img
27
Kurier Galicyjski * 1 – 14 kwietnia 2011
poLacy W kijoWie
kijowskiej w majątku Tomaszówka.
Do Kijowa rodzina przyjeżdżała w
opracował
okresie zimowym.
KRZySZTof SZymańSKi
Kazimierz malewicz (1879-
ilustracje „Polskie adresy
1935) – malarz-abstrakcjonista. Urodził
liczba rozstrzelanych w Bykowni Po-
Kijowa”
się w Kijowie. Ojciec był urzędnikiem.
laków nie jest do końca ustalona.
Studia rozpoczynał w szkole M. Mu-
Wzmianki o Polakach w Kijowie
Niestety, obie wojny, które prze-
raszka. Słynny „Czarny kwadrat” jest
pochodzą jeszcze z czasów Rusi Ki-
toczyły się przez Kijów bezpowrotnie
jego autorstwa.
jowskiej, kiedy to do stolicy księstwa
zniszczyły wiele pamiątek działalności
zawitał Bolesław Chrobry. W 1018 roku
społeczności polskiej w tym mieście.
janusz Korczak (Henryk
Goldszmidt) (1878-1942) – pi-
Bolesław Chrobry zorganizował wy-
Te nieliczne obiekty, które dotrwały
sarz, pedagog, lekarz. W latach
prawę, aby przywrócić na tron kijowski
do naszych dni świadczą o znacznym
pierwszej wojny kilkakrotnie był w
swego zięcia Świętopełka. Zakończyła
wkładzie Polaków w historię rozwoju
Kijowie, między innymi w gimna-
się ona pełnym powodzeniem. Po zwy-
Kijowa.
zjum Peretiatkowicza. W 1917 roku
cięskiej bitwie pod Wołyniem (22 lipca),
***
wykładał przez kilka miesięcy w pol-
zajął Kijów (14 sierpnia). W drodze po-
Wczytajmy się w nazwiska osób,
skich zakładach opieki dla sierot. Tu
wrotnej przyłączył utracone w 981 roku
które związane są z polską historią i
powstała jego książka „Jak kochać
Grody Czerwieńskie. Świętopełk jed-
kultura, a miały w swoim życiorysie
dzieci”.
nak nie utrzymał się na tronie, zrzucił
okres, kiedy mieszkały i tworzyły w
juliusz osterwa (1885-1947)
go Jarosław Mądry. Świętopełk został
Kijowie.
– aktor, reżyser. Urodził się w Krako-
wygnany z Rusi i poprosił o ponow-
adam Rzewuski (1760-1825) –
wie. Podczas pierwszej wojny znalazł
ną pomoc swojego teścia Bolesława
kasztelan witebski, przewodził szlachcie
oddział starodruków Narodowej Biblioteki Ukrainy im. W.
się w Kijowie z grupą polskich akto-
Chrobrego, który mu już jej nie udzielił
polskiej guberni kijowskiej. Patronował
Wernadskiego. Tu mieszczą się zbiory i meble biblioteki Sta-
rów. Z czasem został reżyserem „Te-
(dwukrotne zrzucenie Świętopełka z
rozwojowi oświaty w Kijowie. Wspólnie
nisława augusta Poniatowskiego, przywiezione do Kijowa
atru Polskiego” i „Nowego Teatru Pol-
tronu świadczyło o jego nieudolności).
z wizytatorem szkolnym Tadeuszem
po zamknięciu Liceum Krzemienieckiego
skiego”, działał też w teatrze „Studio”.
Chrobry poparł Jarosława Mądrego
Czackim w latach 1811-12 sprzyjał
jako godnego władcę i podpisał z nim
kraju dostaje się do tej samej strefy
pakt o nieagresji. Po kilku stuleciach
wpływu rosyjskiego, do Kijowa za-
do Kijowa z dominikanami na misję
czynają ściągać kolejni Polacy. Jedni
przybył św. Jacek Odrowąż. W 1241
przyjeżdżają tu do pracy, inni na stu-
roku, gdy napadli na Kijów Tatarzy, w
dia, ale są tacy, których przywozi się
mieście zapanowała panika. Jacek
tu silą. Po bitwie pod Maciejowicami
odprawiał w tym czasie Mszę świętą.
