25

Kurier Galicyjski * 2 – 14 marca 2011

Poniżej publikujemy obszerne fragmenty

Oderwani

listu nadesłanego do naszej redakcji

z prośbą o jego publikację.

Od ziemi Ojczystej

zWiĄzek WypędzoNych z kres W

WschodNich rp w europejskiej

HaLiNa PŁUGator

uNii Narod W WysiedLoNych

tekst i zdjęcia

i WypędzoNych

ogromnej tragedii naro-

dów polskiego i ukraińskie-

reprezentuje po kilka organizacji, po-

Organizacja o nazwie „Związek

dobnie jak i Cypr. W grudniowym spo-

Wypędzonych z Kresów Wschodnich

go: wysiedleniu Polaków z

tkaniu w Trieście obecne były trzyoso-

RP” została zarejestrowana w 2006 r.

obecnego terytorium Ukrainy

bowe delegacje z każdej członkowskiej

Utworzenie tej struktury organizacyjnej

i Ukraińców z Polski poświę-

organizacji. Polskę reprezentowała de-

stanowiło odpowiedź na aktualne zja-

cono  konferencję  iwano-

legacja w składzie: przewodniczący Jan

wiska społeczno-polityczne nie tylko w

frankowskich naukowców:

Skalski, prezes Związku Wypędzonych

naszym kraju, ale i za granicą.

„Deportacje etnicznych Ukra-

z Kresów Wschodnich, Józef Sadow-

Już od paru lat – i to w coraz więk-

ińców z Polski w latach 1944-

ski, sekretarz oraz Józef Truszyński,

szym stopniu – na krajowym rynku pra-

członek zarządu. Polska delegacja na-

sowym pojawia się tematyka ludobójstwa

46 w ocenie współczesnych

leżała do najaktywniejszych. Łatwość

dokonanego na Polakach na Kresach

historyków i społeczeństwa”.

współpracy polegała również na tym, że

Wschodnich, w czasie II wojny świato-

Wydarzenie odbyło się na Uni-

spotkanie prowadzone było w trzech ję-

wej. W obliczu bestialskich mordów na,

wersytecie Przykarpackim im.

zykach: włoskim, angielskim i niemiec-

przede wszystkim, bezbronnej, cywilnej

Wasyla Stefanyka. Współor-

igor Cependa (od prawej), Bogdan ostafijczuk, roman iwa-

kim. Nie stanowiło to żadnej przeszkody

ludności polskiej, Polakom nie pozosta-

ganizatorami konferencji była

dla nas, Polaków ze względu na dobrą

wało nic innego jak ratować własne ży-

nicki rozpoczynają konferencję

iwano-frankowska rada Wo-

znajomość języków obcych, szczegól-

cie, a to oznaczało ucieczkę z terenów

na ziemiach zachodnich państwa

nie niemieckiego.

od wieków przez nich zamieszkałych.

jewódzka oraz łemkowskie

Wybory do władz zostały zmajory-

Bezbronność Polaków była właściwie

polskiego w jego nowych granicach.

wspólnoty.

zowane przez organizacje wypędzonych

efektem II wojny światowej, czyli dwóch

Obecnie sprawa wymaga jeszcze

- Ponad 480 tys. Ukraińców zosta-

obszaru języka niemieckiego, czyli z Nie-

agresji, prawie, że jednoczesnych, z

wielu badań naukowych.

