27

Kurier Galicyjski * 2 – 14 marca 2011

datek konsumpcyjny od mięsa. „Nie

ukraińcy chcą wznieść pomnik

chciałem odsłaniać kurtyny miejsco-

wych stosunków – mówił Dzieduszyc-

ki – ale muszę powiedzieć, że są to

czysto prywatne żydowskie interesy”.

polskiego księdza

Podczas debaty w 1899 r. nad

projektem ustawy budowlanej dla

gmin wiejskich i pomniejszych mia-

steczek sprzeciwił się, aby nałożyć

jUrij SMirNoW

na wszystkich chłopów bezwzględny

obowiązek budowy kominów z cegły.

Do redakcji „kuriera Ga-

„W takich stosunkach, gdzie trudno

licyjskiego” dotarł list z da-

na koniu lub mule przewieźć materiał

lekiej wsi tyszkiwci (dawne

niezbędny do pożywienia, trudno żą-

tyszkowce, województwo

dać od górala, aby on przewoził cegły

stanisławowskie). Współcze-

na wybudowanie komina” – mówił.

śni jej mieszkańcy, Ukraińcy,

Wniósł poprawkę, która mówiła, że „w

postanowili uwiecznić pa-

szczególnych uwzględnienia godnych

mięć swego ziomka – Polaka

wypadkach, na wniosek zwierzchno-

ormiańskiego pochodzenia,

ści gminnej, może Wydział powiato-

księdza katolickiego Dioni-

wy uwolnić pojedyncze budowy chat

zego kajetanowicza.

wiejskich od tego obowiązku”.

Szlachetny pomysł podtrzymała

Ponadto Dzieduszycki m.in. wniósł

Rada Gminna Tyszkowców, przyj-

o zapomogę z funduszy krajowych w

mując uchwałę, która głosi: „W celu

kwocie 5 tys. zł dla mieszkańców Dzie-

uwiecznienia pamięci, społeczność

ks. Dionizy kajetanowicz

duszyc Wielkich, które strawił strasz-

wsi Tyszkowce rejonu Horodenka,

liwy pożar, niszcząc w przeciągu

obwodu iwanofrankowskiego, podjęła

i wstąpił do zakonu franciszkanów-

kilku godzin 68 gospodarstw, a także

decyzję ustanowienia na terenie wsi

reformatów. W 1903 r. otrzymał świę-

„jak najgoręcej polecił do łaskawego

pomnika urodzonemu tam wybitnemu

cenia kapłańskie z rąk arcybiskupa

uwzględnienia” petycję gminy Tucho-

przedstawicielowi kościoła ormiań-

lwowskiego obrządku łacińskiego

la o udzielenie subwencji na regula-

skokatolickiego ks. Dionizemu Kaje-

Józefa Bilczewskiego. Pięć lat póź-

cję rzeki Opor, celem ochrony gminy

tanowiczowi. Wójt gminy wsi Tysz-

niej, ks. Dionizy postanowił zmienić

„przed nieuniknionym zatopieniem

kowce Iwan Pronycz”.

obrządek na ormiańskokatolicki i z

i zabraniem całej gminy” przez rzekę.

Ks. Kajetanowicz jest postacią pra-

pozwolenia arcybiskupa Józefa Teo-

Dzieduszycki zaznaczył w dyskusji, że

wie zapomnianą. Administrator lwow-

dorowicza był inkardynowany do

„gmina Tuchola jest biedna; własnymi

skiej archidiecezji ormianokatolickiej

lwowskiej ormiańskiej archidiecezji.

środkami nie jest w możliwości rato-

w latach 1939-1945, był aresztowany

Był bardzo gorliwym duszpasterzem

wać się”. Ostatni raz głos w Sejmie

przez urząd bezpieczeństwa NKGB

i w 1938 r., po śmierci abpa Józefa

Uchwała wystosowana przez gminę tyszkowców w sprawie

krajowym zabrał w 1901 r. podczas

Związku Radzieckiego i skazany na 10

Teodorowicza, wybrano go na admi-

wzniesienia pomnika ks. Dionizemu kajetanowiczowi

rozprawy budżetowej. Zgłosił wów-

lat łagrów. Zginął w niewyjaśnionych

nistratora generalnego archidiecezji.

czas potrzebę subwencji na budowę

okolicznościach 18 listopada 1954 r.,

Przebywając z radzieckich łagrach,

Współcześni mieszkańcy Kresów

Wracając do inicjatywy miesz-

siedziby Towarzystwa Gimnastycz-

w miejscowości Abież, w obwodzie

ks. Dionizy otaczał opieką nie tylko

rozumieją swoją historię i umieją god-

kańców wsi Tyszkowce, pragniemy

nego „Sokół” w powiecie stryjskim.

