img
23
Kurier Galicyjski * 15 – 28 lutego 2011
List do redakcji
przekonała rząd Francji do przezna-
pierwszym szefem została siostra
czenia środków na budowę prywat-
Marii Skłodowskiej-Curie, Bronisła-
nego Instytutu Radowego – obecnie
wa. Maria ofiarowała nowej placówce
Institut Curie, który został wzniesiony
gram radu, będący jej własnością, a
Czy Kurier Galicyjski byłby zainteresowany moim tekstem-
w 1914 r. i w którym prowadzono ba-
sprezentowany jej przez rząd USA w
wspomnieniem
dania z zakresu chemii, fizyki i me-
czasie jej wizyty w tym kraju. Był on
o mojej ciotce i jej mężu? Jej mąż Bolesław Antoniszyn pochodził z
podstawą rozpoczęcia działalności
dycyny. Instytut ten stał się kuźnią
Czerkas i jakiś czas mieszkał we Lwowie. Jego ojciec był Komendan-
Instytutu.
noblistów – wyszło z niego jeszcze
Maria Skłodowska-Curie zmarła
czterech laureatów nagrody Nobla,
tem Policji w Czerkasach przed wojną.
4 lipca 1934 roku w alpejskiej klinice
w tym córka Marii Skłodowskiej-Cu-
Dołączam do tekstu dwa zdjęcia z 1943 r. z Libanu z Armii gen. Włady-
Sancellemoz w Passy na białaczkę,
rie, Irène, i jej zięć Fryderyk Joliot.
sława Andersa.
spowodowaną  najprawdopodobniej
Pozdrawiam
wysokimi dawkami promieniowania,
I wojna światowa
Jerzy Marciniak, Lund, Szwecja
pochłoniętymi podczas badań nad
W czasie I wojny światowej Ma-
promieniotwórczością. Maria najbliż-
ria Skłodowska-Curie została sze-
odeszli żołnierze,
szym swym współpracownikom – cór-
fem wojskowej komórki medycznej,
ce, Irenie i zięciowi – przekazała obo-
zajmującej się organizowaniem po-
wiązek pracy badawczo-naukowej.
lowych stacji rentgenograficznych.
W owym czasie nie zdawano sobie
Organizowała ruchome stacje rent-
odeszli harcerze
jeszcze sprawy z niebezpieczeństwa,
genowskiego prześwietlania rannych.
jakie niesie ze sobą promieniotwór-
Z własnej inicjatywy zdobyła 20 sa-
czość. Maria Skłodowska-Curie przez
mochodów i zorganizowała ruchome
całe życie cierpiała na poparzenia
pogotowie z aparatami Roentgena.
Jerzy marCINIaK
skóry, została pochowana w ołowia-
W lipcu 1916 roku, jako jedna z
lund, szwecja
nej trumnie, umieszczonej następnie
pierwszych kobiet, zrobiła prawo
w trumnie drewnianej. W czasie prze-
jazdy, by móc prowadzić samochód.
w Toronto zmarła zofia
lucyna łysiak-antoniszyn.
Harcerka, żołnierz armii gen.
władysława andersa, czło-
wiek szlachetny i uczciwy.
Odcisnęła swoje ślady w hi-
storii Polski, a wydarzenia
historyczne odcisnęły piętno
na jej długim życiu. mężem
jej był Bolesław antoniszyn
z Czerkas.
Zofia Lucyna urodziła się w Lu-
blinie 27 lipca 1919 r. Była córką za-
wodowego starszego sierżanta Piotra
Łysiaka i Julianny Romanowskiej.
Ojciec jej matki pracował w majątku
ziemskim Ryki, należącym wówczas
Brześcia Zofia Lucyna Łysiak została
dzieci. Był w Londynie Włodzimierz Pu-
do hrabiów Nowina-Jezierskich. Na-
aresztowana, a następnie zesłana do
zyna, ojciec redaktora naczelnego „Dia-
tomiast dziadek po mieczu był właści-
więzienia na Syberii. Po podpisaniu
logu” Konstantego Puzyny, był Feliks
cielem młyna wodnego na jakiejś ma-
Paktu Sikorski-Majski w 1941 r. od-
Konarski czy gen. Stanisław Maczek.
łej rzeczce, wpadającej do Wieprza.
zyskała wolność i wstąpiła do Armii
Wśród wojennych znajomych był
W trzy lata później przeniosła się
gen. Władysława Andersa.
też syberyjski niedźwiedź Wojtek, który
z rodzicami do Brześcia. Tam ojciec
Idąc szlakiem II Korpusu, jako
nosił na plecach amunicję i który prze-
jej otrzymał pracę w twierdzy brzeskiej
żołnierz-sanitariuszka, trafiła do Ira-
szedł z armią cały szlak bojowy, czyli z
jako zawodowy podoficer. A matka
nu, a następnie, Iraku, Libanu, Egip-
Syberii, poprzez Bliski Wschód, walki
pracowała w szkole. Dom ich znajdo-
tu i wreszcie do Włoch. Brała udział w
we Włoszech, krwawy bój pod Monte
wał się na osiedlu Grajewka. Mieli też
bitwie pod Monte Cassino. I właśnie
Cassino aż do demobilizacji w Anglii.
place budowlane nad brzegiem rzeki
po bitwie pod Monte Cassino poznała
Niedźwiedź po zakończeniu posługi
Muchawiec. W Brześciu Zofia ukoń-
rannego, sympatycznego żołnierza II
żołnierskiej, już jako cywil, osiadł w
czyła szkołę średnią.
Korpusu. Był to Bolesław Antoniszyn.
ogrodzie zoologicznym Londynu.
