img
muzeum pod gołym niebem
24
2 – 14 marca 2011 * Kurier Galicyjski
LWoWski paNTeoN sŁaWy i chWaŁy
(ciąg dalszy z poprzedniego numeru)
JUrij SMirNoW
tekst i zdjęcia
Przy głównej alei, obok grobow-
ca sióstr benedyktynek, znajduje się
postać płaczki, ustawionej na grobie
rodziny Schexów. Klęczącą figurę
młodej dziewczyny, według projek-
tu rzeźbiarza Romana Voelpela,
wykonała metodą galwanoplastyki
niemiecka firma „Galvanoplastik Gli-
Pomnik na grobie feldmarszałka Ferdynanda Bauera
Grobowiec metropolitów grekokatolickich
slingen”. Odkuty w kamieniu postu-
ment powstał w firmie kamieniarskiej
Ludwika Tyrowicza. Obok znajduje
się wyrzeźbiona z piaskowca postać
siedzącego na głazie anioła. Pomnik
został wykonany w 1881 r. przez
Tadeusza Barącza. Jest to idealizo-
wany obraz pochowanej tu Ludwiki
Krówczyńskiej. Po drugiej stronie alei
zbudowano wielki grobowiec ojców
Karmelitów (1881 r.), współczesny
pomnik na grobie prof. Karandiejewa
(1907-1969), grobowce prezydentów
Lwowa – ozdobiony medalionem au-
torstwa Konstantego Laszczki grobo-
anioł na grobie rodziny krów-
czyńskich
Figura Matki Boskiej dłuta
pomniki ku pamięci dwóch znanych
juliana Markowskiego
ukraińskich architektów – ojca i syna,
Wasyla i Eugeniusza Nahirnych. Wie-
grób hrabiów russockich
lofigurowa kompozycja dłuta Jana
Schimsera zdobi grobowiec kupiec-
znanej ormiańskiej rodziny Torosie-
kiej rodziny radnego miejskiego Ma-
wiczów i popularnego lwowskiego lu-
thiasa Bauera. Jego syn, Ferdynand
dwisarza, właściciela odlewni dzwo-
Pomnik na grobie Seweryna
Bauer (1825-1893) został bez ojca w
nów Zygmunta Mozera (1818-1886).
Goszczyńskiego
wieku 10 lat, lecz zrobił świetną karierę
Jego dzwony znajdowały się prawie
– został feldmarszałkiem i ministrem
we wszystkich kościołach lwowskich.
wojny Cesarstwa Austriackiego. Po-
Na rogu alei i głównego ronda
Francji, gdzie artysta zmarł w wieku
grzeb był jednym z najbardziej oka-
pochowano Seweryna Goszczyń-
30 lat na gruźlicę. W 1873 r. pomnik
załych w ówczesnym Lwowie. Sławo-
skiego (1801-1876), znanego poetę,
na grobie Grottgera wykonał jego
Grobowiec rodziny Schexów
mir Nicieja tak opisuje to wydarzenie:
powstańca i działacza emigracyjne-
przyjaciel, lwowski rzeźbiarz Paris
„W paradnym orszaku żałobnym, tuż
wiec Józefa Naumanna (1857-1932)
go. Autorem pomnika był wtedy mło-
Filippi. Legenda twierdzi, że meda-
za trumną, jechał na koniu rycerz
i grobowiec wielce zasłużonego
dy, zaledwie 30-letni rzeźbiarz Julian
lion wykonała ukochana malarza.
w ciężkiej średniowiecznej zbroi, z
dla rozbudowy Lwowa Stanisława
Markowski. To była jego pierwsza
Napis na grobowcu Artura Grottgera
opuszczoną na twarz przyłbicą. Było
Ciuchcińskiego (1841-1912).
praca na cmentarzu. Monumentalny
głosi: „Świętej Jego pamięci pomnik
wczesne lipcowe popołudnie. Jeź-
Wyróżniają się również, usta-
pomnik składa się na trzymetrowy co-
ten postawiła Wanda”. Wykonana z
dziec nie wytrzymał upału, zemdlał
wione na wysokich cokołach po obu
kół z piaskowca, na którym ustawiono
piaskowca kompozycja przedsta-
i zwalił się z trzaskiem na bruk”.
stronach alei, wykonane z piaskowca,
siedząca w krześle majestatyczna po-
wia postać Matki-Ojczyzny, młodej
Na tymże polu można znaleźć
okazałe figury Bogurodzicy autorstwa
stać poety. U podnóża pomnika leżą
kobiety przy krzyżu. Obok sokół –
jeszcze kilka dzieł Jana Schimsera,
Juliana Markowskiego. Są to pomniki
o dużych wymiarach cztery kartusze.
