kurier kulturalny
14
2 – 14 marca 2011 * Kurier Galicyjski
zdzisŁaW jachimecki,
zaŁożycieL krakoWskiej muzykoLoGii
koncertów. Żywo reagował na aktual-
sztuki i filologii słowiańskiej, kształcił
ne wydarzenia muzyczne, odnotowu-
się także w zakresie kompozycji u Ar-
jąc w prasie także koncerty jazzowe.
nolda Schönberga i Hermana Graede-
Oprócz tego, działał jako kompozytor
nera. Pierwszy z nich wkrótce stał się
i dyrygent, co umożliwiła mu staranna
jednym z najbardziej awangardowych
edukacja muzyczna, odbyta w Kon-
kompozytorów pierwszej połowy XX
serwatorium we Lwowie. W latach
w., znany jako twórca nowego kierun-
1908-1924 dyrygował koncertami
ku w muzyce zwanego dodekafonią.
symfonicznymi Towarzystwa Muzycz-
W 1906 r. Zdzisław Jachimecki zakoń-
nego w Krakowie. Na jego spuściznę
czył muzykologiczne studia uniwersy-
kompozytorską składają się „Fan-
teckie pracą na temat zbioru utworów,
MiCHaŁ PiEkarSki
tazja symfoniczna”, pieśni na głos z
zatytułowanego „Melodie na Psałterz
fortepianem do słów polskich poetów,
Polski” Mikołaja Gomółki, wybitnego
znany jest dziś przede
m.in. Adama Asnyka, Lucjana Rydla
polskiego renesansowego kompo-
wszystkim jako założyciel
i Leopolda Staffa, operetka „Wysokie
zytora. Była to pierwsza poważna
obchodzącej w tym roku ju-
C” oraz muzyka do sztuk teatralnych,
naukowa rozprawa, poświęcona Go-
bileusz 100-lecia muzykologii
wystawianych na deskach Teatru im.
mółce. W ten sposób historia muzyki
na Uniwersytecie jagielloń-
Słowackiego w Krakowie – m.in. „Po-
polskiej (zwłaszcza dzięki niemiecko-
skim. jako postać wybitna
wrót Odysa” Wyspiańskiego i „Opo-
języcznym publikacjom) zaczęła być
i wszechstronna łączył dzia-
wieść wigilijna” Dickensa.
znana także w innych krajach.
łalność naukową i artystycz-
ną. Powadził także bogate
zdzisław jachimecki
kraków
życie towarzyskie.
Po studiach, w 1906 r., Zdzisław
i adolf Chybiński
Warto wspomnieć, jak skrzyżowa-
Jachimecki osiadł na stałe w Krako-
Lwów i Wiedeń
ły się losy Zdzisława Jachimeckiego
wie, gdzie nauczał historii muzyki,
Zdzisław Jachimecki (ur. 7. VII.
z drugim wybitnym polskim muzyko-
m.in. w Konserwatorium Towarzystwa
1882 we Lwowie, zm. 27 X 1953 w
logiem – Adolfem Chybińskim (1880
Muzycznego. W 1911 r. uzyskał habi-
Krakowie) dzieciństwo i młodość spę-
Kraków – 1952 Poznań). Chybiński
litację, przedstawiając pracę poświę-
dził w rodzinnym Lwowie. Był jednym
pochodził z Krakowa (wychował się na
coną wpływom włoskim w muzyce
z trojga dzieci Wojciecha Jachimec-
ul. Floriańskiej), zaś po studiach mu-
polskiej w XVI w. W tym samym roku,
kiego i Bronisławy z Kraśniewiczów.
zykologicznych w Monachium znalazł
otrzymując docenturę, założył na Uni-
Ojciec jego posiadał we Lwowie wła-
się we Lwowie, gdzie w 1912 r. (rok
wersytecie Jagiellońskim Seminarium
sną nieruchomość. Zdzisław w dzie-
po Jachimeckim) założył Zakład Mu-
Teorii i Historii Muzyki, które zapo-
ciństwie pobierał we Lwowie lekcje
zykologii Uniwersytetu Lwowskiego.