10 października 1794 ranny Kościusz-
Jeden z braci wpadł w pewnej chwili
ko dostaje się do niewoli, po czym w
do świątyni i krzyknął, aby wszyscy
drodze do twierdzy Pietropawłowskiej
Gmach główny Uniwersytetu
uciekali. Jacek zabrał Najświętszy Sa-
w Petersburgu, przez kilka dni jest
kijowskiego (dawnej św. Wło-
krament i z innymi braćmi gotował się
więziony w podziemiach cerkwi św.
dzimierza, arch. a. Beretti,
do ucieczki. Gdy wychodził ze świąty-
Andrzeja.
1842). Tu pracowali profesoro-
wie polskiego pochodzenia:
a. mickiewicz, W. Wysoko-
wicz, L. Górecki, j. Korze-
niowski. Studiowali j. iwasz-
kiewicz i B. Leśmian
i Gimnazjum w Kijowie (arch. a. Beretti, 1812), otwarta m.in.
dzięki staraniom społeczności polskiej. Tu studiowali syno-
wie licznych polskich rodzin
Po odzyskaniu Niepodległości wrócił
otwarciu gimnazjum w Kijowie. Był
do Polski.
ojcem Karoliny Sobańskiej – zaprzy-
józef Piłsudski (1866-1935)
jaźnionej z Mickiewiczem i Puszkinem
– Naczelnik Państwa polskiego. W
i Eweliny Hańskiej – żony Honore de
1907 roku stojąc na czele PPS-Frakcji
Balzac a.
Rewolucyjnej, opracowywał operację
adam mickiewicz (1795-1855)
zajęcia siedziby Państwowego Banku
– po drodze do Odessy w 1825 roku
w Kijowie. Tu poznał przyszłą żonę
na krótko zatrzymał się w Kijowie. Był
Dom kontraktowy (arch. W. Geste, 1815-17). Centrum jarmar-
Aleksandrę Szczerbińską i oświad-
w Domu Kontraktowym, zwiedził Ław-
ków handlowych i ośrodkiem kultury. Tu bywali a. mickie-
czył się jej. W 1920 roku przebywał w
rę Peczerską, spotykał się z członkami
wicz w, j. i. Kraszewski, H. Wieniawski i K. Lipiński
Kijowie jako głowa Państwa.
tajnych organizacji patriotycznych.
Władysław Horodecki (1863-
ni, usłyszał głos Maryi, proszący, aby
Za panowania cara Aleksandra I
aleksander  mickiewicz
1940) – architekt. Urodzony w rodzinie
(1801-1871) – brat Adama, był profe-
nie zostawiał Jej samej. Jacek wrócił
rząd carski odnosi się do Polaków z
Słynny „Dom z chimerami”
szlacheckiej na Podolu, po ukończeniu
sorem prawa polskiego, litewskiego
do świątyni i wziął figurę Najświętszej
pewną tolerancją. Polska szlachta w
prywatna rezydencja architek-
Akademii Sztuki w Petersburgu osiadł
i rzymskiego w Liceum Krzemieniec-
Maryi Panny, która nagle stała się
tym okresie wiodła prym w Kijowie.
ta W. Horodeckiego. figury,
w Kijowie. Tu są jego najwybitniejsze
kim. Po likwidacji Liceum został przez
niewiarygodnie lekka. Przeniósł w ten
Magnaci sprzyjali rozwojowi miasta.
nawiązujące do myśliwskich
dzieła: Muzeum narodowe, kościół św.
władze carskie przeniesiony do Kijo-
sposób figurę do Lwowa, gdzie odzy-
Dzięki nim wzrosło znaczenia dorocz-
upodobań W. Horodeckiego,
Mikołaja i najbardziej znany – „budy-
wa, gdzie w 1835 roku objął katedrę
skała pierwotny ciężar. Tak powstała
nych kijowskich Kontraktowych Jar-
autorstwa E. Sala
nek z chimerami”, jego prywatną re-
prawa rzymskiego na Uniwersytecie
legenda o figurce Matki Boskiej Jac-
marków, otwarto miejskie gimnazjum.
zydencję. Teraz mieści się tu siedziba
św. Włodzimierza. Ponownie zmu-
kowej, będącej w kościele dominika-
Na Peczersku wzniesiono drewnianą
prezydenta Ukrainy. Po przejęciu wła-
szony do zmiany uczelni, zamieszkał
sywnej rozbudowy miasta, w której ak-
nów we Lwowie do 1945 roku.
