29

Kurier Galicyjski * 1 – 14 kwietnia 2011

uczyŁam siĘ u skrzeka

WojCiECH jaNKoWSKi

z radia Wnet, rozmawia

z RoKSaNą ViKaLUK

o jazzie na Sowieckiej Ukra-

żeby nad tym popracować. Te motywy

inie, o Radio Swoboda,

były po części starosłowiańskie, po

o drodze artystycznej,

części rdzenne rosyjskie i białoru-

o ewolucji muzycznej od

skie. Absolutnie nigdy w tym nie sie-

jazzu poprzez muzykę źródeł

działam. Tzn. Związek Radziecki był

po elektroniczny ekspery-

pełny rosyjskiej ludowej muzyki, ale

ment, o współpracy z józefem

nigdy tego nie śpiewałam. Okazało się

Skrzekiem, o teatrze i wielu in-

nagle, że muszę zaśpiewać ludowym

nych fascynujących rzeczach.

syberyjskich. Jest to kilkuletnia praca,

głosem, inaczej nie zatańczyłabym na

stworzona z zamiłowania do historii

scenie, wysiadłyby mi płuca, gardło.

W. j.: od 1994 r. jest Pani w

tych narodów, czyli Jakuci, Ewenki,

Co się tyczy elektroniki, podczas tych

Polsce, co Panią tu przywiało?

Hanty, Mansy. Etnografia jest przecie-

prac nad „Jaskółką” powstała muzyka

R. V.: Ciężka sytuacja na Ukra-

kawa. Dostałam książkę i napisałam

elektroniczna. Czemu elektroniczna?

inie, zamknęli mój ukochany klub jaz-

sweet a, opowiadającego o dojrzewa-

Zostałam zainspirowana przez Józefa

zowy. Nie miałam się gdzie podziać.

niu natury ludzkiej. Stwarzaliśmy tę

Skrzeka, potem doszły do tego wpływy

Byłam świeżo upieczoną absolwent-

książkę i razem z nią dojrzewaliśmy.

berlińskiej szkoły. W tym wypadku jest

ką szkoły średniej, świeżo upieczoną

to połączenie elektronicznego brzmie-

pianistką, a bardzo chciałam śpiewać

Współpraca  z  józefem

nia z czysto ludowym śpiewem. Podsu-

jazz. Ponieważ w domu zawsze słu-

Skrzekiem – to jest wydarze-

mowując – jeśli płyta ostatnia z 2005 r.

chało się polskiego jazzu pomyślałam

tego strasznie się darłam, więc tego

nie, które wielu polskich arty-

wała, co Pani czuje, to był

brzmiała bardzo ludowo, to płyta z

sobie, że to jest droga dla mnie, więc

już nie robiłam, dopóki się nie na-

stów chciałoby mieć w swojej

jazz?

2008 r. brzmi już inaczej.

przyjechałam do Polski.

uczyłam, nie tak dawno zresztą. Tak

Tak. Ale im dłużej śpiewałam, tym

biografii.

Z Józkiem poznaliśmy się przy-

bardzo celebrowałam ten jaśniejszy,

bardziej odchodziłam od Zachodu, a

Chciałem się spytać o re-

myślałem, że pierwsze kro-

padkiem, podczas jakiegoś jammu, w

pełniejszy dźwięk. Czułam tę muzykę

wchodziłam w swoje korzenie, czyli te

lację pomiędzy krokiem na

ki to była muzyka tradycyjna,

którym brałam udział. Zaproponował

od stóp do głów. Zaczęłam myśleć

ukraińskie. Cały czas eksperymentuję,

scenie a techniką śpiewa-

a to jednak był jazz.

mi występ, a później zaczęły się wiel-

Jeśli chodzi o pierwsze kroki, to

inaczej, zaczęłam nawet jeść inaczej,

poszukuję, ale czuję się co raz pewniej

nia?

kie odkrycia, wielka przygoda, która

To było dla mnie odkrycie. Zawsze

były trzy rodzaje muzyki: klasyczna,

taki był to dla mnie przełom.

osadzona w mojej muzyce ludowej.

trwa do dnia dzisiejszego. Józka trak-

byłam statycznym muzykiem, który

ludowa i jazz.

Moja druga płyta „Barwy” jest z

jaki wpływ to wyzwolenie

tuję jak swojego ojca muzycznego.

śpiewa przy mikrofonie, zrobienie dla

2005 r. Płyta nagrana solo, 100% life u

Czy w Pani domu się grało?

muzyczne miało na jedzenie?

mnie dwóch kroków na scenie było nie-

Jak najbardziej. Rodzice co praw-

Zechciało mi zacząć zwracać uwa-

podczas mojego pierwszego koncer-

jaka była droga muzyczna

możliwe. A tutaj podjęłam się wyzwania

da są lekarzami, ale tata wspaniale

gę na to, co jem, co mam na talerzu.

tu. Technika, którą śpiewam jest pół

Roksany Vikaluk? Tradycyjna,

– musiałam zatańczyć na scenie i to na

improwizuje na fortepianie, mama

ludowa. Typowo ludową techniką, tym

jazzowa, eksperyment, czyli

Czyli okres jazzowy nie

dodatek rosyjską cziecziotkę, przy której

gra na fortepianie i skrzypcach. Ja z

białym głosem, nauczyłam się śpiewać

aktorstwo, kompozycja… jest

wpłynął na zawartość Pani

trzeba odbijać się bosymi piętami, pod-

Jaśkiem, moim bratem, uczyliśmy się

dużo później, przy pracy nad „Jaskół-

Pani człowiekiem renesansu.