ło wysiedlonych z Polski do Radziec-

miec i Austrii. Mimo to, a może właśnie

jednej strony niemieckiej, a z drugiej,

Wtedy jeszcze trwała wojna i na-

kiej Ukrainy – mówi Igor Cependa,

dlatego – uważamy, że nasza obecność

niedługo po niej, sowieckiej. Do dwóch

wet z technicznego punktu widzenia,

profesor,  prorektor ds. współpracy

w tej strukturze organizacyjnej jest ko-

agresorów dołączyli nacjonaliści ukra-

wysiedlenie wymagało bardzo do-

międzynarodowej Uniwersytetu Przy-

nieczna. To jedyny sposób, by nawiązać

ińscy z obłędną ideologią integralnego

kładnych przygotowań. Tymczasem

karpackiego – Tragedię tą poprzedziły

kontakty z innymi, podobnymi organiza-

nacjonalizmu wzorowaną całkowicie na

cjami. Jest to dobre forum dla wymiany

niemieckim nazizmie. (...)

wszystko odbyło się w bardzo krótkim

bardzo skomplikowane wydarzenia

poglądów, co w efekcie przyśpiesza

Innym takim negatywnym zjawiskiem

czasie. Plan został ułoży w siedem dni.

historyczne a pozwoliła na jej przepro-

poznanie się i ułatwia powstanie atmos-

z obszaru zagranicy, nas do działania

Władza sowiecka sądziła, że Ukraińcy

wadzenie obowiązująca wówczas ide-

fery wzajemnego zaufania, które jest

inspirującym, jest wzmożona działalność

mieszkujący w Polsce, sami zechcą

ologia komunistyczna. Wydawałoby

konieczne dla dalszej współpracy. Przy

niemieckich wypędzonych, których krzyw-

wyjechać. Od 15 września 1944 r.,

się, że co tam deportacja. Jednak w

czym – nie o konfrontację nam chodzi,

dę wygnania z zamieszkałych przez nich

przez kolejne trzy miesiące czekano.

tych słowach i suchych liczbach, ukry-

lecz o utworzenie płaszczyzny pojedna-

dawniej terenów wschodnich – obecnie

roman iwanicki

Czekano również na podania o prze-

ty jest los setek tysięcy ludzi.

nia i współpracy. Nie można bowiem da-

ponownie polskich – stawia się na równi

lej tkwić w atmosferze wojennych czasów

z winą rozpętania II wojny światowej i jej

siedlenie od Polaków. Od czasu od

i roztrząsać jeszcze do dziś kwestie winy.

barbarzyńskiego charakteru (...).

czasu nadchodziły listy od Ukraińców,

Problemy, z którym mamy do czynienia,

Wspomniane wyżej aspekty skłoni-

którzy ucierpieli na skutek międzyet-

to sprawa nawet dwu lub trzech pokoleń;

ły nas, dawnych mieszkańców Kresów

nicznych konfliktów. Prosili o przenie-

jest to zatem długofalowe zadanie, które-

Wschodnich, do zorganizowania się w

sienie na ziemie należące teraz do

go nie rozwiążą rządy, te bowiem nasta-

obronie słusznych interesów milionów

USRR, pojedyncze listy od Polaków

wione są na rozwiązywanie spraw krót-

Polaków, którzy zmuszeni zostali do po-

również nadchodziły. Stwarzano iluzję,

koterminowych, od kadencji do kadencji.

rzucenia swych dawnych siedzib, by w

Uzasadnia to tym bardziej potrzebę

ogóle ujść z życiem, by je uratować.

że oba narody chcą wysiedleń. Nikt nie

funkcjonowania takiej ponadpaństwo-

Z tym faktem wiązały się poważne

zwracał uwagi na fakt, że już od sierp-

wej struktury organizacyjnej. A skoro

w skutkach następstwa natury nie tylko

nia 1944 r. ukraińskie organizacje spo-

już jesteśmy we wspólnej Europie, to

politycznej, lecz także ekonomicznej, nie

łeczne zaczynały się zwracać do rządu

mamy siłą rzeczy wspólne problemy,

mówiąc już o psychicznych implikacjach.

polskiego o możliwość otwarcia szkół

które trzeba rozwiązywać w duchu po-

A niepewność losu na nowych terenach

narodowościowych. Świadczyło to o

kojowej koegzystencji, wzajemnego

potęgowała jeszcze tylko te problemy.