świątynię katolicką i rozpoczęto budo-
dzy przez bolszewików w Kijowie Ho-
w Charkowie.
tywnie działali polscy architekci. Jest
Nawała tatarsko-mongolska przy-
wę kościoła św. Aleksandra. Niestety
rodecki w 1920 wyjechał do Polski.
Bolesław Leśmian (1877-1937)
to też okres aktywizacji działalności
czyniła się do upadku księstwa i jego
po upadku powstań 1830 i 1863 roku
– poeta, urodzony w Warszawie. W
społeczno-politycznej. Oprócz legalnie
stolicy również. Z czasem Ruś dosta-
represje carskie dosięgły Polaków i w
jarosław  iwaszkiewicz
(1894-1980) – pisarz, urodzony w gu-
1879 roku ojciec został urzędnikiem
działających stowarzyszeń, instytucji
je się pod władzę Wielkiego Księstwa
Kijowie.
berni Kijowskiej. Tu ukończył 4 Gimna-
Południowo-Zachodniej kolei. Miesz-
dobroczynnych, klubów sportowych,
Litewskiego, a po Unii Lubelskiej w
Spis ludności z roku 1897 roku wy-
zjum i Uniwersytet św. Włodzimierza.
kał w Kijowie do 1901 roku, uczęsz-
wydawnictw, redakcji gazet i bibliotek,
1596 roku staje się stolicą wojewódz-
kazał, że język polski na co dzień uży-
W Kijowie rozpoczął swoją działalność
czał do 2 Gimnazjum i Uniwersytetu
działały też organizacje nielegalne.
twa kijowskiego Korony polskiej. W
wało około 7% ludności miasta, czyli
literacką i działał w teatrze „Studio”. W
św. Włodzimierza. W Kijowie rozpo-
W okresie pierwszej wojny świa-
tym okresie nad Podołem (dzielnica
prawie 17 tys. mieszkańców. W 1909
1918 w związku z rozszerzającym się
czął swoja działalność literacką.
towej i rewolucji w Kijowie znalazły się
Kijowa) wznosił się zamek wojewody,
roku ilość ludności polskiej w Kijowie
chaosem rewolucyjnym na Kijowsz-
ignacy Paderewski (1860-
rzesze Polaków, szukających schro-
a w samym mieście pojawiły się ko-
wzrosła do 45 tys. Liczne dane archi-
czyźnie wyjechał do Warszawy.
1941) – kompozytor, pianista, mąż sta-
nienia przed zawieruchą dziejową.
ścioły i klasztory katolickie. Niestety
walne świadczą o wkładzie Polaków w
nu. W 1899 roku koncertował w Kijowie
Po odzyskaniu niepodległości przez
większość została zniszczona w okre-
ekonomikę tych terenów. Szczególnie
*Tekst został opracowany na pod-
w sali Zebrania Kupieckiego(obecnie
Polskę, wielu mieszkańców Kijowa
sie wojen kozackich. Po podpisaniu
aktywnie działali właściciele ziemscy
stawie „Polskich adresów Kijowa”,
Filharmonia Narodowa). W 1901 roku
przeniosło się do Ojczyzny. Pierwsze
przez Chmielnickiego Perejasławskiej
na targach produktów rolnych. Nie była
materiałów wydanych przez Centrum
zawitał do Kijowa na premierę opery
lata władzy radzieckiej w Kijowie przy-
ugody w 1654 roku i Traktatu polsko-
to jednak jedyna dziedzina rozwijana
europejskich badań humanistycznych
„Manru”.
niosły pewien rozwój społeczności
rosyjskiego z 1686 roku miasto prze-
przez Polaków. Na przełomie XIX i XX
Narodowego Uniwersytetu Kijowo-
Karol Szymanowski (1882-
polskiej. Niestety w latach 30 represje
chodzi do Imoperium Rosyjskiego.
wieków miasto przyciągało uczonych,
Mogilańskiej Akademii. Wydawnictwo
1937) – kompozytor, pianista świa-
dotknęły w Kijowie Polaków na rów-
Dopiero pod koniec XVIII wieku
artystów, muzyków i literatów polskie-
„Duch i Litera”, 2007 r.
towej sławy. Urodził się w guberni
ni z innymi mieszkańcami. Dokładna
po rozbiorach Polski, gdy duża część
go pochodzenia. Jest to okres inten-