Komi, za kołem polarnym.

Ormian i Polaków, ale też Ukraińców

nie ocenić ludzi nie za narodowość,

podkreślić, że do ustawienia znaku

„Uważam działalność sokolni stryjskiej

Dionizy Kajetanowicz był typowym

– katolików, zesłanych na te ziemie z

ale za czyny. Z jednej strony, jest to

upamiętniającego księdza Dionizego

za bardzo dodatnią i skonstatować

przedstawicielem społeczności gali-

Galicji. Swobodnie władał językiem

rozumienie własnej tożsamości, po-

Kajetanowicza czeka nas jeszcze

muszę, że tam garnie się młodzież

cyjskiej końca XIX – początku XX w.,

ukraińskim, polskim i ormiańskim.

krewieństwa z przedstawicielami in-

bardzo daleka droga. Mieszkańcy wsi

ze wszystkich warstw społecznych” –

która od wieków rozwijała się w wielo-

Prawie zapomnianą postać ks.

nych narodowości, zamieszkujących

nie są ludźmi majętnymi, a koszt ich

przekonywał do swego wniosku.

narodowym, wielokulturowym i wielowy-

Dionizego Kajetanowicza przybliżyli

Galicję. Z drugiej zaś – jest to idące

inicjatywy jest niemały. Nie podjęto

Pod koniec kadencji  Dziedu-

znaniowym środowisku. Na Pokuciu

współczesnym ks. Tadeusz Isakowicz-

od dołu budowanie mostów porozu-

jeszcze ostatecznej decyzji, co to by

szycki, który był wielkim indywidualistą

i Przykarpaciu mieszkali obok siebie

Zaleski w „Słowniku biograficznym

mienia ukraińsko-polskiego w nowej

miało być – znak pamiątkowy, tablica

i „niespokojnym duchem” związał się

Ukraińcy, Polacy, Ormianie, Żydzi.

duchownych ormiańskich w Polsce”

rzeczywistości europejskiej. Chęć

pamiątkowa, pomnik, czy też popier-

na krótko politycznie z Aleksandrem

Rodziny mieszane były zjawiskiem

(2001), ksiądz prof. Józef Wołczań-

ustawienia w Tyszkowcach pomnika

sie księdza. Nie powstał oczywiście

Dworskim, ale bardzo szybko wraz z

normalnym i powszechnym. Wszystkie

ski w publikacji „Martyrologium księży

czy innej formy upamiętnienia ks. Dio-

jeszcze żaden projekt. Bardzo ważne

kilkoma innymi posłami opuścił sze-

trzy obrządki katolickie były dla ludno-

ormiańskokatolickich w archidiecezji

nizego jest dobrym przykładem do po-

jest więc bezzwłoczne podjęcie kon-

regi „skoncentrowanej demokracji”.

ści zrozumiałe i bliskie. Prawie wszyscy

lwowskiej po II wojnie światowej w

dobnych działań w innych miejscach.

kretnych działań organizacyjnych.

Jak pisał Wilhelm Feldman, tych co

mieszkańcy tych terenów rozmawiali

świetle źródeł sowieckich” (2000) i Jurij

Galicja zrodziła przecież znaczną

zwracamy się w tej spra-

odeszli, w tym Karola Dzieduszyckie-

co najmniej w dwu językach: polskim

Smirnow w „Encyklopedii Lwowa” (T. III,

liczbę osób wybitnych i zasłużonych

wie do wszystkich zaintere-

go, „konserwatyści przytulili do swego

i ukraińskim. Pod tym względem ks.

2010). Dla naszych Czytelników poda-

dla obydwu narodów – utalentowa-

sowanych w Polsce i na Ukra-

łona, próbowali im dawać mandaty”.

Kajetanowicz nie był wyjątkiem. Jego

jemy obok życiorys księdza Dionizego

nych przedstawicieli kultury, sztuki,

inie. istnieją liczne towarzy-

Chodzi o poparcie w zbliżających

ojciec pochodził ze spolszczonej rodzi-

Kajetanowicza, opublikowany w „En-

literatury, kościoła, etc. Powszechnie

stwa i fundacje ormiańskie,

się wyborach do Sejmu krajowego w

ny ormiańskiej. Matka, Maria z domu

cyklopedii Lwowa” (T. III, 2010) i prze-

znane są przypadki, kiedy z podobną

struktury kościoła ormiań-

1900 r. i do Izby Poselskiej Rady Pań-

Zajączkowska (Zajaczkiwska), była

tłumaczony z języka ukraińskiego.

inicjatywą występuje strona polska

skokatolickiego i kościoła

stwa w kolejnym roku. Dzieduszycki

Ukrainką z pochodzenia. Potomkowie

Niezwykle budującym jest dla nas

– bardzo mile widziane są wówczas

ormiańskiego apostolskiego.

zdecydował się kandydować do Rady

jej brata, do dziś mieszkają we wsi

to, że społeczność ukraińska Galicji

zrozumienie i tolerancja ze strony

zwracamy się do wszystkich!

