Wyjęte z karty pamięci

19

Kurier Galicyjski * 28 stycznia – 14 lutego 2011

aLojzy bocheński –

W historii c.k. Galicji niepoślednią rolę

odgrywali Podolacy – konserwatywne

stronnictwo polityczne ziemian Galicji

LojaLisTa TroNu

Wschodniej lat 1867-1914. W poprzednich

numerach Kuriera Galicyjskiego przedsta-

wiliśmy historię tego ugrupowania. Poni-

Opowiedział się także za uchwa-

żej kontynuujemy cykl artykułów poświę-

leniem nagród dla nauczycieli szkół

conych biografiom jego najwybitniejszych

ludowych, aby zachęcić nauczycieli

„do szczerszego poświęcenia się

przedstawicieli. Zapraszamy do lektury!

tym szkołom”, jednak był przeciwny

nadmiernemu podnoszeniu tej kwoty

miałkowskim, jednym z głównych sta-

w budżecie „ze względu na nieszczę-

tystów ówczesnej polityki galicyjskiej i

śliwy stan kraju naszego”. Uważał,

liderem Koła Polskiego. Ziemiałkowki,

że w każdym powiecie należy wyróż-

który realizował w Sejmie politykę

nić nagrodą nauczycieli „odznacza-

Gołuchowskiego, w Pamiętnikach wy-

jących się już teraz poświęceniem

mienia Bocheńskiego jako jednego z

dla nauki”, aby zachęcić ich do dal-

trzech – obok Stanisława Polanowskie-

szej wytrwałej pracy. „Gdyby więc w

go i Tomasza Horodyskiego – swoich

pierwszym roku jednego lub dwóch

zaufanych współpracowników, którym

wynagrodzić można w każdym po-

„zwierzał się” ze swoich ważnych de-

wiecie – mówił – to by się innych

Dworzec kolejowy w Chodorowie, XiX w.

cyzji i postanowień politycznych.

zachęciło także do wytrwałej pracy,

ArTUr górSKi

W 1866 r. trafił w Sejmie do komisji

bo mieliby nadzieję otrzymania na-

Panie od zgromadzonego Sejmu Kró-

wał, aby zostawić sprawę rozsądzeniu

petycyjnej oraz do komisji budżetowej.

grody. Pomału więc postępując, i co

lestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim

gmin i pojedynczych mieszkańców.

Dwa lata później został wybrany prze-

roku zwiększając wynagrodzenie,

Księstwem Krakowskim wynurzenie

W tymże roku złożył wniosek o

Ziemianie galicyjscy okresu au-

wodniczącym komisji budżetowej.

okazałby się już na przyszły rok ten

najgłębszej wdzięczności, które z

powołanie osobnej komisji sejmo-

tonomii charakteryzowali się dużym

Bocheński jest znany jako jeden

skutek, iż znalazłoby się w każdym

wzruszonym sercem obok zapewnie-

wej, która miała przygotować projekt

lojalizmem wobec austriackiej mo-

z autorów dwóch adresów do cesa-

powiecie trzech albo czterech do wy-

nia niezłomnej wierności u stopni

reformy sądownictwa. We wniosku

narchii i szczególnym przywiązaniem

rza Franciszka Józefa z 23 listopada

nagrodzenia.”

Najwyższego Tronu składamy”.

