9

Kurier Galicyjski * 15 – 28 lutego 2011

XV spotkanie ossolińskie –

msza św.

JUrIJ smIrNOw

w kościele

tekst i zdjęcia

bohdan cywiński we Lwowie

Temat XV spotkania Ossoliń-

św. marii

skiego brzmiał: „Kultury naro-

sobie wymieniania tytułów. Pełni on

dowe a rusyfikacja w XIX w.”

magdaleny

ważną rolę w wydarzeniach, które

– pytanie obecnie niezwykle

miały miejsce w Polsce w latach 70.,

aktualne.

jak również obecnie” – podsumował

Coś tu jednak nie tak...

Pierwsze w 2011 roku Spotkanie

dyrektor A. Juzwenko. Dla naszych

Może murów zbyt żółty kolor,

Ossolińskie odbyło się z udziałem

czytelników podamy krótki biogram

bram malowanie zbyt świeże,

profesora Bohdana Cywińskie-

profesora:

i te drzewa... chyba zbyt wysokie...

go. Wśród obecnych znaleźli się: dy-

Przymykam oczy. Wchodzę...

rektor Lwowskiej Narodowej Biblioteki

Bohdan Cywiński urodził się w

Ach, to nie ten zapach! Nie ten!

W tym korytarzu pachniało kościołem –

im. Wasyla Stefanyka prof. Myroslaw

1939 r. Ukończył polonistykę na Uni-

kadzidłem, złoceniami,

Romaniuk, dyrektor Lwowskiej Ga-

wersytecie Warszawskim, studiując

figurami z gipsu i święconą wodą...

lerii Sztuki Borys Woźnicki, kustosz

jednocześnie filozofię na KUL-u, gdzie

- Że nie pachnie woda? Nieprawda!

tejże Galerii Ihor Chomyn, dyrektor

zapoznał się z Karolem Wojtyłą. Dok-

Ona pachniała zawsze

Muzeum Etnografii i Przemysłu Arty-

torat obronił z filozofii, a habilitację z

Zmartwychwstaniem!

stycznego we Lwowie Roman Czme-

historii. Cywiński był też związany z

...Wyszurane posadzki z marmuru,

łyk, dyrektor Lwowskiego Muzeum

warszawskim Klubem Inteligencji Ka-

wypłowiały baldachim z frędzlami...

Historii Bohdan Czajkowski, dyrektor

tolickiej, publikował w miesięczniku

i kierownik artystyczny Opery Lwow-

„Więź”. W 1966 r. został członkiem

Profesor Bohdan Cywiński

Teraz tu wszystko inaczej!

skiej Tadeusz Eder, prof. Lwowskiego

redakcji „Znaku”, a w 1973 r. – jego re-

jest spadkobiercą Rusi Kijowskiej?

kultury polskiej, katolickiej. Obydwa

Uniwersytetu Narodowego im. Iwana

daktorem naczelnym. Był też uczestni-

Ale może tam, przy ołtarzu –

Jeśli Ukraińcy, to kim są Rosjanie?

te narody przez kilka wieków były

Franki Leonid Zaszkilniak, prof. Boh-

kiem i nieformalnym przewodniczącym

łuk balasek, anioły

Jeśli Ukraińców się zrusyfikuje, to

częścią  Rzeczypospolitej  Obojga

dan Kozak, przedstawiciel wydziału

głodówki w kościele św. Marcina w

ze złotymi skrzydłami

otrzyma się – jeden naród, jedną kul-

Narodów, współtwórcami państwa.

kultury Lwowskiej Państwowej Admi-

1977 r. Działacz opozycji, współtwórca

i ksiądz Zygmunt

Europejskość jest systemem praw-

turę, jeden język, jedno dziedzictwo

nistracji Obwodowej Myroslawa Tur-

m.in. Uniwersytetu Latającego (1977)

