sławni lwowianie

14

28 stycznia – 14 lutego 2011 * Kurier Galicyjski

zakoNNik Niezr WNaNy,

BEATA KoST

pracoWNik NiezmordoWaNy

Był człowiekiem o którym

powiedziano, że zajrzał w głąb

sumienia  narodu  polskie-

go. Próbował przemówić do

padowym, służbę odbywał w korpusie

cieńczony pracą, rozpoznaje u siebie

wszystkich warstw społecz-

Józefa Dwernickiego.

pierwsze objawy gruźlicy. Na kurację

nych, o chłopach polskich

Po powstaniu powrócił w rodzinne

wyprawiono go na Huculszczyznę do

napisał, że zapełnią połowę

strony. W 1832 roku ożenił się z ku-

Pasiecznej. W podróży – w Pasiecznej

nieba. Ale jego miłość do ludu

zynką Zofią Nikorowicz. Mieszkali na

i w okolicy – sporządzał notatki, które

wcale bezkrytyczną nie była.

przemian w rodzinnym majątku i we

przesyłał do Lwowa. Drukowano je w

W latach powstań chłopskich,

Lwowie. Życie młodego małżeństwa

lwowskich „Rozmaitościach” – tak po-

kiedy rozszalały tłum atakował

wypełniały choroby i troska o choro-

wstał cykl relacji pod tytułem „Wspo-

szlachtę i ziemiaństwo, po-

wite dzieci. Zofia Antoniewicz urodziła

mnienia z wędrówki przez góry”. Po

szedł pomiędzy morderców

pięcioro dzieci, wszystkie zmarły w

kuracji wrócił do Lwowa. Pracował we

i nawoływał do opamiętania.

niemowlęctwie. Wycieńczona Zofia

Lwowie i w Krakowie. Po skasowaniu

Koił bóle dusz wybranych, a z

zapadła wreszcie na gruźlicę. Wte-

zgromadzenia jezuitów, ojciec Karol

jego listów całe pokolenie czer-

dy, jak wspominał Karol Antoniewicz,

ponownie rozpoczął działalność mi-

pało moc wytrwania – pisał

zrozpaczeni młodzi ludzie złożyli

sjonarską. Wyprawiał się na Śląsk i do

o Karolu Bołoz-Antoniewiczu

śluby: jeśli śmierć ich nie zabierze –

Wielkopolski (pracował w Krzywiniu,

Zdzisław Dębicki.

swoje życie ofiarują Bogu. Zofia pla-

Niechanowie), w połowie XIX wieku

nowała pracę w zgromadzeniu sióstr

wygłaszał kazania misyjne w języku

Po mieczu i kądzieli miał wśród

Miłosierdzia, (gdzie każdego tygodnia

polskim na pruskim Śląsku. Poleco-

przodków znane rodziny ormiańskie.

pomagała siostrom w lwowskim szpi-

no mu stanowisko przełożonego w

Był synem lwowskiego adwokata Józefa

talu), a Karol w Towarzystwie Jezuso-

przejętym pocysterskim klasztorze w

Antoniewicza. Matką Karola była Józe-

wym. W 1839 roku Zofia Antoniewicz,

Obrze. Rozpoczął pracę związaną z

fa Nikorowicz. Karol Bołoz-Antoniewicz

wycieńczona ciężką chorobą, umiera.

organizacją nowej placówki, ale wy-

urodził się 6 listopada 1807 roku we

W tym samym roku Karol Antoniewicz

cieńczony tułaczką i gruźlicą organizm

Lwowie. W 1818 roku rodzice prze-

rozdał majątek i wstąpił do zgroma-

coraz bardziej daje znać o sobie. Kiedy

nieśli się do majątku rodzinnego w

dzenia ojców jezuitów w Nowej Wsi.

wybuchła cholera Karol Antoniewicz

Skwarzawie koło Żółkwi. Wychowa-

W 1844 roku przyjął święcenia ka-

nie wahał się ani przez chwilę, pozo-

nie i wykształcenie zawdzięczał Karol

płańskie. W swojej pracy kapłańskiej

stał wśród wiernych i nadal pracował.

