni mniej, ni więcej, ale praw-

dłużej, odwiedziłem też Cmentarz

w tym miejscu jako, swego rodzaju

dniach 23 i 25 marca 1883 r. Później w

Wspierał finansowo zakłady dla ubo-

dziwą miłością do Lwowa. Tu szcze-

Łyczakowski. Poszedłem na prze-

moralny obowiązek wobec minio-

krypcie był pochowany również funda-

gich i szkoły miejskie.

re ukłony w stronę Grażyny Salamin.

piękne, choć nadszarpnięte cza-

nych pokoleń. Pamiątkową tablicę

tor, jego synowie i inni krewni. Wytwór-

Domyślam się, że byłem dla Pani

sem, obie kwatery powstańców,

nad bramą przeczytałem jednym

nia wódek i likierów „J. A. Baczewski”

Grażyny, być może nawet odrobinę

tych listopadowych i styczniowych.

tchem, chyba z pięć razy.

to legenda Lwowa. Podbiła nie tylko

uciążliwy, gdyż czując ciągły głód

Na innych nagrobkach odnalazłem

Oczywiście, odnalazłem jesz-

rynek Galicji, lecz całej Polski, Austro-

wiedzy, starałem się jak najwięcej

wiele nazwisk znanych w Polsce

cze wiele innych pamiątek po II RP.

Węgier. Oczywiście po jego wódki się-

przebywać obok i cały czas pytać,

rodzin. Dużo czasu poświęciłem na

Na moją wyobraźnię niesamowicie

gali również lwowscy batiarzy, którzy

i pytać… chyba o wszystko, co wi-

odnalezienie, chyba nigdzie nieopi-

działały  polskojęzyczne  szyldy,

ułożyli nie jedną pochwalną piosenkę

działem, mijałem. Po prostu stara-

sanego grobowca, w którym od lat

które tu i ówdzie pojawiają się na

na ich cześć. Wódki Baczewskiego

łem się uchwycić każdy szczegół.

trzydziestych XX wieku spoczywa

elewacjach budynków, w miejscu

nabrały charakteru trunków kulto-

Co mnie zauroczyło? Ten przed-

dr Władysław Sobolewski. Był on

zmytej przez deszcz wierzchniej

wych, wręcz promowały miasto. Jak

wojenny,  wielokulturowy  tygiel.

niegdyś jednym z ojców polskiej

warstwy farby. W wielu bramach

twierdzi pewien pisarz „to głównie

Cztery katedry, widoczne ślady po

kryminalistyki, a jego pogrzeb w

kamienic starego Lwowa zauwa-

dzięki firmie Baczewskiego, Lwów za-

wyznawcach judaizmu, wspaniała

roku 1937 ściągnął do Lwowa wie-

żyłem też obecność na posadzce,

czął być znany na świecie”.

opera, no i oczywiście Cmentarz

le osobistości z ówczesnego pol-

przedwojennych jeszcze, kostek

Sąsiednia kaplica Łodyńskich i Mo-

Łyczakowski wraz z przepiękną

skiego resortu spraw wewnętrz-

reklamowych, na których pozostały

rawskich została wzniesiona również w

kwaterą Orląt.

nych.

„namiary” na rzemieślników, którzy

1883 r. Jan Schulz bardzo umiejętnie

Po powrocie do Polski, na-

Byłem też na Cmentarzu Ja-

ją niegdyś układali.

pojednał w jej formach tradycję rene-

prawdę nie koloryzuję, codziennie

nowskim. Zapomniana, choć także

Mógłbym napisać tu jeszcze

sansu i gotyku, zaś w wysokich wim-

myślami wracałem do Lwowa. Na

ważna nekropolia. Łzy kręciły mi

wiele akapitów, słowa płyną same, z

pergach usytuował z czterech stron

początku października udało się

się w oku na kwaterze polskich

serca… Po prostu, ja naprawdę za-

gwiazdę Dawida, co było fenomenem

wreszcie wygospodarować trochę

żołnierzy, która powstała przecież

kochałem się we Lwowie od pierw-

na cmentarzu chrześcijańskim.

czasu i co? Natychmiast, już na

w ostatniej chwili, latem 1939 roku.

szego wejrzenia…

Kaplica „pod chimerami”

(cdn.)

kibel w kaplicy pod freskami rosena

felieton

katolickiej, sprzyjając w ten sposób

profanacji miejsca świętego we

KONStANty cZAWAGA

Lwowie.