symbol wierności, lira z oberwanymi
Grób artura Grottgera
np.: pomnik na grobie Michała Szoka
na grobach Antoniego Kohmanna
Dwa z nich ozdobiono herbami Polski,
strunami, złamana paleta – symbol
(1793-1840), wykonany w kształcie
(zm. 1863), Agnieszki hr. Pinińskiej
kokatolickich, w którym pochowano
Litwy i Ukrainy. Barwna postać Gosz-
przedwcześnie  zgasłego  talentu,
edykuły z figurą św. Michała Archa-
(1803-1878), rodziny Tustanowskich
23 duchownych, w tym trzech me-
czyńskiego i jego twórczość poetycka
oraz trupia czaszka. Pomnik został
nioła z mieczem i tarczą, depczące-
i Stanisława Góreckiego. Na tymże
tropolitów – Grigoria Jachymowycza
są szeroko znane. Mniej jednak wia-
odnowiony w 2009 r. staraniem grupy
go nogami szatana o ludzkiej głowie,
polu znajduje się siedząca postać
(1792-1863), Spirydona Łytwino-
domo o jego zatargach literackich
konserwatorów pod kierownictwem dr
lecz z gadzim ogonem.
Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus
wycza (1810-1869) i Juliana Ku-
z hrabią Aleksandrem Fredrą, z
Janusza Smazy, przy wsparciu finan-
Jeszcze jeden okazały pomnik
na grobie Aleksandra Morawskiego
iłowskiego (1826-1900). Ich prochy
którym mieszkał we Lwowie po są-
sowym Ministerstwa Kultury i Dzie-
w kształcie edykuły wzniesiono ku
(1841-1887). Pomnik na grobie Emila
zostały przeniesione z zamkniętego
siedzku, przy jednej ulicy.
dzictwa Narodowego RP.
pamięci austriackiego feldmarszał-
Tarnawskiego (1841-1891) przedsta-
cmentarza Gródeckiego. W 1998 r.
Mijając główne rondo, skręca-
Na tymże polu znajduje się
ka Friedricha von Ruffa. Pomnik na
wia personifikacje pamięci – zamy-
grobowiec odnowiono i ozdobiono
my w lewą alejkę obok kaplicy Ba-
jeszcze kilkadziesiąt zabytkowych
grobie Józefa de Abgaro Abgarowi-
ślona kobieta trzyma w ręce ogromną
trzema edykułami z balustradą w
czewskich, w kierunku starej czę-
pomników, wśród nich pomnik w
cza (1786-1851) przedstawia na-
kotwicę opartą o medalion zmarłego.
części górnej.
ści cmentarza. Po drodze widzimy
kształcie edykuły na grobie hrabiów
turalnych rozmiarów postać Chry-
Nieco w głębi pola nr 1 znajduje
Tuż obok, w drugim rzędzie,
pomniki: Stanisława Zborowskiego
Russockich. Centralną część edyku-
stusa padającego pod Krzyżem.
się rodzinny grobowiec ministra do
na polu Nr 5 znajduje się grób wy-
(1842-1870) dłuta Antoniego Kurza-
ły zdobią odlane z brązu herby rodo-
W 1890 r. zbudowano obok kaplicę
spraw Galicji w rządzie austriackim,
bitnego polskiego malarza Artura
wy i ks. Hawryiła Kościelnika (1886-
we i tablica marmurowa ku pamięci
benedyktynek ormiańskich, w której
znanego polityka galicyjskiego, Da-
Grottgera (1837-1867). Patriotyczną
1948) – znanego działacza kościel-
hrabiego Józefa Kalinowskiego. W
pochowano 24 siostry. Poważnie
wida Abrahamowiza (1839-1926),
twórczość artysty wysoko ceniono
nego, który został zastrzelony na
kształcie edykuły wykonano rów-
zrujnowaną w końcu XX w. kaplicę
założyciela bursy dla młodzieży or-
już za jego życia, i tak jest po dziś
schodach cerkwi Przemienienia
nież pomniki na grobach prezydenta
odbudowano staraniem administra-
miańskiej we Lwowie. Po lewej stro-
dzień. Nie mniej jest znana historia
Pańskiego przy okolicznościach do
Sejmu Galicyjskiego hr. Jana Kanty
cji Muzeum „Cmentarz Łyczakow-
nie alei zbudowano kilka grobowców
jego romantycznej miłości do na-
dziś nie wyjaśnionych.
Stadnickiego (1765-1842) i rodziny
ski” w 2008 r.
typowych dla stylistyki drugiej poło-
rzeczonej Wandy Monné. Właśnie
Po drugiej stronie alei znajduje
Lewickich. Niedaleko grobu Artu-
wy XIX wieku. Wśród nich grobowiec
ona sprowadziła zwłoki malarza z
się duży grobowiec biskupów gre-
ra Grottgera znajdują się skromne
kG