zwrócił uwagę na „nader smutny

do cesarza. Pisali wiernopoddańcze

1865 r. W pierwszym adresie jego ini-

W 1866 r. został wybrany delega-

W 1866 r. wziął udział w dyskusji

stan sądownictwa w kraju naszym, a

adresy do Jego Cesarsko-Królewskiej

cjatorzy pozytywnie ocenili manifest

tem do Rady Państwa, ale w niej nie

o projekcie utworzenia w każdej pa-

wskutek tego coraz więcej wzmaga-

Apostolskiej Mości Franciszka Józe-

cesarski z 20 września 1865 r., w któ-

zasiadł. Ponownie został członkiem

rafii obrządku katolickiego funduszu

jące się lekceważenie ustaw i znika-

fa, wykonywali politykę rządową, a

rym Franciszek Józef zawiesił ustawę

Izby Poselskiej delegowany przez

zapasowego na budowę i naprawę

jące bezpieczeństwo publiczne osób

także starali się przestrzegać prawa

konstytucyjną z 1861 r. i zapowiedział

Sejm krajowy w 1868 r., ale złożył

budynków kościelnych. Bocheński był

i mienia”. Komisja miała się składać z

i innych skłonić do legalizmu oraz

przeobrażenie ustroju monarchii z

mandat 10 listopada 1869 r. W wy-

za odrzuceniem przedłożenia, gdyż

7 członków wybranych „dla zbadania

lojalizmu względem Tronu. Do grona

uwzględnieniem różnorodności krajów

borach 1873 został wybrany do Izby

– jak powiedział – „nie jest to korzyst-

przyczyn tego upadku i przedłożenia

wyróżniających się lojalistów, czyli –

i ich historycznego rozwoju państwo-

Poselskiej w ramach kurii większej

ne, ażebyśmy się w sprawy sumienia

Sejmowi wniosków mających na celu

jak mówiono – „posłów niezłomnej

wego. Inicjatorzy adresu stwierdzili,

własności w okręgu Brzeżany-Prze-

wdawali”. Uważał, że to wierni powinni

zaradzenie temu złemu”.

wierności”, należał Alojzy Bocheński,

że „instytucje zaprowadzone ustawą o

myślany-Podchajce, ale złożył man-

budować i utrzymywać swoje kościoły,

Najczęściej zabierał głos w spra-

bliski współpracownik Agenora hr.

reprezentacji państwa nie zdołały po-

dat latem 1874 r. W Radzie Państwa

gdyż konieczność zabiegania u para-

wach drogowych. W 1868 r. przestrze-

Gołuchowskiego, który w Sejmie gło-

żądanej podać rękojmi interesom ca-

należał do Koła Polskiego. Według

fian o datki pieniężne na ten cel pozy-

gał, aby zbyt pochopnie nie rezygno-

sował zawsze tak, „jak mu sumienie

łego państwa i pojedynczych krajów”,

Stanisława Pijaja, był w Kole – obok

tywnie wpłynie na księży. „Duchowni –

wać ze statusu dróg krajowych w przy-

Namiestnika nakazywało”. On też był

a zarazem wyrazili deklarację, że „z

Kazimierza Grocholskiego i Tomasza

mówił – którym o to iść będzie, ażeby

padku tych szlaków komunikacyjnych,

inicjatorem reformy galicyjskiego są-

ufnością i poświęceniem” wstąpią na

Horodyskiego – głównym przedstawi-

budynki kościelne w dobrym stanie

na których zamiera ruch związany z

downictwa, aby „wzmagające się lek-

drogę, na którą zostaną powołani „do

cielem szlachty wschodniogalicyjskiej.

były, będą się starali zyskać powa-

handlem i przemysłem krajowym, gdyż

ceważenie ustaw” ukrócić. Jan Lam,

współdziałania przy rozwiązywaniu

Z ramienia Izby Poselskiej w 1868 r.

żanie i przyjaźń wiernych, przyjaźń

nie staną się one wtedy automatycznie

bliski galicyjskim radykałom uważał,

najważniejszych zadań” monarchii.

został wybrany zastępcą członka De-

parafian swoich. Teraz duchownym

drogami powiatowymi. Bowiem w tej

że Bocheński, obok Antoniego hr. Go-

Wyrazili też nadzieję, że „dostąpią

legacji do spraw Wspólnych, ale ze

nie chodzi o to, czy potrzeby kościoła

sprawie decyzję muszą podjąć rady

lejewksiego, był szczególnie lojalnym

także słusznego uwzględnienia wła-

względu na rezygnację dwóch człon-

są zabezpieczone, oni mają żandar-

powiatowe, a jeśli rada powiatowa

wobec Austrii posłem szlacheckim.