Państwa i zdobył mandat z kurii gmin

Tyszkowce. Po II wojnie światowej

zainteresowała się losem księdza

ukraińskiej. Wiemy też o dążeniach

Należy założyć komitet orga-

wiejskich w okręgu Stryj-Żydaczów-

krewni ks. Dionizego po ojcu zamiesz-

Dionizego Kajetanowicza, zapragnęła

strony ukraińskiej do upamiętnienia

nizacyjny, opracować projekt

Drohobycz. Brał żywy udział w pra-

kali w Polsce. Ksiądz Kajetanowicz był

uwiecznić jego imię i pamięć o nim.

działaczy kościoła i kultury swego

i zająć się poszukiwaniem fun-

cach Koła Polskiego w Wiedniu, „choć

ochrzczony w kościele grekokatolickim

Jest to przypadek unikatowy, świad-

narodu na terenach współczesnej

duszy na jego realizację...

życie wielkomiejskie nie odpowiadało

w Tyszkowcach, a później jego metry-

czący o zamazywaniu się uprzedzeń

Polski. W tych dążeniach mieści się

redakcja „kuriera Galicyj-

jego temperamentowi i podkopywało

kę chrztu przeniesiono do kościoła

między Polakami a Ukraińcami, które

coś więcej, niż narodowe priorytety –

skiego” ze swojej strony udzie-

zdrowie”. Członkiem parlamentu wie-

ormiańskokatolickiego w Horodence.

zrodziły się w czasach II wojny świa-

rozumienie wspólnej historii i tradycji

li wsparcia informacyjnego dla

deńskiego był aż do swej śmierci.

W wieku 18 lat Dionizy Kajetanowicz

towej i w okolicznościach później-

kulturowej, wspólnej krwi, wspólnej

wszystkich inicjatyw i działań

Hrabia Karol Dzieduszycki, który w

zmienił obrządek na rzymskokatolicki

szego panowania różnych „-izmów”.

europejskości.

na rzecz powstania pomnika.

1898 r. otrzymał od cesarza Francisz-

ka Józefa I Austriacko-Cesarski Order

Leopolda, zmarł 14 listopada 1902 r.

spotkanie kardynała huzara z działaczami partii „swoboda”

w Siechowie. Został pochowany na

tamtejszym cmentarzu obok kaplicy

cmentarnej, którą sam ufundował. W

morządowych obejmują stanowiska

Politycy ze „Swobody” podzięko-

ziemi tarnopolskiej uroczyście ob-

konstAnty czAwAgA

nekrologu, który ukazał się w „Czasie”

przewodniczących trzech rad obwo-

wali kardynałowi Huzarowi za „dzie-

chodzono 119. rocznicę urodzin kar-

napisano, iż był „wzorem prawego

O miłość ojczyzny i starania o

dowych: we Lwowie, Iwano-Frankow-

sięciolecie posługi patriarszej” oraz

dynała Josyfa Slipyja (1892-1984),

i zacnego człowieka, znakomitego

zjednoczenie podzielonego narodu

sku i Tarnopolu. Oleg Pańkiewicz,

omówili stosunki między państwem

zwierzchnika UKGK, więźnia łagrów

obywatela ziemianina”. Ponieważ brał

ukraińskiego apelował obecny du-

Ołeksandr Sycz i Aleksy Kajda złożyli

a Kościołem na Ukrainie. Podkreślili

stalinowskich.

gorliwy udział w życiu publicznym Ga-

chowy lider grekokatolików kardynał

18 lutego w Kijowie wizytę emeryto-

znaczny sukces współpracy między

Kardynał Huzar podarował mło-

licji, a także ze względu na „rzadkie

Lubomyr Huzar do młodych polityków

wanemu zwierzchnikowi Ukraińskie-

władzami samorządowymi w trzech

dym politykom partii „Swoboda” zbiór

przymioty jego serca i duszy, szano-

nacjonalistycznej partii „Swoboda”,

go Kościoła grekokatolickiego – po-

obwodach galicyjskich a Kościołem

swoich cytatów pt. „Być człowie-

wano go i ceniono w powiecie i w sze-

którzy po ostatnich wyborach sa-

informował Wydział Informacji UKGK.

grekokatolickim. M.in. 17 lutego na

kiem”.

rokich kręgach kraju”.