rozmowy Kuriera

28

2 – 14 marca 2011 * Kurier Galicyjski

Na TurkusoWych baŁkaNach

JULia ŁokiEtko

W Chorwacji mieszka oko-

ło 2.500 Polaków. Najwięcej

ich zamieszkuje zagrzeb i oko-

lice stolicy (rijekę, półwysep

istria, Split i osijek). Mieszka-

jąc na obczyźnie, nasi roda-

cy nie zapominają jednak o

swych korzeniach, zakładają

polskie organizacje, wspólnie

pracują na rzecz ich rozwoju,

no i oczywiście – bawią się

przy tym wyśmienicie. Pol-

skie towarzystwo kulturalne

(Ptk) „Mikołaj kopernik” (za-

grzeb) od lat godnie reprezen-

tuje Polaków z Chorwacji w

Europejskiej Unii Wspólnot

Polonijnych. zostało ono za-

rejestrowane w 1990 r. i tej

jesieni hucznie obchodziło

swe XX-lecie. Członkami to-

warzystwa są przeważnie

żony Chorwatów i ich dzieci,

w sumie ok. 150 osób. aby

przybliżyć naszym czytelni-

kom historię i codzienne ży-

cie Polaków na Bałkanach,

spotkaliśmy się z Walentyną

Lončarić honorowym preze-

sem Ptk.

jak trafiła Pani do grona

Prezes Honorowy Polskiego towarzystwa kulturalnego

Polonii w Chorwacji i jak roz-

(Ptk) „Mikołaj kopernik” w zagrzebiu Walentyna Lončarić

poczęła Pani swą działalność

„Gotyk na dotyk”. katedra Wniebowzięcia Najświętszej Ma-

w Ptk „Mikołaj kopernik”?

ryi Panny w zagrzebiu

Tak, jak większości innych. Pra-

diaspory na tych terenach. Czerpiąc

o działalności i projektach PTK. Tak

cowałam w centrali handlu zagranicz-

wiedzę z jego artykułów i z literatu-

powstał nasz biuletyn. Zrobiliśmy też

nika. Te pięć lat wojny były dla nas

nego w biurze przemysłu chemiczne-

ru przygotowano dla nas japońską

ry dowiedziałam się, że po II wojnie

listę Polaków mieszkających w Za-

bardzo trudne. Wówczas każdy miał

go, przyjechałam na targi jesienne do

ceremonię picia herbaty „茶の湯” –

światowej Chorwację zamieszkiwała

grzebiu – ilu przybyło wcześniej od

obowiązek chodzić do pracy, ale sta-

Zagrzebia i… poznałam swego przy-

[chaneyu], spróbowaliśmy sushi i ja-

spora polska diaspora. Zaintereso-

nas, ilu mieszka tu obecnie, ilu już

raliśmy się ze wszystkim nadążyć. Nie

szłego męża. Nasza znajomość trwa-

pońskie ciasteczka. Jedzenie pałecz-

wało mnie, jakiego rodzaju ludzie tu

zmarło. Chcieliśmy pielęgnować gro-

poprzestaliśmy jedynie na wysyłaniu

ła dwa lata, po czym zdecydowałam

kami nie wychodziło nam najlepiej,

przyjeżdżają i dlaczego. Ówczesna

by i pamięć po naszych Rodakach,

paczek. Polskim żołnierzom w Chor-

się przeprowadzić do Chorwacji.

ale bawiliśmy się na całego. Podobne

Jugosławia była dla nas atrakcyjnym

którzy tu mieszkali i nie doczekali

wacji też przecież nie było łatwo, oni

Jeśli chodzi o organizację, zosta-

imprezy urządzamy też z Chorwatami.

państwem – południowy klimat, pięk-

utworzenia Towarzystwa. Pracowali-

też potrzebowali naszego wsparcia.

łam wychowana środowisku cenią-

Niedawno przeprowadziliśmy koncerty

na przyroda, ciekawi ludzie.

śmy bardzo intensywnie.

Zaczęliśmy więc organizować dla nich

cym pracę społeczną. Rodzice byli

kompozytorów polskich i chorwackich.

