21

Kurier Galicyjski * 18 – 31 marca 2011

nagrodę przyznano jej za odkrycie

o wywiad amerykańska dziennikarka

cji zorganizowano uczonej w Operze Pa-

Towarzystwa Królewskiego, medalem

Drugi Nobel

Sukcesy badawcze Marii zostały

radu i polonu, a tego faktu nie mogą

Marie (Missy) Maloney, uchyliła drzwi

ryskiej triumfalne przyjęcie, z udziałem

Mateucciego), uhonorowano niezli-

ponownie dostrzeżone w Sztokhol-

przecież przesłonić kalumnie rzucane

i szczerze opowiedziała, co jej leży na

wielu osobistości. Wielka aktorka, Sa-

czoną liczbą honorowych doktoratów

mie, w 1911 r. postanowiono tam po-

na nią przez wrogą jej prasę i ksenofo-

sercu. Przede wszystkim brakuje jej

rah Bernhardt, odczytała wówczas „Odę

(czterema w Polsce), zaproszono do

nownie przyznać jej Nagrodę Nobla,

biczne francuskie koła. Także P. Lan-

radu, ma w laboratorium tylko nieca-

do Madame Curie”, w której uznała ją

członkostwa  w wielu akademiach,

tym razem za zasługi w rozwoju che-

gevin wysłał list do Szwecji, w którym

ły gram. – A czy wiadomo, kto ma go

aluzyjnie za siostrę Prometeusza.

stowarzyszeniach i organizacjach.

mii, do którego przyczyniło się odkry-

wyjaśnił wszystkie okoliczności znajo-

więcej? – zapytała żurnalistka. – USA

Maloney nie poprzestała na tym,

Marię Curie pochowano w Sceaux

cie radu i polonu. Chemicy stwierdzili

mości obojga. Uroczystość wręczenia

– odpowiedziała Maria Curie – około

podjęła kolejną akcję, by jeszcze raz

pod Paryżem, obok jej męża, Piotra.

wówczas, że nagroda nie mogła trafić

nagrody odbyła się, 11 grudnia 1911 r.

50 gramów. – Musimy to jakoś zała-

zdobyć dla Marii Curie gram radu, tym

W 1995 r. na mocy decyzji prezydenta

w lepsze ręce, gdyż dokonania Marii

Maria Curie wygłosiła w Sztokholmie

twić, stwierdziła Amerykanka. – Ale kto

razem z przeznaczeniem dla projekto-

Francji François Mitteranda doczesne

Curie należy uznać za największe

obowiązujące laureata przemówienie.

mógłby coś zrobić? – Amerykańskie

wanego przez nią Instytutu Radowego

szczątki sławnego małżeństwa prze-

wydarzenie w historii chemii od od-

Podkreśliła w nim, że uważa, iż przy-

kobiety – powiedziała stanowczym gło-

w Warszawie. I znowu to się udało: w

niesiono na najbardziej honorowe we

krycia tlenu przez Josepha Priestleya

znana jej nagroda jest także uhono-

sem Maloney. Wydarzenia potoczyły

1929 r. Maria ponownie wybrała się za

Francji miejsce – pod kopułę paryskie-

w 1774 r.

rowaniem wkładu w odkrycie nowych

się teraz szybko, po powrocie do USA

Wielką Wodę, tym razem, by odebrać

go Panteonu, gdzie Maria spoczywa

Rok 1911 mógł być zatem dla Marii

pierwiastków jej męża, Piotra Curie.

dziennikarka zorganizowała, z pomocą

kolejny dar z rąk prezydenta Herberta

jako pierwsza kobieta, która tam zna-

Curie kolejnym utrwalającym jej sła-

prasy i radia, wielką kampanię mającą

Hoovera, znowu gram radu (jego cena

lazła miejsce wiecznego spoczynku

wę. Stało się jednak inaczej, przeżyła

na celu zebranie środków na kupno

spadła w minionych ośmiu latach do

za osobiste zasługi. Wówczas także

Na frontach

go ciężko. W styczniu, kiedy rozwa-

Po tych szarpiących nerwy przeży-

radu. Maria Curie, o której uprzednio

50.000 dolarów), przeznaczony dla

została odznaczona Legią Honorową.