I krajobrazy Mazowsza, te piasz-
Bolesław Antoniszyn pochodził ze
W 1956 r. Teresa, Tadeusz, Zofia
czyste drogi w stronę Ryk z rzędami
starej rodziny ukraińskiej. Urodził się
i Bolesław Antoniszynowie przenieśli się
starych wierzb na poboczach, które o
w 1919 r. w Czerkasach i tam też się
do Kanady i zamieszkali w Toronto.
zmroku wyglądały jak wiejskie, żałob-
wychowywał. Ojciec jego był policjan-
Pasją życiową Zofii i Bolesława
ne kobiety, brzegi Muchawca obrosłe
tem i przed wybuchem II wojny świa-
Antoniszynów było harcerstwo. Byli
wierzbami i olchami, łąki nad brzega-
towej pełnił funkcję komendanta poli-
jednymi z założycieli polskiego Boy
mi Bugu czy Muchawca ze wstający-
cji w Czerkasach. Na początku wojny
Scout and Girl Guide camps Kaszuby
maria skłodowska-Curie z Paulem langevinem i współpra-
mi mgłami o świcie, samotne drzewa
został aresztowany przez NKWD i za-
w Prowincji Ontario. Czynnymi harce-
cownikami
na skraju pól, na których rozłupywały
ginął. Bolesław wstąpił do Armii gen.
rzami pozostali do końca życia. Przez
Na zdjęciu widzimy ją w szoferce ta-
nosin zmierzono poziom promienio-
się podmuchy wiatru na połowy, to
Władysława Andersa i na początku
całe życie pozostali wierni przysiędze
kiego wozu. Docierała do najbardziej
wania wewnątrz trumien. Jest on
było to, do czego wracała we wspo-
1942 r. znalazł się w porcie Pahlavi, w
harcerskiej, czyli bądź uczciwy i służ
zagrożonych pozycji pod Verdun. Jej
20 razy niższy niż przyjęty dziś jako
mnieniach.
Iranie. Następnie poprzez Irak, Pale-
swojej Ojczyźnie.
Bolesław Antoniszyn+ w swoich
stynę i Egipt dotarł do Włoch.
Bolesław Antoniszyn zmarł 14
pogotowie znał cały front, a francu-
bezpieczny dla zdrowia człowieka.
wspomnieniach wracał do tych nie-
Ich ślub odbył się w Rzymie w
stycznia 1990 r. w Toronto i tam spo-
scy żołnierze, wyposażone w apara-
Lekarze są pewni, że Skłodowska
kończących się, dalekich krajobrazów
1945 roku. Szlak wojenny Zofii i Bo-
czął na polskim cmentarzu. Zofia
ty rentgenowskie pojazdy nazywali
była wystawiona na działanie śmier-
nieopodal Czerkas, do tego śpiewne-
lesława Antoniszynów zakończył się
Lucyna Łysiak-Antoniszyn zmarła 30
„małymi Curie”. Przebadano w nich
telnych dawek izotopu. Taki skutek
go pluskania fal Prutu i Czeremoszu,
rok później w Wielkiej Brytanii. Wśród
listopada 2009 r. też w Toronto i tam
10 tysięcy rannych. Oprócz pogoto-
też mogły spowodować wysokie
przygrywającego do tańca czy ulic
ich znajomych z wojennej tułaczki było
została pochowana.
wia Maria Curie założyła 220 stacji
dawki promieniowania rentgenow-
przedwojennego Lwowa.
małżeństwo Iredyńskich, czyli rodzice
Jeden z poetów kanadyjskich na-
radiologicznych i przeszkoliła kadry
skiego, stosowanego bez żadnych
Po wybuchu II wojny światowej
dramaturga Ireneusza. W Libanie była
pisał na pożegnanie Zofii Antoniszyn
do ich obsługi. Obsłużyły one ponad
zabezpieczeń.
i wkroczeniu Armii Czerwonej do
Hanka Ordonówna z grupą polskich
wiersz, który zaczynał się:
3 miliony przypadków urazów wśród
Po Jej śmierci Albert Einstein w
I know how much you love me
francuskich żołnierzy.
pięknym eseju napisał, że była jedy-
As much as I love you
nym niezepsutym przez sławę czło-
And each time that you think of me
I know you ll miss me, too
wiekiem, spośród tych, których przy-
Czasy powojenne
Po wojnie uczona nadal szefowa-
szło mu poznać.
But when tomorrow starts without me
ła Instytutowi Radowemu w Paryżu
W roku 1995 Maria Skłodowska-
Please try to understand
i jednocześnie jeździła po świecie,
Curie została pierwszą kobietą, pocho-
That an angel came and called
gdzie pomagała poprzez swoją fun-
waną pod kopułą paryskiego Panteonu,
my name
dację zakładać medyczne instytuty
w uznaniu jej zasług. Odznaczona zo-
And took me by the hand
leczenia  chorób  nowotworowych.
stała Legią Honorową. Profesor Skło-
W 1932 r. z pomocą Prezydenta RP
dowska-Curie została uhonorowana
Wiersz ten kończył się równie
Ignacego Mościckiego jeden z pierw-
doktoratami honorowymi: Politechniki
pięknymi słowami:
szych takich instytutów został założo-
Lwowskiej 1912, Uniwersytetu Po-
So when tomorrow starts without me
ny w Warszawie (obecnie Centrum
znańskiego 1922, Uniwersytetu Jagiel-
Don t think we re far apart
For every time you think of me
Onkologii – Instytut im. Marii Skło-
lońskiego 1924 i Politechniki Warszaw-
I m right here in you heart.
dowskiej-Curie w Warszawie). Jego
skiej 1926.