śpiewający Magnificat,

historyczne. To samo możemy powie-

nym, w którym kształtuje się postawa

kało, proboszcz Katedry Lwowskiej

i Towarzystwa Kursów naukowych

w chmurach kadzidła,

dzieć o Białorusinach. Rusyfikacja Ta-

obywatelska narodu. Ukraińcy i Biało-

ks. Jan Nikiel, przedstawiciele polskiej

(1978), w sierpniu 1980 r. udał się

rozmawiający z Bogiem...

tarów, narodów Kaukazu czy Żydów

rusini mieszkali w systemie europej-

inteligencji Lwowa: prof. Maria Tarna-

do strajkującego Gdańska wraz z T.

była sprawą polityczną, sposobem

skich wartości i stosunków prawnych

wiecka i Eugeniusz Cydzik. Tradycją

Mazowieckim i A. Wielowieyskim.

Usiądę sobie w ławce przy klęczniku,

na rozbudowanie Imperium. Rusyfi-

– Rosjanie tego nie mieli. Z tego też

stało się już, że Spotkania Ossolińskie

Został tam ekspertem Międzyzakłado-

jak kiedyś dawno z ciotką

kacja Ukraińców i Białorusinów była

pochodzi tak wielka różnica w men-

odbywają się pod patronatem Konsula

wego Komitetu Strajkowego i współ-

na nieszporach...

kwestią istnienia narodu rosyjskiego,

talności. Można to zauważyć obecnie,

Generalnego RP we Lwowie. Przyby-

redaktorem dokumentów Porozumień

Ona – z różańcem w ręku czarnym,

kiedy na Ukrainie jedni mówią o nie-

jako narodu europejskiego z pradaw-

ła więc liczna grupa dyplomatów pol-

Sierpniowych. Był jednym z inicjatorów

z dużym krzyżem,

ną historią i kulturą. Należy pamiętać,

bezpieczeństwie dominacji polskiej

skich z konsulatów w Łucku i Lwowie,

tworzenia Solidarności i zastępcą re-

będzie między Zdrowaśkami drzemać,

że Rosja była „zaproszona” na Ukra-

kultury, a inni – rosyjskiej. Przejście

rzecznik prasowy Konsulatu General-

daktora naczelnego tygodnika „Soli-

a ja, przytulona do niej,

od kultury do polityki jest nadzwyczaj-

inę przez Bohdana Chmielnickiego

nego Federacji Rosyjskiej we Lwowie,

darność”. W latach 1981-1990 przeby-

będę oglądać obrazy

i Ukraińcy w XVII wieku byli bardziej

nie interesujące. Niektóre literatury

Konsul Honorowy Królestwa Belgii.

wał we Włoszech, Szwajcarii i Francji,

Świętych Pańskich,

europejscy. Kwitła tam wówczas kul-

zawierają wręcz programy polityczne.

Przyjechali też z Polski dyrektor Za-

gdzie organizował pomoc dla opozycji

rozświetlonych słońcem

tura i literatura niedostępna Rosji. W

Inne – głoszą pełne odejście od poli-

kładu Narodowego im. Ossolińskich

w Kraju, wydawał kwartalnik polonijny

i ekstazą...

XVII wieku Rosja była ukrainizowana.

tyki. W Paryżu na przełomie XIX i XX

we Wrocławiu prof. Adolf Juzwen-

„Widnokrąg” i odebrał z ramienia pod-

w. modna była literatura apolityczna,

Później nastąpiła pewna równowaga.

ko i prof. Jan Malicki z Uniwersytetu

ziemnej Solidarności pokojową nagro-

Policzę fasolki

Następnie, Rosja zrobiła wielki skok

a w Polsce czy na Litwie – wyraźnie

Warszawskiego. Spotkania Ossoliń-

dę Nobla dla lecha wałęsy. Po

(w lewej kieszeni czarne –

polityczna. Funkcja literatury dla na-

kulturowy i od 1812 r. zaczęła dykto-

skie wyróżniają się wzorcową orga-

powrocie do Kraju Bohdan Cywiński

uczynki niedobre, w prawej –

wać Ukrainie swoją wolę. Jak to się

rodów pod zaborem rosyjskim i presją

nizacją. Jest to zasługa dyrektorów

pracował w dzienniku „Rzeczpospo-

białe, ale tylko jedna,

odzwierciedliło w kulturze i tworzeniu

rusyfikacji była niezwykle ważna. „Pan

M. Romaniuka i Adolfa Juzwenko, jak

lita” i wykładał na uniwersytetach w

ach co by to zrobić, by ich bilans

współczesnych języków literackich?

