15

Kurier Galicyjski * 1 – 14 kwietnia 2011

LWoWska rzeka peŁTeW –

jURij SmiRNoW

tekst i zdjęcie

jej przeszŁość i przyszŁość

oraz ilustracje archiwum

Znaczna większość miesz-

kańców Lwowa nie uświada-

gów z niemieckiego Lipska. Gabriela

mia sobie, że miasto nasze

Zelmann, od początku lat 90. bierze

zostało zbudowane nad lub na

udział w projekcie „Neue Ufer” (Nowy

rzece Pełtwi, jej licznych do-

Brzeg) dla Lipska. To, co dla Lwowa

pływach, strumykach, błotach

jest bardzo daleką perspektywą, np.

i jeziorach. Tylko na pierw-

wydobycie Pełtwy spod ziemi, jej

szy rzut oka wszystko to jest

całkowite oddzielenie od systemu

ukryte pod ziemią i osuszone.

kanalizacji i rewitalizacja jej wód, w

Rzeczywistość wygląda ina-

Lipsku stało się rzeczywistością. Tam

czej. Pełtew nawet pod ziemią

częściowo wydobyto z podziemnych

wpływa na stan lwowskich

kolektorów miejscową rzekę Plaise

ulic, fundamenty kamienic

Elster. O swoich doświadczeniach w

i ekologię miasta. Połączenie

sprawie rewitalizacji wód miejscowych

systemu kanalizacji miejskiej

rzek mówili naukowcy z Łodzi, War-

z korytem rzeki i regulacja w

szawy, Gdańska. Niezwykle interesu-

niektórych miejscach jej ko-

jący był referat Marty Moretti z Wene-

ryta– to wszystko wyglądało

cji. Moretti, historyk z wykształcenia,

rewelacyjnie na przełomie XiX

Uczestnicy konferencji

– XX wieku. Teraz naukowcy

Pełtew istnieje

widzą w tym tyle plusów, co

i minusów.

i żyje nieznanym dla

nas życiem. Może

Problem oczyszczania ścieków

dawno jest już jednym z najważniej-

stać się i obiektem

szych problemów naszego miasta.

katastrofy ekolo-

Zagrożenie stanowi również stan tech-

gicznej, i niezwykle

niczny podziemnych kanałów i przejść.

Na terenie Lwowa, Pełtew płynie w

atrakcyjnym zabyt-

15-kilometrowym kolektorze. Poza

kiem historycznym

miastem lwowskie ścieki płyną do

zachodniego Bugu i dalej do Wisły.

oraz kolejną atrak-

Jak żartował prof. Włodzimierz Kucze-

cją turystyczną.

riawy, ryby już w Pełtwi można zoba-

czyć, ale broń Boże zjeść. Do proble-

mówiła o doświadczeniu w Wenecji

mów technicznych dochodzą również

w sferze kultury, urbanistyki, turystyki

aspekty historyczne, socjo-kulturowe,

w ramach tak obszernego tematu, jak

a nawet turystyczne. Dlatego właśnie

„miasto i woda”.

lwowskie Muzeum Idei wystąpiło z

Sesja naukowa, dotycząca Peł-

inicjatywą organizacji konferencji na-

twy, wyświetliła szereg bardzo cie-

ukowej, poświęconej problemom rzeki

kawych, a zarazem niepokojących

Wały Hetmańskie. most na Pełtwie, 1844 r. Karol auer (litografia)

Pełtwi. Wśród organizatorów znalazła

problemów. Nasza rzeka istnieje i żyje

się Lwowska Rada Miejska, niemieckie

nie znanym dla nas życiem. Może stać

we propozycje można było usłyszeć

Towarzystwo Współpracy Technicznej

się i obiektem katastrofy ekologicznej,

od gości z Niemiec. Norbert Lucke z

GTZ, Centrum Historii Miejskiej, mię-

i niezwykle atrakcyjnym zabytkiem

Drezna, mówił o współczesnych tech-

dzynarodowy projekt „LeoPoltvis”, któ-

historycznym oraz kolejną atrakcją

nologiach oczyszczania wód. Nie-

ry bada problemy Pełtwi od 2008 r.

turystyczną.

zwykle ważnymi dla Lwowa mogą być

Oczywistymi są niecierpiące zwło-

kG

doświadczenia naukowców i ekolo-

ki projekty remontu podziemnych sys-

temów komunikacyjnych, oczyszczenia

ścieków, stabilizacja poziomu wód

gruntowych. Projekt oddzielenia sys-

ballada zajęcza 2011

temu kanalizacyjnego miasta od wód

rzeki i jej dopływów też nie wygląda

fantastycznie, lecz wymaga ogrom-

O zajączku, o płochliwym,

nych pieniędzy. Podczas konferencji

Wystraszonym przez myśliwych

naukowcy z Niemiec, Polski, Włoch

Powiastek, bajek jest wiele

i Ukrainy omówili również znacznie

Staw Pełczyński, 1863 r. józef Eder (zdjęcie)

ciekawsze i kontrowersyjne projek-

Na co dzień i na niedzielę.