tym, że nie mieli oni najmniejszej ocho-

zrozumienia, przebaczenia, pojedna-

Powodowani powyższymi względami

nia i owocnej współpracy dla naszego

Kresowianie i ich potomkowie zało-

ty na przeprowadzki. Nie brano tego

wspólnego dobra. I te idee przyświecają

żyli Związek Wypędzonych z Kresów

jednak pod uwagę. Rządy nie miały

nam w odniesieniu do naszej działal-

Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej,

pełnego obrazu sytuacji. Od paździer-

studenci Przykarpackiego Uniwersytetu podczas wykładów

ności w strukturach Europejskiej Unii

który ma reprezentować interesy tej

nika po listopad podania o dobrowolne

konferencyjnych

Uchodźców i Wypędzonych. Celem

grupy ludzi wobec władz krajowych, jak

wysiedlenie złożyło 44 tys. Ukraińców.

tej organizacji jest ponadto utworzenie

również międzynarodowych.

Tymczasem deportowano 480 tys. Od

USRR oraz polski Komitet Wyzwole-

Skutki tego zjawiska można roz-

specjalnego ciała przy Komisji Europej-

Na wieść o powstaniu Europejskiej

stycznia do marca 1944 r. wysiedlano

skiej; stałej komórki, która zajmowałaby

nia Narodowego, nie pytając o zdanie

ważać z różnych punktów widzenia.

Unii Uchodźców i Wypędzonych w 2006 r.

się permanentnie sprawami wypędzo-

dojrzała w nas myśl o włączeniu się w

na siłę, przy użyciu wojska.

ani Polaków, ani Ukraińców, podpisali

Przede wszystkim moralnego, psy-

nych, które nadal są aktualne. Wystar-

ten międzynarodowy ruch i przyłączeniu

Polityczna ocena ukraińsko-pol-

haniebną umowę, która zniszczyła

chologicznego, ale też i ekonomicz-

czy przypomnieć tu tylko zagadnienie

się do tej struktury organizacyjnej, gdyż

skich stosunków okresu 1944-46 jest

losy tysięcy ludzi.

nego. W końcu ludzie, którzy od lat

mniejszości narodowych i konfliktów na

problem wypędzenia i wypędzonych jawi

włączona do wspólnej deklaracji pre-

Chociaż według ugody ewakuacja

zamieszkiwali na tym samym teryto-

tym tle, nawet zbrojnych i to nie tylko na

się nam nie tylko jako problem historycz-

zydentów obu krajów o porozumienie

miała być przeprowadzona dobrowol-

rium, byli zmuszeni do tego, by w cią-

europejskim kontynencie. Stąd też pro-

ny, ale nadal aktualny w dzisiejszych

i pojednanie. Jednak do tej pory ani

nie, proces był okropny. O tej strasz-

gu kilku dni lub godzin ruszać w drogę

blem uchodźców i wypędzonych raczej

czasach (por. Kosowo i czystki etniczne

historycy, ani politolodzy nie potrafią

będzie się wzmagał aniżeli malał.

nej prawdzie zaczęto mówić dopiero

w nieznanym sobie kierunku. Bardzo

na Bałkanach). W ten sposób chcieli-

Procesy migracyjne, wymuszone czy

śmy uzyskać większą wagę i znaczenie

udzielić jednoznacznej odpowiedzi co

w niezależnej Ukrainie.

często ludzie jechali nie mając przy

też dobrowolne, są zjawiskiem trudnym

dla naszego głosu; głosu ludzi przez

do szczegółowych aspektów i oceny

Swoją drogą, o wysiedleniach

sobie nic cennego. A na obcej ziemi

do opanowania i właściwego rozwiąza-

los szczególnie pokrzywdzonych oraz

deportacji Ukraińców z Polski.