Pomyślałam sobie, że musimy

Dlaczego właśnie Mikołaj

Opłatki Wigilijne – byliśmy razem nie

społecznikami i zawsze powtarzali:

Na koncerty muzyki kompozytorów

stworzyć nową organizację polonij-

kopernik?

tylko w dniach trudnych, ale też pod-

„gdziekolwiek byś była, ktokolwiek by

polskich (Fryderyka Chopina, Igna-

ną, by jakoś przybliżyć do nas nowo

Mikołaj Kopernik to człowiek po-

czas świąt. W okresie letnim, dzięki

cię prosił o pomoc – nigdy nie wysyłaj

cego Paderewskiego, Karola Szyma-

przybyłych Polaków jak i tych, którzy

nadczasowy, znany na całym świecie

znajomościom w branży turystyki,

ludzi dalej, tylko im pomagaj”. Zostało

nowskiego) Towarzystwo Kompozy-

przybyli o wiele wcześniej. To był mój

– astronom, naukowiec, ekonomista,

organizowałam dla żołnierzy wojska

to zakodowane w mojej świadomości.

torów Chorwackich udostępniło nam

podstawowy cel.

lekarz.

polskiego tygodniowe wycieczki po

Poza tym, kiedy człowiek przyjeżdża

piękną salę po ulgowej cenie. Bardzo

Był prekursorem światowej re-

Niedawno obchodziliście

Chorwacji i wyjazdy do Włoch. Była to

do obcego kraju, szuka w sposób

dobry kontakt utrzymujemy z Bułgara-

wolucji w astronomii, co było dla nas

Państwo jubileusz. jak się

dla nich jedyna możliwość odpoczyn-

naturalny tej samej grupy etnicznej.

mi, którzy mają wspaniałych solistów

wzorcem przy tworzeniu Towarzystwa,

zmieniło oblicze towarzystwa

ku i zaczerpnięcia sił przed powrotem

Polak na obczyźnie pragnie poroz-

operowych i współpracują z Operą w

a przede wszystkim – „zatrzymał Słoń-

w ciągu tych dwudziestu lat?

na niełatwą służbę.

mawiać w języku ojczystym, zasię-

Zagrzebiu. Dużo organizacji mniej-

ce, a ruszył Ziemię i wydało go polskie

jakie były pozytywne do-

gnąć rady jak nie zagubić siebie w

szości narodowych działa w Zagrze-

plemię”.

Czy poza Ptk „Mikołaj ko-

świadczenia? Co najbardziej

nowym kraju, dowiedzieć co dzieje

biu, staramy się więc z nimi spotykać.

pernik” są w Chorwacji inne

wbiło się Pani w pamięć?

W 1991 r. wybuchła woj-

się w Polsce. Po prostu spacerując

Przyjaźń łączy nas też z Polakami w

Wiele się zmieniło, podobnie jak

grupy skupiające Polaków?

na…

Jesteśmy członkiem Towarzystwa

po mieście, mimochodem mogłam

Czarnogórze (Stowarzyszenie Pola-

przy dorastaniu dziecka. Na począt-

Nie wiedzieliśmy, co począć – po-

Przyjaźni Polsko-Chorwackiej, które

się wsłuchiwać w rozmowy w języku

ków Zamieszkałych w Czarnogórze)

ku „raczkowaliśmy”. Nie wiedzieliśmy

zostać, czy wyjeżdżać. Z miesiąca na

jest organizacją koordynującą dzia-

chorwackim i czasami zauważałam, iż

oraz Macedonii, Serbii, Bośni i Herce-

jaki nakreślić plan, kim są nasi człon-

miesiąc, z tygodnia na tydzień wzra-

łalność poszczególnych mieszanych

nie był to czysty chorwacki akcent. To

gowinie.

kowie i czego od nas oczekują, na co

stał niepokój wśród naszych rodzi-

organizacji w Zagrzebiu i innych mia-

mnie motywowało. Zdobyłam się na

nas samych stać. Musieliśmy przede

ców i przyjaciół. Nie poddaliśmy się

Skończył się rok Frydery-

stach Chorwacji. Zajmuje się ono mię-

odwagę i czasami zapytałam: skąd

wszystkim zapoznać się, dowiedzieć

jednak strachowi i zdecydowaliśmy,

ka Chopina. jakie przedsię-

dzy innymi promocją polskich książek

pani pochodzi? W ten sposób pozna-

w jaki sposób nasi członkowie chcie-

że nie możemy uciekać od wojny czy

wzięcia w związku z tym były

i wydawnictw. W Zagrzebiu działa To-

łam kilka Polek. Przychodziłam na

liby i mogliby włączyć się w pracę or-

jej unikać. Musieliśmy pomóc naszym

podejmowane w Chorwacji?

