rok polskiej noblistki

22

15 – 28 lutego 2011 * Kurier Galicyjski

maria skŁodoWska-curie

Opracował

KrzyszTOf szymańsKI

ilustracje archiwum

„…Ja zaś myślę, że w

każdej epoce można mieć

życie interesujące i użytecz-

ne, a głównie o to chodzi,

aby go nie zmarnować…”

maria skłodowska-Curie

„…w setną rocznicę przy-

znania marii skłodowskiej-Cu-

rie Nagrody Nobla w dziedzi-

nie chemii za odkrycie nowych

pierwiastków polonu i radu,

sejm rzeczypospolitej Pol-

skiej postanawia oddać hołd

jednemu z najwybitniejszych

naukowców naszych czasów,

którego przełomowe odkry-

cia przyczyniły się do świato-

wego rozwoju nauki…”.

3 grudnia 2010 r. sejm rze-

czypospolitej Polskiej przyjął

uchwałę w sprawie ustano-

wienia roku 2011 rokiem ma-

rii skłodowskiej-Curie…

Na wielu zdjęciach widzimy uczo-

ną w laboratoriach, przy przyrządach

maria skłodowska-Curie

naukowych, w gronie wybitnych po-

z Piotrem Curie w laboratorium

staci nauki, ale są nieliczne zdjęcia w

wspomnieć, że pięćdziesiąt jeden lat

gronie rodziny, z córką Ireną, z mężem

André-Louis Debierne a, rozpoczęła

później pierwszą kobietą-członkiem

Piotrem. Na tych ostatnich jej postać,

żmudną pracę rozdzielania rudy ura-

Akademii Francuskiej została Margu-

wyraz twarzy różnią się od tych na

nowej na pojedyncze związki chemicz-

erite Perey, była doktorantka Polki.

„oficjalnych” fotografiach. Była przede

ne i poszukiwanie związku powodują-

wszystkim kobietą, która przeżywała

cego jej wysoką radioaktywność. Do

rozczarowania miłosne, tragedie oso-

zespołu tego dołączył później Pierre

skandal

biste, ale była zdolna do poświęcenia

Curie. Badania te po 4 latach dopro-

z Paulem langevinem

Wkrótce po porażce w Akademii

się dla innych i znalazła możliwość,

wadziły do odkrycia najpierw polonu,

ujawniony został romans Marii Skło-

wbrew okolicznościom, zająć się swo-

następnie dużo bardziej radioaktyw-

dowskiej-Curie z francuskim fizykiem

im przeznaczeniem – nauką i zostać

nego radu, a także do wyjaśnienia

Paulem Langevinem, który trwał oko-

pierwszą kobietą w tej dziedzinie.

prawdopodobnych przyczyn zjawiska

ło roku. Langevin był żonaty i porzucił

Maria Salomea Skłodowska urodzi-

radioaktywności jako efektu rozpadu

swoją rodzinę. Maria Skłodowska-Cu-

ła się rodzinie nauczycielskiej, wywo-

jąder atomów. W 1903 r. Maria Skło-

rie w oczach prasy, zwłaszcza bruko-

dzącej się z drobnej szlachty. Jej rodzi-

dowska-Curie jako pierwsza kobieta w

wej, była osobą rozbijającą rodzinę

na posługiwała się herbem Dołęga.

historii otrzymała stopień doktora fizyki

Langevinów, w dodatku była od Paula

Dziadek Marii – Józef Skłodowski, był

i w tym samym roku przyznano jej też

o 4 lata starsza, a poza tym, była cu-

szanowanym lubelskim pedagogiem.

Nagrodę Nobla.

dzoziemką.

Ojciec Władysław Skłodowski był na-

Jako że pochodziła z Polski, która

uczycielem matematyki i fizyki oraz

laboratorium w sorbonie

dla większości Francuzów była utoż-

dyrektorem kolejno dwóch warszaw-

Po otrzymaniu Nagrody Nobla

samiana z bliżej nieokreślonym tery-

skich gimnazjów męskich, prowadził

Maria i Pierre Curie stali się nagle

torium pod berłem rosyjskiego cara,

również w domu stancję dla chłop-

bardzo sławni. Pierre owi Curie wła-

gdzie znaczny procent ludności sta-

ców. Matka zaś, Bronisława Boguska,

dze Sorbony przyznały stanowisko

szczęśliwa rodzina z córką Ireną

nowili Żydzi – snuto przypuszczenia,

była dyrektorką prestiżowej warszaw-

profesora i zezwoliły na założenie

że jest Żydówką (co w tamtych cza-

skiej pensji dla dziewcząt z dobrych

własnego laboratorium, w którym

diowała, a wieczorami pracowała jako

sach było w ksenofobicznych kręgach

Marii Skłodowskiej utratą pracy. Prze-

domów. Matka zmarła, gdy Maria

Maria Skłodowska-Curie została kie-

korepetytorka, z trudem zarabiając na

Francji uważane za mocno podejrza-

niosła się do Sopotu, gdzie spędziła

miała 11 lat. Początkowo uczyła się

rownikiem badań. W tym też czasie

utrzymanie. W 1893 r. uzyskała licencjat

ne), pomimo że w rzeczywistości po-

kolejny rok, stale wspierając finanso-

w szkole, którą wcześniej prowadziła

urodziła drugą córkę Eve.

z fizyki i zaczęła pracować jako labo-

chodziła ze szlacheckiego polskiego

wo siostrę Bronisławę.