mowa była jeszcze przed podpisa-

nikt na nich nie czekał. Miejscowi czę-

nia, wymagać będą zatem wzmożonej

nadać tej organizacji wyraźnie między-

niem umowy.

sto mieli nieprzyjazne nastawienie do

- iwano-Frankowska rada

opieki i troski wielu różnych podmiotów.

narodowy, ale neutralny charakter, by nie

- Roosevelt w swoim liście do Sta-

nowo przybyłych, chociaż niektórzy

Wojewódzka w 2010 r. zwró-

Chcemy być jednym z nich, by umożliwić

dopuścić do zmajoryzowania tego ruchu

lina z 20 lutego 1944 r. pisał, że wła-

zdawali sobie sprawę z tego, że nie z

ciła się do wyższych orga-

jak najbardziej humanitarne rozwiązywa-

przez organizacje ziomków niemieckich.

nie tych problemów.

ściwie godzi się z pomysłem wysie-

własnej woli zajmują domy wysiedlo-

W lipcu 2010 r. Związek Wypędzo-

nów państwowych Ukrainy

Mając ten cel na uwadze przedsta-

nych z Kresów Wschodnich Rzeczy-

dlenia Ukraińców i Polaków. Amery-

nych lub zesłanych na Syberię.

z prośbą o nadanie statusu

wiciele organizacji zrzeszonych w Euro-

pospolitej Polskiej (ZWKW RP) został

kański prezydent pisał o tym także do

- To był skomplikowany czas, nikt z

„deportowanych” tym, którzy

pejskiej Unii Uchodźców i Wypędzonych

członkiem Europejskiej Unii Uchodźców

premiera polskiego rządu na emigra-

nikim się nie liczył – mówi rektor Uni-

byli wysiedleni przymusowo

wyznaczyli sobie kolejne spotkanie w

i Wypędzonych (EUUW). W grudniu

cji Mikołajczyka – mówi Igor Cependa

wersytetu Bogdan Ostafijczuk – Nie da

– zaznaczył roman iwanicki –

Trieście, gdzie w dniach 4 i 5 marca br.

2010 r. wzięliśmy udział w pierwszym ofi-

– Do przesiedleń przygotowywano się

się przekazać losu Polaków i Ukraiń-

Przyjęcie takiej ustawy byłoby

obradować będzie Zgromadzenie Ogól-

cjalnym spotkaniu z innymi członkami tej

bardzo pieczołowicie. Wszyscy rozu-

ców przytaczając cyfry i wyniki na-

wyrazem największego sza-

ne i Rada Generalna EUWiW, w którym

europejskiej organizacji, na którym doko-

weźmie udział także delegacja polskiego

nano wyboru nowych władz. Aktualnie

mieli, że etniczne spięcie między Po-

ukowych badań. Mam nadzieję, że

cunku wobec ludzi, których

Związku Wypędzonych z Kresów RP.

zrzeszonych w tym związku jest 14 orga-

lakami i Ukraińcami w czasie II wojny

już nigdy więcej nie dojdzie do takiej

życie zostało zniszczone przez

nizacji europejskich, a niedługo dołączy

józef Sadowski

światowej, wymagało rozwiązania. W

tragedii w historii obu narodów.

reżim komunistyczny. Bardzo

jeszcze organizacja wypędzonych z Ar-

- sekretarz związku

Polsce to była pierwsza próba wysie-

Roman Iwanicki, zastępca kierow-

istotnym jest wypracowanie

menii i z Serbii. Są to na ogół reprezenta-

Wypędzonych z kresów

dlenia Ukraińców. Tak samo zrobiono

nika Rady Wojewódzkiej, przypomniał,

jednej uargumentowanej na-

cje poszczególnych państw, aczkolwiek

Wschodnich rP

z Niemcami, którzy zamieszkiwali

że 9 września 1944 r. w Lublinie rząd

ukowo opinii w tej sprawie.

niemieckich i austriackich wypędzonych