warzystwo Fryderyka Chopina. Są też

spotkania dla Polaków organizowane

Dzięki staraniom Ambasadora

ganizacji. Dużo czasu pochłonęło uło-

rodakom, którzy zamieszkiwali zagro-

towarzystwa typowo polskie – Polskie

przez Konsulat Generalny RP w Za-

RP Wiesława Tarki oraz wsparciu

żenie statutu, ponieważ nikt z nas nie

żone tereny. Zwróciliśmy się o pomoc

Towarzystwo Kulturalne im. Frydery-

grzebiu. Wtedy jeszcze w stolicy nie

PTK „Kopernik” zostało reaktywowa-

uczestniczył w organizacjach społecz-

do Stowarzyszenia Wspólnota Pol-

ka Chopina w Rijece (nasz były od-

było Ambasady. Na jednym z takich

ne Towarzystwo Fryderyka Chopina.

nych, a tym bardziej, im nie przewod-

ska, które nam dostarczyło artykuły

dział), Polskie Towarzystwo Kultural-

spotkań zrodził się pomysł stworze-

Inauguracją Roku F. Chopina stał się

niczył. Wysłaliśmy zawiadomienia o

pierwszej pomocy. W 1992 r. fundacja

ne „POLONEZ” w Kaštelu koło Splitu,

nia polskiej organizacji. Miałyśmy

wspaniały koncert w Muzeum Mima-

tym, że założyliśmy w Zagrzebiu PTK

EquiLibre p. Janiny Ochojskiej za-

Polskie Towarzystwo Oświatowe w

wsparcie naszych małżonków i przy-

ra, które wśród cennych obrazów i

„Mikołaj Kopernik” i zapraszaliśmy do

częła wysyłać konwoje z darami dla

Zagrzebiu. Oczywiście, wszystkie te

jaciół, Chorwatów. Powoli zaczęliśmy

rzeźb posiada też krzesło naszego

udziału w jego pracy. Podstawowym

mieszkańców Sarajewa. Pisaliśmy do

organizacje ze sobą współpracują.

pracować nad utworzeniem polskiej

króla Jana III Sobieskiego. Członka-

naszym celem było zrzeszanie przed-

Ojca Świętego Jana Pawła II z prośbą

organizacji.

mi Towarzystwa Fryderyka Chopina

stawicieli narodowości polskiej i na-

o modlitwę. Naturalnie, skierowaliśmy

Czy organizujecie Pań-

są profesorowie Akademii Muzycz-

szych przyjaciół – Chorwatów, propa-

pisma też do Prezydenta Lecha Wałę-

stwo jakieś projekty wymia-

Co przede wszystkim chcia-

nej, którzy postarali się wypełnić ten

gowanie kultury polskiej i obyczajów,

sy i różnych organizacji. W międzycza-

ny międzykulturowej?

ła Pani osiągnąć, gdy zaczyna-

Z przewodniczącą towarzystwa

rok cyklem koncertów chopinowskich

organizowanie wystaw, wycieczek,

sie dowiedzieliśmy się, że z ramienia

ła Pani swoją działalność?

japońskiego, z którą kiedyś pracowa-

Mieszkając w Chorwacji, zaczę-

o różnej formie. Wystąpili u nas tacy

pikników oraz imprez z okazji świąt.

ONZ przyjechało do Chorwacji wojsko

łam, wpadłyśmy na pomysł zorgani-

łam zauważać, że nasza polszczyzna

znani pianiści jak: Katarzyna Borek,

Działalność oświatową rozpoczęliśmy

polskie i skontaktowaliśmy się z ba-

zowania wieczoru promocji literatury

ubożeje. Zrozumiałam, że powinni-

Leszek Możdżer, Andrej Pisarjev z

nieco później. W 2003 r. założyliśmy

talionem w Slunju. Żołnierze okazali

polskiej i japońskiej. Opowiedziałam

śmy ćwiczyć by nie zapomnieć języka

Rosji, „Trio Jagodziński”, Piotr Pa-

sobotnią szkółkę języka polskiego dla

nam dużą pomoc, nawet oszczędzali

o polskich strojach i obyczajach, mło-

ojczystego i zachować swoją tożsa-

leczny i inni.

dzieci z małżeństw mieszanych. Z

na swoich posiłkach, żeby przygoto-

dzież recytowała wiersze Mickiewicza,

mość. Tak powstała szkółka języka

czasem, zaczęliśmy myśleć o rozpo-

wać paczki dla miejscowych Polaków,

jeżeli chodzi o młodzież…

odbył się występ naszego zespołu

polskiego. Mój kolega, Bronek Se-

częciu pracy medialnej w celu zawia-

a my – słaliśmy je po całym terytorium

Słyszałam, że macie przy to-

wokalnego. W drugiej części wieczo-

gota zajmował się tematem polskiej

domienia Polaków spoza Zagrzebia

Chorwacji, od Vukowaru do Dubrow-

warzystwie szkółkę języka