żano przyjęcie jej do grona członków

ciach, Maria Curie popadła w depresję,

za Atlantykiem mało kto słyszał, stała

warszawskiej placówki. Maria Curie

Académie française (byłaby w niej

co spowodowało, że ją hospitalizowa-

się nagle osobą popularną, pojawiły się

była po I wojnie światowej dwukrotnie

Maria Curie w filatelistyce

jedyną kobietą) prawicowa prasa roz-

no. Potem wyjechała do przyjaciółki

propozycje zaproszenia jej do Stanów,

w Polsce, z okazji położenia kamienia wę-

Wspomnieliśmy na początku, że

poczęła kampanię usiłującą ją zdys-

do Londynu. Ale niebawem ponownie

by mogła opowiedzieć o swej pracy

gielnego pod Instytut w 1925 r. oraz jego

żadnej innej kobiecie (poza dwoma

kredytować. Posługiwano się hasłami

otwarcia – przy jego organizacji bardzo

antyfeministycznymi, ksenofobiczny-

jej pomógł ówczesny prezydent Rzeczy-

mi, antysemickimi (Skłodowska? A

pospolitej, Ignacy Mościcki – w 1932 r.

cóż to za nazwisko, zapewne mające

podjęła prace w laboratorium, skupiając

Stan jej zdrowia jednakże stale

monarchiniami) nie poświęcono tyle

żydowskie korzenie?). Niewątpliwie

się teraz całkowicie na badaniu promie-

się pogarszał. Przestała już praco-

znaczków, co Marii Skłodowskiej-

akcja ta odegrała decydującą rolę,

niotwórczości. Nagonka na nią powoli

wać, ale z uwagą śledziła postępy

Curie, ale brak miejsca pozwala nam

Marii zabrakło bowiem dwóch gło-

wygasła, a władze zaczęły dostrzegać,

kontynuatorów jej dzieła, córki Ireny

zaprezentować tylko niewielki ich wy-

sów, by drzwi do Akademii się dla

ile prestiżu Maria Curie przydaje francu-

i zięcia, Fryderyka Joliot-Curie. Nie-

bór (są to głównie polskie), a wśród

niej otwarły.

skiej nauce i Francji w ogóle. Kosztem

stety, nie doczekała się uwieńczenia

nich  także jeden przedstawiający

Jeszcze silniej dotknęła ją nagon-

bardzo poważnych sum wybudowano

ich prac Nagrodą Nobla z dziedziny

dwukrotną laureatkę Nobla wraz z

ka rozpętana pod koniec listopada,

w Paryżu Instytut Radowy, ukończony

chemii w 1935 r., zmarła bowiem 4

mężem Piotrem.

gdy brukowa prasa zajrzała za kulisy

w 1914 r., placówkę, w której można już

lipca 1934 r. na białaczkę, chorobę

Oczywiście, Poczta Polska wyda

jej życia prywatnego. Chodziło o jej

było w odpowiednich warunkach konty-

wywołaną jej długoletnimi pracami

w tym roku znaczek (w bloku) z oka-

znajomość z kolegą-fizykiem, Paulem

nuować badania. Prace w niej przerwa-

nad promieniotwórczością.

zji 100. rocznicy przyznania Nagrody

Langevinem. Jak dalece się do siebie

ła I wojna światowa. Maria, uważając,

Nobla Marii Skłodowskiej-Curie; miał

zbliżyli? Czy była to tylko więź wywo-

że w Bordeaux będzie bezpieczniej niż

i jej znaczeniu dla ludzkości. I ode-

się ukazać na początku roku, ale

Pod kopułą Panteonu

łana wspólnymi zainteresowaniami na-

w stolicy, wsiadła do pociągu mając

brać gram radu! Udała się więc, z

W ciągu całej swej kariery Maria

termin wprowadzenia go do obiegu

ukowymi? Tego się nigdy nie dowiemy,

za bagaż 20-kilogramową ołowianą

obu córkami, w 1921 r. do USA, tam,

Curie nigdy nie była łasa na zaszczy-

przesunięto na listopad, więc go teraz

nie ma na te pytania odpowiedzi. Trze-

skrzynkę zawierającą jej bezcenny

po wielu spotkaniach i odczytach na

ty, przeciwnie, popularność bardzo

pokazać nie możemy.