Tadeusz” czy „Dziady” przypominały,

również Wiktorii Malickiej – lwowskiej

Warszawie, Wilnie, na Białorusi. Był

zrównać!?)

przedstawicielki Zakładu Narodowe-

też doradcą prezydenta Lecha Wałęsy

Zaraz się zacznie procesja,

go im. Ossolińskich we Wrocławiu.

i Premiera Jana Olszewskiego.

Kultura służy idei. Kiedy obecnie mówi-

jak zwykle na Boże Ciało.

Temat XV Spotkania Ossoliń-

Profesor Cywiński jest autorem ponad

Dziewczynki z lilijkami, ubrane na biało –

my, że trzeba kończyć z romantyzmem,

skiego brzmiał „Kultury narodowe a

tysiąca artykułów i kilkunastu książek,

Małgosia w wianuszku i Luba,

rusyfikacja w XIX w.” – pytanie obec-

wśród których najważniejszą są „Ro-

być takimi, jak na Zachodzie – to znaczy,

w lokach cała,

nie niezwykle aktualne. „Chodzi mi o

dowody niepokornych” (1971). Ukazu-

że utracimy wiele z naszych tradycji i w

z niebieskimi oczami na pół twarzy,

pogranicza kulturalne, lub też euro-

je ona postawy ideowe inteligencji wo-

no i ja, mały czarnooki grubas...

pejskie, – zaczął wykład prof. Bohdan

bec zaboru rosyjskiego na przełomie

konsekwencji tożsamość. Sprawa kul-

Cywiński. – W XIX w. rusyfikacja była

XIX-XX w. i stała się ważną częścią

tury nie jest rozrywką. Polska i Ukraina

Ale niestety, sama siebie nie poznałam

oficjalną polityką Imperium Rosyj-

formacji opozycji antykomunistycznej

w tej pani, życiem steranej,

mają ogromne bogactwo kulturalne

skiego i dotyczyła licznych narodów,

w Polsce. Obecnie profesor Cywiński

wciąż jeszcze stojącej przy bramie...

włączonych do niego politycznie i mi-

wykłada polonistykę na Uniwersytecie

i powinny o nie dbać.

Za chwilę zagrają organy...

litarnie. W granicach każdego narodu

Kardynała Stefana Wyszyńskiego w

Ksiądz ze Mszą wychodzi.

wpływy rusyfikacji były jednak różne.

Warszawie i na Uniwersytecie Wileń-

Łzy na twarzy. Czy to prawda?

że jesteśmy Polakami i powinniśmy o

Rusyfikacja różnych narodów zależa-

Podchodzę do tego zagadnienia jako

skim. Sam określa siebie jako – histo-

Czy być może?...

to walczyć. Kultura służy idei. Kiedy

ła od religii, obrządku. Kultura chrze-

politolog i polonista. Rusyfikacja do-

ryka, publicystę i opozycjonistę.

obecnie mówimy, że trzeba kończyć

ścijaństwa wschodniego stała się dla

tyczyła Finów, Estończyków, Łotyszy,

Głębią myśli, kulturą słowa, intelek-

Teraz tu wszystko inaczej!

z romantyzmem, być takimi, jak na

Rosji bramą, przez którą rusyfikacja

Litwinów, Białorusinów, Ukraińców,

tem prof. Cywiński sprawia ogromne

I tłum ludzi – nie taki, nie taki!