jej matka. Następnie kształciła się w

W kwietniu 1906 roku Pierre Cu-

rantka w przemysłowym laboratorium

rodu Dołęga-Skłodowskich, a w dzie-

Na początku 1890 roku, zgodnie

gimnazjum dla dziewcząt, które ukoń-

rie zginął w wypadku, przejechany

zakładów Lippmana. W tym czasie da-

ciństwie została ochrzczona w wierze

z wcześniejszą umową, Bronisława,

czyła ze złotym medalem. Kolejny rok

przez konny wóz ciężarowy. Maria

lej studiowała na Sorbonie, uzyskując

katolickiej. Domniemania paryskich

która kilka miesięcy wcześniej poślu-

spędziła dość beztrosko na wsi u zie-

Skłodowska-Curie straciła towarzy-

drugi licencjat z matematyki w 1894 r.

brukowców oparte były na tym, że

biła Kazimierza Dłuskiego, zaprosiła

miańskiej rodziny jej ojca, a następnie

sza życia i pracy. 13 maja tego sa-

Również w 1894 roku poznała

Maria Skłodowska-Curie nosiła po

ją do swojego paryskiego mieszka-

przy boku ojca w Warszawie, gdzie

mego roku rada wydziałowa posta-

swojego przyszłego męża, Francuza

babce drugie imię Salomea, które w

nia, oferując wikt i opierunek. Marii

trudniła się okazjonalnym udziela-

nowiła utrzymać katedrę, stworzoną

Pierre a Curie, który był w tym czasie

Polsce było popularnym imieniem

Skłodowskiej nie było jednak stać

niem korepetycji.

dla Pierre a Curie i powierzyła ją Marii

doktorantem w laboratorium Becqu-

chrześcijańskim, zaś we Francji koja-

na czesne, poza tym liczyła wciąż na

W tym czasie zawarła ze swoją

Skłodowskiej-Curie wraz z pełnią

erela. Po zrobieniu doktoratu przez

rzyło się z Salomé, używanym przez

ślub z Kazimierzem Żórawskim, z któ-

starszą siostrą Bronisławą umowę, że

władzy nad laboratorium. Umożliwiło

Pierre a Curie, Maria Skłodowska po-

Żydówki.

rym widywała się w Warszawie. Z obu

będzie ją wspierać finansowo przez

to wyjście Marii Skłodowskiej-Curie z

ślubiła go w 1895 roku. Dwa lata póź-

Należy tu dodać, że Michel Lan-

względów wróciła do ojca, u którego

2 lata w trakcie jej studiów medycz-

cienia. Stała się w ten sposób pierw-

niej przyszła na świat ich pierwsza cór-

gevin, wnuk Paula, ożenił się wiele

przebywała do jesieni 1891 roku, dora-

nych w Paryżu, w zamian za podob-

szą kobietą profesorem Sorbony. W

ka Irène. Pierre Curie zarekomendował

lat później z Hélène Joliot, wnuczką

biając sobie korepetycjami. Wreszcie,

ne wsparcie za 2 lata. W związku z

swoim dzienniku-liście do zmarłego

Marię Skłodowską H. Becquerelowi,

Marii Skłodowskiej-Curie. Oboje byli,

po ustawicznych naleganiach siostry

tym została guwernantką najpierw w

męża zapisała: „…Chcę Ci powie-

który zaproponował jej podjęcie stu-

podobnie jak ich rodzice i dziadkowie,

i otrzymaniu listu od Kazimierza, w któ-

Krakowie, a następnie u ziemiańskiej

dzieć także, że dostałam nominację

diów doktoranckich pod jego opieką.

naukowcami (w ich przypadku – fizy-

rym stanowczo z nią zerwał, zdecy-

rodziny Żórawskich, krewnych jej ojca.

na Twoją katedrę i że się znaleźli

Becquerel zaproponował jej pozornie

kami nuklearnymi). Hélène Langevin-

dowała się w październiku tego roku

Z tą rodziną związała się na 2 lata. Tu

głupcy, którzy mi tego winszowali…”.

mało atrakcyjny i pracochłonny temat

Joliot jest obecnie emerytowanym

na wyjazd do Francji.

właśnie poznała i zakochała się z wza-

Parę lat później, w 1911 roku, tylko

badania – dlaczego radioaktywność

dyrektorem badań w Centrum Naro-

jemnością w Kazimierzu Żórawskim,

dwóch głosów zabrakło jej do tego,

niektórych rodzajów rudy uranowej jest

dowym Naukowych Badań w Paryżu.

przyszłym wybitnym matematyku. Jed-

aby stała się jednym z czterdziestu

studia na sorbonie

znacznie wyższa, niż wynikałoby to z

W Paryżu w 1891 r. Maria Skło-

nak jego rodzice stanowczo odrzucili

członków Académie Française i jedy-

udziału w niej czystego uranu.

dowska zdała jako pierwsza kobieta w

pomysł ślubu ich syna z ubogą krew-

nym płci żeńskiej. Według niektórych

Nagroda Nobla z 1911 r.

Maria, początkowo z pomocą ro-

Pod koniec 1911 r. otrzymała

historii egzaminy wstępne na wydział

ną, a sam Kazimierz nie potrafił się im

ocen zadziałała ksenofobiczna posta-

biącego licencjat młodego chemika

drugą Nagrodę Nobla, dzięki której

fizyki i chemii Sorbony. W dzień stu-

przeciwstawić, co skończyło się dla

wa wobec cudzoziemców. Warto tu