ba jednak dodać, że Paul Langevin już

skarb: rad. Umieściła ją w bankowym

uniwersytetach, wszędzie witana z

jej ciążyła, uważała, że przeszkadza

Z ostatniej chwili: z okazji ob-

od dawna żył z żoną w separacji, ale

sejfie, i wróciła do Paryża. Teraz zna-

niebywałym entuzjazmem, została tak-

jej w pracy naukowej. Albert Einstein

chodzonego także w tym roku – na

Marii zarzucano, że to właśnie ona była

lazła nowe pole działalności, otwarła

że przyjęta przez prezydenta Warrena

powiedział, że zapewne była jedyną

mocy decyzji ONZ – Międzynarodo-

tego przyczyną, jakaś tam Polka ukra-

się możliwość niesienia pomocy żołnie-

Hardinga, który wręczył jej szkatułkę

wśród uczonych osobą, której sława

wego Roku Chemii, już ukazało się

dła męża przykładnej Francuzce! Ale

rzom na frontach, którzy odnieśli rany

zamykaną złotym kluczykiem, zawie-

nie uderzyła do głowy. Niemniej obsy-

kilka znaczków, w tym dwa z wize-

żeby to tylko prasa zajmowała się tym

w walkach. Wprost trudno uwierzyć, że

rającą dar Ameryki – gram radu, który

pano ją dziesiątkami rozmaitych medali

runkiem Marii Skłodowskiej Curie:

„skandalem”, także w kołach uniwersy-

tej słabej kobiecie udało się zorganizo-

kosztował wówczas bajońską sumę

(m.in. złotym medalem Davy ego, naj-

francuski i hiszpański.

teckich zaczęto patrzeć na laureatką

wać ponad 20 samochodów będących

100.000 dolarów! Po powrocie do Fran-

wyższym odznaczeniem angielskiego

Nobla krzywo. Czy może ona nadal

mobilnymi szpitalami polowymi, wypo-

być profesorem na Sorbonie? Najlepiej

sażonymi w aparaty rentgenowskie, a

zesp Ł „sześĆ zŁoTych” ze LWoWa

byłoby, gdyby opuściła Francję! Maria

także około 220 stacji radiologicznych,

znalazła wprawdzie obrońców, wśród

dla których obsługi przygotowała fa-

nich Raymonda Poincaré, przyszłego

chowe kadry. Nieraz sama zasiadała

Jesteśmy profesjonalnym zespołem muzycznym, zapewniamy usługi

prezydenta Francji, ale nagonka nie

za kierownicą samochodu, by dotrzeć

muzyczne na wysokim poziomie, gwarantujemy dobrą muzykę oraz nie-

ustawała. P. Langevin stanął nawet do

do miejsc, w których najgęściej lała się

powtarzalny klimat. Organizujemy koncerty dla turystów we Lwowie.

pojedynku z wydawcą gazety szcze-

krew. Pomagała jej córka Irena, teraz

gólnie zaangażowanej w oszczerczą

już 18-letnia panna.

Oferta:

kampanię, Gustawem Téry, panowie

- piosenki lwowskie i kresowe, pie-

stanęli sobie naprzeciw w odległości

Amerykańskie dary

śni wojskowe i patriotyczne, utwo-

25 metrów, ale na hasło sekundanta,

Po wojnie uczona na nowo podjęła

ry instrumentalne, kolędy autorów

żaden z nich nie podniósł pistoletu.

pracę w Instytucie Radowym. Wszyst-

lwowskich, kolędy tradycyjne, prze-

Wieści o nagonce na Marię Curie

ko dobrze by się układało, gdyby miał

boje jazzowe, piosenki ukraińskie,

dotarły także do Sztokholmu. Wysłano

on wystarczającą do badań ilość radu.

oprawa muzyczna Mszy świętej,

do niej list z sugestią, że lepiej byłoby,

Można by go nabyć w USA, gdzie już

piosenki religijne, arie.

gdyby nie przyjechała na uroczystość

pozyskiwano pierwiastek w dużych

Kontakt:

wręczenia nagrody, gdyż przekazują-

ilościach, ale był bardzo drogi, na co

www.szesczlotych.org;

cy ją laureatowi król mógłby w tej sy-

ani Instytut, ani Maria nie mieli środ-

e-mail:

tuacji poczuć się niezręcznie. A może

ków. Nie udało jej się także znaleźć

szesczlotych@interia.pl;

w ogóle należałoby odłożyć ceremo-

hojniejszych donatorów. I tu doszło do

zespol@szesczlotych.org;

nię aż do ostatecznego wyjaśnienia

niezwykłego wydarzenia. Choć Maria

tel.: +380 97 33 23 001;

ambarasującej sprawy? Nic podob-

unikała kontaktów z prasą, jednak

+48 880 620 076

nego, odpisała Maria Curie, przecież

gdy do jej gabinetu zapukała z prośbą