Zachodzie – to znaczy, że utracimy

wchodziła na Ukrainę i Białoruś. Ka-

Gruzinów, Ormian, Krymskich Tata-

wrażenie na tych, kto słucha go po raz

Brak tu tylu przynależnych twarzy,

wiele z naszych tradycji i w konse-

tolicyzm okazał mocny sprzeciw tej

rów, Polaków, góralskich narodów

pierwszy. Potrafi wyciągnąć globalne

lub zmienione wprost nie do poznania!

kwencji tożsamość. Sprawa kultury nie

polityce, podobnie było z judaizmem

Kaukazu. Osobnym przypadkiem

wnioski ze zwyczajnych, codziennych

Ludzie, ludzie! Kochani... kochani...

jest rozrywką. Polska i Ukraina mają

i islamem. Prawosławie – przeciwnie.

byli Żydzi, którzy nie posiadali wła-

wydarzeń i przedstawić to w dostępnej

ogromne bogactwo kulturalne i powin-

Imperium Rosyjskie chciało na pra-

snego terytorium geograficznego,

formie audytorium. Występuje bez no-

Grzmią organy, mistrzowską

ny o nie dbać”.

wosławiu zbudować swą tożsamość

ale odegrali ważną rolę kulturalną na

tatek, improwizuje. Jeślibym trafił jesz-

rozruszane dłonią,

„Wspaniałym faktem jest to, że

narodową i językową.

całym obszarze Europy Południowo-

cze raz na ten wykład, z pewnością

Te Deum chór zawodzi i Bogu, i światu...

dla Ossolineum jest miejsce nie tylko

Zachodzące wówczas procesy

Wschodniej. Co się więc stało z tymi

słowa i przykłady byłyby całkiem inne.

Odpust! Pierwszy odpust po

we Wrocławiu, ale też w rodzinnym

można ocenić też z innej strony – w

narodami pod wpływem takiej polity-

Bohdan Cywiński posługuje się znako-

trzydziestu sześciu latach!...

Lwowie, gdzie ma już wielu przyjaciół.

każdym narodzie jest kultura ludowa

ki? Zostały one wciągnięte w skład

mitą polszczyzną literacką, zwolnioną

A potem, a potem...

Powstanie pewnej tradycji Spotkań

i elitarna. W XIX wieku w każdym na-

Imperium Rosyjskiego w wyniku jego

od tak popularnych obecnie wyrazów

Opadną fale uniesień,

Ossolińskich jest bardzo ważnym

rodzie ta proporcja wyglądała inaczej.

drogi do Europy. Trzy państwa prze-

slangowych i anglicyzmów. Postawą

Najświętszy Sakrament

zjawiskiem dla rozwoju kontaktów

Białorusini czy narody Kaukazu byli

szkadzały Rosji w tej drodze – Pol-

swą i wyglądem profesor sprawia wra-

ksiądz schowa.

polsko-ukraińskich. Profesor Cywiń-

nosicielami kultury ludowej. Inne na-

ska, Szwecja i Turcja. Powinna była

żenie ogromnego ale bardzo łagodne-

Znów odwrócą krzesła

ski umiał polityczny temat rusyfikacji

rody (Polacy i Ukraińcy) mieli mocno

je zniszczyć. To Rosja jest autorką

go „niedźwiedzia”. Przy spotkaniu z

tyłem do ołtarza,

omówić nie wchodząc w politykę.

cofniętą w historię kulturę elitarną, a

pomysłów rozbiorów Polski i Turcji.

Cywińskim od razu zwraca się uwagę

Bo to przecież tylko sala koncertowa...

Spotkania z lwowską inteligencją są

ich rusyfikacja była bardziej skom-

Szczególnym przypadkiem była sytu-

na jego przyjemny uśmiech, przymru-

dla niego bardzo ważne. Cywiński

plikowana – wręcz niemożliwa. Do-

acja z narodem ukraińskim, który jest

żone oczy i skromny ubiór.

Barbara zajdel

jest na tyle w Polsce znany, że przed

dajmy, iż w białoruskiej i ukraińskiej

ogromny. Istnienie Ukraińców było dla

26 lipca 1997 r.

jego nazwiskiem można oszczędzić

kulturze widoczne były silne wpływy

Rosji sprawą własnej tożsamości. Kto