czątkowało istnienie późniejszego In-
gry na skrzypcach i fortepianie. Już
Do dziś zastanawiające jest dlaczego
stytutu Muzykologii UJ, działającego
w latach gimnazjalnych dał się po-
lwowianin założył muzykologię w Kra-
nieprzerwanie do dziś. W bieżącym
znać jako dyrygent zespołów chóral-
kowie, zaś rodowity krakus muzykolo-
roku obchodzimy zatem 100-lecie mu-
nych oraz początkujący kompozytor.
gię we Lwowie.
zykologii krakowskiej, założonej przez
W 1901 r. ukończył Konserwatorium
Obydwaj muzykolodzy zapoznali
muzykologa i kompozytora pochodzą-
Galicyjskiego Towarzystwa Muzycz-
zdzisław jachimecki, kraków 1938
się ze sobą jeszcze w czasach stu-
cego ze Lwowa.
nego, w klasie teorii i kompozycji, pod
denckich, początkowo podtrzymując
W 1918 r. Zdzisław Jachimecki
kierunkiem Stanisława Niewiadom-
jedynie kontakt listowny (Jachimecki
uzyskał tytuł profesora nadzwyczaj-
skiego i Henryka Jareckiego. Warto
pisał z Wiednia, Chybiński z Mona-
nego, zaś w 1921 – zwyczajnego. Do
wspomnieć, że wykładowcy ci byli
chium). W końcu doszło do niejedne-
ważnych osiągnięć należała m.in. po-
cenionymi kompozytorami. Stanisław
go spotkania pomiędzy nimi. Przez 7
pularyzacja dziejów muzyki polskiej,
Niewiadomski (1859-1936) muzycz-
lat (1905-1912) prowadzili ożywioną
czym się zajmował m.in. jako członek
ną edukację odebrał we Lwowie pod
korespondencję, można powiedzieć,
Société Francaise de Musicologie
kierunkiem Karola Mikulego (ucznia
że utrzymywali bliskie i koleżeńskie
w Paryżu. Poza pracą dydaktyczną
Chopina), zaś Henryk Jarecki (1848-
stosunki. Pomimo tego, doszło jednak
na UJ, w latach 1924-25 oraz 1937-
1918), zanim trafił do Lwowa, należał
pomiędzy nimi do napiętej sytuacji,
1939, prowadził na uniwersytetach w
w Warszawie do najwybitniejszych
związanej z działalnością zawodową.
Hamburgu, Frankfurcie nad Menem,
uczniów Stanisława Moniuszki. W ten
W jednym z listów, najnowszą książ-
Rzymie, Florencji, Bolonii, Padwie,
sposób Zdzisław Jachimecki w rodzin-
kę Jachimeckiego „Wpływy włoskie
Wenecji i Budapeszcie wykłady go-
nym mieście miał możliwość otrzyma-
w muzyce polskiej w XVI w.” (Kraków
ścinne, poświecone muzyce polskiej.
nia wszechstronnego wykształcenia
1911) Chybiński nazwał nawet plagia-
Dzięki niemu historia muzyki polskiej
muzycznego oraz zapoznania się z
tem z jego prac! Ostatecznie w latach
stała się bardziej znana także poza
tradycjami, wypływającymi od dwóch
20. ich drogi się rozeszły. Od zwrotów
granicami kraju. Zdzisław Jachimec-
największych polskich kompozytorów
grzecznościowych: „Kochany i najła-
ki był również propagatorem w Pol-
– Chopina i Moniuszki.
skawszy Panie Kolego” lub „Kochany
sce i za granicą twórczości swojego
W 1902 r., po zdaniu matury,
Adolfie”/ „Kochany Zdzisławie” po-
rówieśnika – Karola Szymanowskiego
Zdzisław Jachimecki rozpoczął studia
jawiających się w listach z lat 1906-
(1882-1937), wybitnego polskiego kom-
muzykologiczne na Uniwersytecie w
1912, w 1922 r. Zdzisław Jachimecki
pozytora, twórcy bardzo nowatorskie-
Wiedniu pod kierunkiem Guido Adle-
pisał do Lwowa rozpoczynając już
go, inspirującego się także muzyką
ra. Należy dodać, że ten nowy kieru-
chłodno słowami: „Szanowny Panie
Podhala. Dzięki jego staraniom, kom-
nek studiów zapoczątkowany został
Profesorze”.