Antoniewicz matce, ojca stracił, kiedy

poświęcił się ludziom najuboższym,

Zapadł na cholerę jesienią 1852 roku,

był jeszcze dzieckiem. Uczył się ów-

dążył do podniesienia poziomu umy-

choroba postępowała szybko, 14 listo-

czesnym zwyczajem początkowo w

słowego i moralnego mieszkańców

pada 1852 zmarł. Pochowano go na

domu. Interesował się literaturą, łatwo

polskich wsi. Głosił kazania, publi-

cmentarzu klasztornym w Obrze. Jako

uczył sie języków, biegle posługiwał

kował pisma i artykuły dla ludu. Wę-

kapłan wyprzedził swoje czasy, miał

wędrował przez ziemię tarnowską,

dzie z ust do ust przekazywali sobie

się językiem francuskim, niemieckim,

drował po wsiach i miasteczkach,

bardzo nowatorskie podejście do po-

sądecką, wadowicką i okolice Bochni.

po wsiach informacje o wędrówkach

włoskim, angielskim i łaciną. Otrzymał

nauczając i zjednując sobie wiernych.

sługi kapłańskiej. Ojciec Antoniewicz

W czasie krwawej rzezi zyskał sobie

Bożego apostoła, wokół jego osoby

też wykształcenie muzyczne. Zainte-

We wspomnieniach przedstawiany był

był zwolennikiem upowszechniania

opinię Bożego szaleńca, który wbrew

gromadziły się tłumy. Matki prosiły o

resowanie muzyczne, podobnie jak

jako człowiek o ujmującym sposobie

kultu maryjnego i pielgrzymek, był ini-

prawom logiki, nie obawiając się śmier-

błogosławieństwo dla dzieci, za za-

literackie towarzyszyły mu przez całe

bycia i wielkim wdzięku. Był pionierem

cjatorem pielgrzymek do Piekar i wie-

ci próbował przemówić do rozsądku

szczyt uznawano samo uściśnięcie

życie: jako młody człowiek kompono-

w walce z pijaństwem. Akcję tę rozpo-

lu innych sanktuariów maryjnych. Był

uczestnikom rzezi. Wspominał tamte

jego ręki, czy choćby dotknięcie jego

wał tańce, następnie przebywając już

czął w 1844 roku, kiedy w poszcze-

ideałem duchowego przywódcy dla

wydarzenia w swoich listach: „Pastwio-

szat.

w klasztorze tworzył muzykę do pieśni

gólnych parafiach zaczął zakładać

Karola Miarki. Pozostawił sporą spu-

no się nad żywymi i ciałami zabitych,

Po zakończeniu misji powrócił do

religijnych. Studiował na uniwersyte-

bractwa wstrzemięźliwości i odbywał

ściznę literacką, pisał opowiadania,

rzucano na dwory, kościoły, plebanie,

Lwowa, gdzie można było spotkać ojca

cie we Lwowie w latach 1824-1827,

specjalne misje w Małopolsce. Jego

relacje, artykuły, listy, poezje. Jego

szerząc naokoło śmierć, zniszczenie

Karola, głoszącego kazania w kościele

studia prawnicze ukończył z wyróż-

działalność skupiała się wokół służby

kazania tłumaczono na inne języki, a

rabunek. Znieważano sakramenty,

jezuitów. Po śmierci Juliusza Słowac-

nieniem. Po studiach kilka miesięcy

ojczyźnie i bliźnim – w swoim zapale

wiele pieśni kościelnych również dziś

łamano krzyże, w strasznych mękach

kiego odprawił we Lwowie nabożeń-

podróżował, planował rozpoczęcie

i poczuciu patriotyzmu porównywany

można usłyszeć w świątyniach – „Bied-

ginęli obywatele, dzierżawcy, księża”.

stwo żałobne za duszę poety, wygłosił

badań nad dziejami Ormian polskich.

był często do Piotra Skargi.

ny, kto Ciebie”; „Chwalcie, łąki umajo-

Wzbudzał żal i skruchę, namawiał do

wówczas podniosłą mowę, fragmenty

Mieszkał w Jassach, gromadząc

W roku 1846, kiedy wybuchła ra-

ne”; „Nazareński śliczny kwiecie”; „Nie

zwrotu zagrabionego mienia, poku-

której zachowały się, spisane w notat-

materiały do publikacji, praca ta nie

bacja galicyjska, ojciec Karol Antonie-

opuszczaj nas”; „O Józefie uwielbiony”;

ty i pielgrzymowania. Nawoływał do

kach Salomei Słowackiej-Becu. We

została jednak zrealizowana. Po roz-

wicz wyruszył między rozszalały tłum,

„O Maryjo, przyjm w ofierze”; „Panie, w

przebaczenia tych, którym wymordo-

Lwowie Antoniewicz przeżył wydarze-

poczęciu działań wojskowych w 1830

nawołując chłopów do opamiętania,

ofierze Tobie dzisiaj składam”.