tylko dla Lwowa, lecz też obszernego

całe kaskady stawów i prowadzono

ty, jak wydobycie Pełtwy spod ziemi

terytorium w dopływie zachodniego

hodowle ryb. Powszechnie znane

i możliwość jej przepływu otwartym

Jak zajączek w polu spał,

Bugu, nawet na terenach Polski.

były stawy niedaleko kościoła Sakra-

korytem naturalnym w centralnej czę-

A tu nagle huknął strzał.

Naszym czytelnikom krótko przy-

mentek oraz staw Pełczyński. Jesz-

ści miasta, np. alejami Szewczenki

Jako usiadł se pod miedzą,

pomnimy, że Pełtew w XIII-XIX wie-

cze jeden znajdował się na miejscu

(ul. Akademicka). i Swobody (Wały

A myśliwi nic nie wiedzą.

kach odgrywała bardzo ważną rolę w

współczesnego bazaru Krakowskie-

Hetmańskie) Oczywiście pociągnie

I spogląda nań zza krzaka,

Nasz zajączek – sprytna główka

życiu Lwowa, jego gospodarki i obrony.

go. Większość z nich zlikwidowano w

to za sobą budowę mostów, przejść,

I udaje szac junaka.

(Taka główka, jak makówka),

Pełtew zaczynała się na Kulparkowie

XVIII-XIX w. Koryto Pełtwi regulowano

oryginalnych nadbrzeży. Na tle takich

Lecz gdy znowu wypadł strzał,

Pomyślał sobie hycając,

i płynęła pod Wzgórzem Wóleckim.

w różnych miejscach. W średniowie-

pomysłów, organizacja podziemnych

To w zarośla nura dał.

Co jest wart samotny zając.

czu, na rzeka płynęła do ul. Gródeckiej

Dopływ Pełtwy to rzeczka Soroka,

tras turystycznych kolektorami Pełtwy

Spędzić cały rok samotnie

w rejonie klasztoru Brygidek. Podczas

płynąca od parku Stryjskiego, potok

już nie wygląda dziwacznie, lecz staje

rozmów sesyjnych nikt nie mógł od-

Kozielniki i Świnoryja. Dla obrony śre-

O zajęczej dzielnej chwale

się rzeczywistością najbliższych pię-

To nie bardzo jest roztropnie.

powiedzieć jednoznacznie na pytanie

dniowiecznego miasta najważniejsze

ciu lat. Potencjał Pełtwi nie jest jesz-

Nieśmiertelne są seriale,

skąd nazwa rzeki się wywodzi. Dr Ro-

znaczenie miało doprowadzenie wody

cze w pełni wykorzystywany. Sprawa

Jak bierze wilka „na rogi”,

W towarzystwie zawsze liczniej

man Mohytycz wyraził przypuszczenie,

z Pełtwy i jej dopływów do miejskiej

może stać się bardzo ważnym kata-

Podstawia mu łapy, nogi.

I przyjemniej, i bezpieczniej.

że może być to nazwa bardzo stara,

fosy. Dla gospodarki Lwowa, pierw-

lizatorem rozwoju Lwowa. Rewitali-

Jak urządza mu psot wiele

Królik, kot, kompania miła.

nawet niesłowiańska, ale związana z

szorzędne znaczenie miały liczne

zacja lwowskiej rzeki, może zmienić

I zasadzki, i fortele.

Wiadomo, w jedności siła,

plemionami bałtyckimi.

młyny, sadzawki i stawy. W XIII wieku

twarz historycznej części miasta. Na

A gdy wilk płakał ze skargą,

Razem raźniej. Wiwat klika

Podczas konferencji swoje refe-

kronikarze wspominają dwa młyny na

konferencji podkreślono również, że

Zląkł go swą zajęczą wargą.

Zająca, kota, królika.

raty wygłosili m.in. prof. Włodzimierz

Przedmieściu Krakowskim, zaś w XVII

brak uwagi poświęcanej problemowi

Więc na cześć zajęczej chwały

Kuczeriawy, dr Mohtycz, Lilia Onysz-

w. było ich już 11 na Krakowskim i 7

Pełtwi, grozi katastrofą ekologiczną

Poświęcono mu rok cały.

STaNiSŁaWa NoWoSaD

czenko, Oleś Dzyndra. Bardzo cieka-

na Przedmieściu Halickim. Budowano

i ogromnym niebezpieczeństwem nie