pozytor w 1930 r. uzyskał tytuł doktora
waśnie przez profesora Adlera, który
Jak to bywa w świecie nauko-
honoris causa UJ. Zdzisław Jachimec-
w 1898 r. założył pierwszy w historii
wym – stanowili wobec siebie konku-
ki do 1922 r. samodzielnie prowadził
Instytut Historii Muzyki. Miał zatem
rencję. W okresie międzywojennym
wszystkie zajęcia dydaktyczne, z braku
Jachimecki okazję zapoznania się z
funkcjonowały jedynie trzy zakłady
zaś uczelnianej biblioteki muzycznej,
nową dyscypliną naukową u samego
muzykologii – w Krakowie, we Lwowie
użyczał studentom swojej własnej. Pla-
jej założyciela. Muzykologia jest na-
i w Poznaniu (zał. w 1919 r.), z czego
cówka jednak, pomimo niedostatecz-
uką zajmującą się wieloaspektowym
zdzisław i zofia jachimeccy (kraków 1909)
zdecydowanie najprężniej rozwijała się
nych środków finansowych, powoli się
badaniem sztuki muzycznej. Guido
ka polska od czasów najdawniejszych
placówka lwowska. Dochodziło do po-
rozwijała. W 1938 r. Seminarium Historii
czterech miesiącach, dzięki niemiec-
Adler dokonał podziału dyscypliny na
do roku 1930” (1932).
ważnych różnic pomiędzy Chybińskim
i Teorii Muzyki UJ przemianowane zo-
kim uczonym, uzyskał zwolnienie. Po
muzykologię historyczną (historia mu-
i Jachimeckim w zapatrywaniu nauko-
stało na Instytut Muzykologii UJ, czyli
powrocie do Krakowa, włączył się w
zyki) i systematyczną (teoria muzyki,
wym, w badaniach nad muzyką. Każdy
samodzielną placówkę naukowo-dy-
tajne nauczanie, prowadząc zajęcia z
estetyka muzyczna, psychologia mu-
Działalność pozanaukowa
Zdzisław Jachimecki był także w
z nich bowiem przedstawiał zupełnie
daktyczną. W 1936 r. Zdzisław Jachi-
historii i teorii muzyki. Po zakończe-
zyki, pedagogika i etnografia muzycz-
latach 1926-1934 kierownikiem działu
inny typ naukowca. Adolf Chybiński
mecki za swoje zasługi został odzna-
niu działań wojennych, objął na nowo
na). Adler kładł największy nacisk na
muzycznego Rozgłośni Polskiego Ra-
był zwolennikiem pracy źródłoznaw-
czony Krzyżem Komandorskim Orderu
stanowisko kierownika muzykologii
muzykologię historyczną, uważając,
dia w Krakowie. Zorganizował ok. 370
czej, unikał robienia szerokich syntez,
Polonia Restituta.
na UJ. Wśród licznych publikacji Zdzi-
że „zadaniem historii muzyki jest ba-
koncertów radiowych, opatrywanych
twierdził, że tak długo nie można do-
Po wkroczeniu hitlerowców do Kra-
sława Jachimeckiego warto wymie-
danie i przedstawianie obiektu dźwię-
zazwyczaj własnym komentarzem,
konać syntezy historii muzyki polskiej,
kowa, 6 listopada 1939 r., Zdzisław Ja-
nić: „Historia muzyki polskiej w zary-
kowego w procesie rozwojowym”.
stworzył również kilka słuchowisk o
dokąd nie zostanie zanalizowana od-
chimecki wraz z innymi profesorami UJ,
sie (1920), „Ryszard Wagner. Życie i
Zdzisław Jachimecki równocześnie
tematyce muzycznej. Pisywał już od
powiednia liczba źródeł nutowych.
został wywieziony do obozu koncentra-
twórczość” (1922), „Fryderyk Chopin.
ze studiami uniwersyteckimi, odbywa-
czasów studenckich liczne recenzje z
Był bardzo pedantyczny i drobiazgo-
cyjnego w Sachsenchausen, skąd po
Rys życia i twórczości” (1927), „Muzy-
nymi na muzykologii, filozofii, historii