wano rodziny i do opamiętania. Lu-

nia Wiosny Ludów. Osłabiony i wy-

roku, wziął udział w Powstaniu Listo-

opŁaTek

poszukuję

List

W WarszaWie

do redakcji

kreWNych

śmy do stołów, było ich kilka, głównie

jest już po świętach, a nawet po No-

W sobotę 8 stycznia 2011 r. wzię-

dziadek nie mówił nigdy nic na ten

Zwracam się z prośbą o nadanie

po dziesięć osób przy każdym.

wym Roku. Tak było i teraz.

liśmy liczny udział w troszkę spóźnio-

temat, tęsknił bardzo za lasami. W

kilkakrotne poniższego ogłoszenia,

Sala była duża, w podziemiach

Honorowym gościem była pani

nych „opłatku”. Liczny udział – tzn.

Domu Polonii, przy Krakowskim Przed-

Irena Przewoźnik, wdowa po Andrze-

około 75 osób, należących do różnych

1940 r. dziadkowie zostali nagle

ponieważ zawiodły mnie wszelkie

mieściu w Warszawie. Na stołach po-

ju Przewoźniku, z córeczką Julią.

grup związanych sercem, duchem,

wywiezieni w rejon Permu, gdzie

archiwa. Może znajdzie sie ktoś, kto

trawy wigilijne, ze śledzikiem, rybką,

Był więc, prawdziwy opłatek i ży-

pochodzeniem z Kresami Południo-

urodził się mój ojciec Tadeusz, który

słyszał, pamięta widział. Gdybym

barszczykiem i pierogami, kluskami z

czenia wymieniane prawie „każdy z

wo-wschodnimi, a więc – Wołyniem,

jednak na chrzcie otrzymał imię Ste-

mogła, pojechałabym na Białoruś,

makiem, w sumie było ich dwanaście

każdym”, ale głownie ze znajomymi,

Lwowem, Stanisławowem, Podolem,

fan. Czaplińscy z Permu pojechali

Ukrainę, do Kazachstanu.

łącznie z kompotem z suszu. Szybko

były kolędy intonowane przez ks.

Stryjem, Tarnopolem, Kołomyją…

do Kazachstanu, w rejon Tainsze.

Rodzice taty wywodzą się z Bia-

znikały podczas pogodnych głośnych

Ludwika Wierzchowskiego, kapelana

Spóźniony opłatek – to zbiorowe

Stamtąd wrócili jednym z pierw-

łorusi, a dokładnie ze Szczuczyna.

warszawskiego Oddziału Towarzystwa

rozmów. Minęła godzina nie wiado-

wzajemne życzenia z okazji świąt Bo-

szym transportów do Brodów koło

Nigdy dotąd nie udało mi się odna-

Miłośników Lwowa i Kresów Południo-

mo kiedy. Na zakończenie kapelan

żego Narodzenie. W rodzinach skła-

wo-Wschodnich. Kapelan rozpoczął

czystym melodyjnym głosem dał

damy sobie takie życzenia tylko przy

Lwowa. Nigdy nie wrócili w strony

leźć jakiegokolwiek śladu rodziny.

„opłatek krótkim słowem od siebie,

prawdziwy koncert kolęd, nie dopusz-

stole wigilijnym, przed wieczerzą, pod

Szczuczyna. Nie wiem czy mieli ja-

Babcia Julia Czaplińska, córka Jana

a potem dodał kilka słów o znacze-

czając nas do głosu przy stołach, bo

rozświetloną choinką.

kaś rodzinę. Nie wiem czy ktoś z tej

i Kamili, ur. 1.04.1910 r. w Szczu-

niu świąt dla nas Polaków dziś tu w

śpiewał tylko kilka początkowych słów

Ale ze znajomymi, bliższymi i dal-

rodziny jeszcze żyje.

czynie. Dziadek Jan Czapliński, syn

Polsce, i tam na Ukrainie i w Rosji.

wielu kolęd, które ponieśliśmy w du-

szymi, najczęściej spotykającymi się

Jana i Konstancji ur. 15.09.1909 w

Edyta Czaplińska

Wspólne głośne kolędy zaczęliśmy

szy i sercach do domów.

na regularnych wspomnieniowych ze-

Szczuczynie. O ile babcia mówiła

edycza@wp.pl

od „Wśród nocnej ciszy…”, „Cicha

braniach kilka razy do roku, w mniej-

Tadeusz Siemiek

prawdę, była ona bardzo bogata,

noc, święta noc…” i szybko usiedli-

szych grupach, „opłatek” urządzany