ściwe, na podstawach historycznych i

ków objął pełny mandat i uczestniczył

ma na to, nie dbają więc o przychyl-

oświadczy, że nie przyjmuje jakiejś

Miał się charakteryzować „bezwarun-

narodowych oparte żywotne naszego

w obradach w Peszcie w dniach 16

ność parafian dla siebie i budynków

drogi jako powiatowej, to stanie się

kową pokorą i uległością”.

kraju potrzeby”. Drugi adres był po-

listopada – 5 grudnia 1868 r. Podczas

kościelnych.” Przeciwny był propo-

ona drogą gminną i jej drogie utrzy-

Alojzy Bocheński herbu Rawa uro-

dziękowaniem za ogłoszenie amnestii,

obrad polscy delegaci poparli budżet

nowanemu rozwiązaniu także z tego

manie spadnie na gminę. „Wyrzucacie

dził się w 1818 r. w rodzinie ziemiań-

która przyniosła wstrzymanie śledztw

wojskowy, zaproponowany przez rząd,

powodu, że jego zdaniem naruszał on

krocie, a chcecie przymusić gminy, aby

skiej. Mieszkał w rodzinnym majątku

sądowych i otwarcie bram więzień za

co przesądziło o jego przyjęciu. Jak

wolność pojedynczych mieszkańców

ponosiły koszty, które krocie wynoszą”

Ottynowice w pow. Chodorów.

czyny „polityczne”. „Prawo łaski – pi-

pisał konserwatywny dziennik „Czas”

rozporządzania swoją własnością.

– mówił. Był też przeciwny, aby pienią-

W latach 1861-1869 piastował

sano w adresie – jest najświetniejszym

z 6 grudnia 1868 r., „Polacy uratowali

„Tyle tu mówią o autonomii gminy,

dze z pożyczki krajowej przeznaczyć

mandat poselski na Sejm krajowy, wy-

klejnotem korony i najszczytniejszą

rząd, a może nawet coś więcej – stabil-

autonomii kraju i domagają się auto-

na budowę dróg, zanim Wydział Kra-

brany z obwodu brzeżańskiego w ra-

Panujących prerogatywą. Za ten

ność państwa”. W późniejszych latach

nomii Sejmu naszego, ale autonomię

jowy przedłoży Sejmowi projekt sieci

mach kurii większej własności. W Sej-

wspaniałomyślny sposób, w jaki Wa-

właściciel Ottynowic wycofał się z ży-

pojedynczych parafian, pojedynczych

dróg krajowych. Jego zdaniem Sejm

mie należał do Klubu Polskiego, gdzie

sza Cesarsko-Królewska Apostolska

cia politycznego Galicji.

mieszkańców, pojedynczych gmin

powinien mieć wolność, „czy chce

przyjaźnił się z hr. Golejewskim. Blisko

Mość raczysz wykonywać tę najwyż-

Alojzy Bocheński zmarł w 1900 r.

chciano by ograniczyć za pomocą

uznać drogi za stosowne do przepro-

współpracował nie tylko z hr. Gołu-

kG

szą prerogatywę, przyjm Najjaśniejszy

ustawy pisanej” – stwierdził i zaapelo-

wadzenia tej sieci czy nie”.

chowskim, ale także z Florianem Zie-

repatriacja – sejm rp prowadzi prace nad nową ustawą

wych. Na wschód jechały całe rodziny.