Andrij Sadowyj był zaskoczony,

Przed Nowym Rokiem, jako

zawczasu nie przygotował odpowie-

korespondent wydań

dzi na to pytanie. Próbował natych-

zagranicznych, razem

miast demonstracyjnie dać rozporzą-

z kolegami z ogólnoukraiń-

dzenie swoim pomocnikom, ażeby

skich gazet, radia i telewizji

razem ze mną wyjaśnić szczegóły,

po raz pierwszy zostałem

zobaczyć co tam jest na miejscu.

zaproszony na spotkanie

z merem Lwowa Andrijem

A co wyjaśniać? – Pod

a jego mieszkańcom było łatwiej

Sadowym. Ku naszemu

sklepieniem kaplicy nadal

żyć, władze miasta kształcą młode

zdziwieniu zaproszono nas

sprawnie funkcjonuje kibel.

kadry na Zachodzie, a za granicą,

nie na kawę z ciastkami,

Są dwa przedziały – dla ko-

w tym też w Polsce, zapoznają się z

a na obiad w nowej restau-

biet i mężczyzn. Zabytkowy

doświadczeniami administracji miej-

Akurat w tym momencie doszła

naryjną, udekorowaną freskami Ro-

racji ormiańskiej.

gmach architektury sakral-

skich. No, i chwała za to!

Wybrany na drugą kadencję pan

kolej do mnie, abym też mógł posta-

sena. Zostaną one też odnowione.

nej jest na każdej mapie

Padały pytania. Jak długo jesz-

Sadowyj na wstępie powiedział, że

wić jakieś pytanie merowi naszego

„Tylko, co zrobić z freskami Ro-

turystycznej Lwowa. Infor-

cze będzie trwać widoczna rujna-

chciałby nieoficjalnie, przy stole po-

miasta. Licząc na odpowiedź po-

sena, które obecnie znajdują się

mator Rady Miejskiej zapra-

cja gmachu akademickiego teatru

rozmawiać z dziennikarzami, którzy

zytywną, zapytałem go, czy wie o

pod tynkiem w kaplicy kościoła św.

sza lwowian i gości miasta

ukraińskiego im. Marii Zańkowiec-

mogą postawić mu różne pytania.

lwowskich dziełach sztuki wybitnego

Marii Magdaleny, gdzie funkcjonu-

na koncerty, festiwale, czy

kiej (były teatr Skarbka) – zapytał z

I potoczyła się gawęda o różnych

malarza Jana Henryka Rosena. Nie

je ubikacja, utrzymywana kosztem

różne zebrania do „Domu

trwogą obecny z nami na obiedzie

ciągle nierozwiązanych problemach

zawiodłem się – mer potwierdził, że

rady miejskiej? – zapytałem wprost

Muzyki Organowej”. „Zapo-

znany aktor Swiatosław Maksym-

komunalnych i kłopotach gospodarki

zna sprawę. Krótko poinformowa-

pana Sadowego. Jest prawdą, że

mina” tylko pochwalić się,

czuk. Nieobojętny dla spraw kultury

miejskiej, stosunkach mera z więk-

łem, że także we Lwowie rozpoczę-

kaplica przeznaczona dla chrztu

gdzie tam są freski Rosena.

swego miasta Andrij Sadowyj był w

szością radnych ze „Swobody” oraz

to już przygotowania do międzyna-

dzieci została przerobiona na ubika-

Pewnie dla właściwego rozwią-

tej sprawie solidarny ze sługą Mel-

z najwyższymi władzami Ukrainy,

rodowej konferencji, poświęconej

cję za czasów reżimu sowieckiego.

zania sprawy kibla w kaplicy mer

pomeny. Od razu rzekł, że niestety

reprezentującymi Partię Regionów,

twórczości Rosena. Dzięki wsparciu

Jednak już ponad dwadzieścia lat

miasta Lwowa musi wysłać kogoś z

nie ma wpływu na zmianę takiej

no i oczywiście o wielkich przygoto-

Ministerstwa Kultury i Dziedzicwa

żyjemy we Lwowie w innym sys-

pracowników na studia na Zachód.

sytuacji, ponieważ ten teatr nie jest

waniach miasta do Euro-2012. An-

Narodowego RP oraz funduszy z

temie politycznym, cieszymy się z

A to potrwa i zabierze kawał czasu.

własnością miasta. Poradził akto-

drij Sadowyj zapewniał, że stadion

Polski stało się możliwe odnowienie

wolności, mamy demokratycznie

A może ktoś z prezydentów szeregu

rom by wraz ze społecznością Lwo-

zostanie wybudowany w terminie.

fresków Rosena w katedrze ormiań-

wybrane władze miejskie. Przecież

zaprzyjaźnionych ze Lwowem miast

wa aktywniej domagać się od władz

Również w terminie będzie wyre-

skiej. Lwowska Kuria metropolitalna

to nie komuniści czy wojujący ate-

w Polsce pomoże swemu ukraiń-

centralnych w Kijowie wydzielenia

montowana cała ulica Gródecka.

obrządku łacińskiego po długich

iści kontynuują utrzymywanie toa-

skiemu koledze Andrijowi Sadowe-

środków na remont teatru.

Dlatego, aby Lwów wyglądał godnie,

staraniach odzyskała kaplicę semi-

lety publicznej w ścianach kaplicy

mu?