Oczywiście, że powinni mieć prawo

ustawy o powrocie do Rzeczypospoli-

nabycia obywatelstwa polskiego w

ANDrZEJ SPryCHA

Zesłańców rozlokowywano w Komi,

do powrotu, o ile tylko wyrażą taką

tej Polskiej osób pochodzenia polskie-

drodze repatriacji, prawa repatrian-

Jakucji, Baszkirii, Kraju Krasnojarskim

wolę. Nie opuścili Polski dlatego, że

go deportowanych i zesłanych przez

ta, a także zasady i tryb udzielania

Dla lwowian, tarnopolan czy też

i Ałtajskim oraz w obwodach północ-

chcieli. Cierpieli za bycie Polakiem,

władze Związku Socjalistycznych Re-

pomocy repatriantom i członkom ich

mieszkańców innych miejscowości za-

nych: archangielskim, czelabińskim,

za wierność katolicyzmowi. Dla wielu

publik Radzieckich. Fakt, że jest to pro-

rodzin.

chodniej Ukrainy, dzień 10 lutego ma

czkałowskim, gorkowskim, irkuckim,

z nich Polska to „ziemia obiecana”,

jekt obywatelski oznacza, ni mniej, ni

W dniu 23 listopada 2010 roku pro-

niejednokrotnie wymiar żywych wspo-

iwanowskim, jarosławskim, kirowskim,

wyśniona i wymarzona Ojczyzna oj-

więcej, że wyszła ona bezpośrednio od

jekt skierowano do I czytania (pierwszy

mnień rodzinnych, czasami mocno oso-

mołotowskim, nowosybirskim, omskim,

ców i dziadów. Polska, w żadnym razie

Polaków, a zatem od samego Narodu

etap polskiego procesu legislacyjne-

bistych. W 1940 roku, tego właśnie dnia

swierdłowskim i wołogodzkim.

nie może zapomnieć o tej części, wca-

jako inicjatywa oddolna. Pod ustawą

go), które odbyło się już 23 grudnia.

rozpoczęła się tzw. pierwsza deportacja,

Część zesłańców, zarówno tej,

le przecież nie małej, swego Narodu.

podpisało się 106 014 osób. Projekt

W efekcie dalsze prace prowadzone

czyli wywózka miejscowej ludności, któ-

jak i kolejnych deportacji wojennych,

Od wielu już lat funkcjonują wpraw-

dotyczy zrealizowania akcji repatria-

są przez Komisję Administracji i Spraw

rą radzieccy „wyzwoliciele” postanowili

ale też Polaków wywożonych przed

dzie w Polsce przepisy umożliwiające

cyjnej osób polskiego pochodzenia,

Wewnętrznych, Komisję Łączności

„przemieścić” w inne rejony Kraju Rad.

rokiem 1939, z różnych przyczyn po-

powrót do Macierzy. Powroty nie są

które same, bądź ich wstępni (rodzice,

z Polakami za Granicą oraz Komisję

Polacy stanowili w tym kontyngencie

została w Związku Radzieckim. Dziś

jednak łatwe, także z uwagi na liczne

dziadkowie, pradziadkowie) byli zesła-

Samorządu Terytorialnego i Polityki

zdecydowaną większość wszystkich

żyją jeszcze ci, którzy byli wówczas

niedoskonałości obowiązującego dziś,

ni lub deportowani przez władze ZSRR

Regionalnej – Sejmu RP.

wywożonych. A deportowano wówczas

bardzo młodymi ludźmi, jak też ich

w tej materii prawa. Stąd zamysł wpro-

w ramach stalinowskich represji, przy

przede wszystkim osadników wojsko-

dzieci, wnuki i prawnuki. Czy powinni

wadzenia zmian.

czym osoby te wyraziły wolę powrotu

wych, średnich i niższych urzędników

Próba bliższej analizy pro-

wrócić do Polski? Przecież od wysie-

Sejm Rzeczypospolitej prowadzi

do RP. Sprawa, na dziś, dotyczy aż

państwowych, służbę leśną oraz pra-

jektu ustawy już niebawem w

dleń minęły już całe dziesięciolecia…

prace nad obywatelskim projektem

1620 rodzin. Ustawa określi zasady

cowników Polskich Kolei Państwo-

Kurierze Galicyjskim.