talerza?

skakiwać, wbiegać na wóz, z wozu. W

grać na pianinie, Jasiek przestał, ja

Nigdy nie byłam zadowolona z

ką”, a także rosyjskimi pieśniami. Moja

Poza sztukami plastycznymi

momencie, kiedy śpiewałam techniką

kontynuuję. No i wszyscy śpiewamy.

siebie do końca, kiedy wykonywałam

pierwsza płyta była mocno jazzująca,

nie ma rzeczy, których by Pani

spokojniejszą, to w połowie śpiewania,

jazz. Ciągle zaciskałam pięści, słu-

nazywa się „Nizrach”, zagrałam ją z

nie robiła.

W tym czasie, jak było z mu-

Chyba chodzi o ten eksperyment,

stałam na scenie ze łzami w oczach.

chając siebie. Czułam, że to nie ja.

chłopakami z mojego pierwszego ze-

zyką jazzową? Koniec Związku

stąd to wszystko. Chcę wiedzieć, do-

Kiedy przyjechała Swietłana Buckaja,

Ludziom niby podobało się na koncer-

społu, których poznałam w warszawskiej

Radzieckiego, początek nie-

tknąć, zgłębić, rozpracować, później

moja nauczycielka śpiewu ludowego,

tach, ale ja się czułam jakaś samotna

szkole jazzowej, ukończyłam ją w klasie

podległej Ukrainy – jazz był

wymieszać z tym wszystkim, co czuję

poćwiczyła ze mną kilka miesięcy. Pa-

z tym. Pewnie dlatego nie zwracałam

śpiewu mojej kochanej nauczycielki Ewy

popularną muzyką?

w środku. Żyję w zgodzie ze sobą,

miętam, że po kilku ćwiczeniach, kiedy

Bardzo popularną, z tym, że to

uwagi na to, co jem.

Bem. Ta płyta została „namaszczona”

swoimi gustami, które rozwijam. Wte-

była muzyka podziemia, to było zabro-

przez świętej pamięci Czesława Nie-

dy powstaje muzyka. Najważniejsze w

nione. Nawet było takie powiedzenie:

mena. Wystąpiliśmy w swoim składzie

życiu, to kombinować, łączyć, dowiady-

„Siegodnia ty igrajesz jazz, zavtra

podczas festiwalu Nowa Tradycja w

wać się co w duszy gra. Jeśli nie ma w

rodinu prodasz”. Pomimo tego ludzie

Warszawie w 2002 r., Czesław Niemen

naszej głowie granic, to nie ma ich i na

kochali, słuchali, improwizowali.

przewodniczył wtedy komisji i przyznał

zewnątrz. Kiedyś w Berlinie chodziło mi

nam nagrodę w postaci nagrania płyty.

W Pani domu słuchało się

po głowie mruczenie kota, wtedy posta-

W ten sposób powstała płyta „Nizrach”

jazzu tego ze świata, czy gra-

nowiłam czytać ukraińskie kołysanki.

(„Wschód” w języku hebrajskim). Wydał

nego na Ukrainie?

Wybraliśmy z Wolframem kilka koły-

Przede wszystkim amerykańskiego

ją miesięcznik „Jazz Forum”, a tytuł tej

sanek, nałożyliśmy na to mruczenie. A

i polskiego, a to za sprawą ukochane-

płyty to „More”, czyli po polsku „mo-

Wolfram mówi może dodać do tego still

go wujka, wielkiego miłośnika i znawcy

rze”. Utwory na tej płycie częściowo są

chellou, instrument wydający dźwięk jak

jazzu. Był przewodnikiem i tłumaczem,

moje, zainspirowane różnymi motywa-

podwodna orkiestra symfoniczna, póź-

jeździł z wycieczkami po całym świecie

mi wschodnimi, a częściowo są opraco-

niej dołożyliśmy do tego dźwięk metra

i właśnie z tych wojaży przywoził przede

wane. Tutaj jest i polski utwór ludowy,

berlińskiego, który nagraliśmy o 4 nad

wszystkim płyty jazzowe. Stamtąd czer-

żydowski, a nawet hinduska mantra.

ranem i wyszła nam Urban – kołysanka.

paliśmy tę wiedzę. Później pojawiły się

Także multi-kulti wschodnie ludowe.

Wolfram jest muzycznym urbanistą, sły-

wideo koncerty. Tata słuchał wszędzie

Czy nauka śpiewu jazzo-

nącym ze stworzenia tzw. map dźwię-

weszłam na scenę, pojmując już podsta-

gdzie się dało – było radio Swoboda,

Paradoksalnie, dzięki Pol-

wego nie powoduje później

kowych. Ta Urban – kołysanka otworzy-

wową zasadę, mogłam zrobić wszystko.

radio Wolna Europa. Ludzie słuchali

sce, powróciła Pani do korze-

trudności. To jest ponoć inna

ła we mnie kolejną przestrzeń.

Okazało się, że śpiewanie ludowe wcale

tych zabronionych stacji radiowych.

ni?

praca gardła?

nie polega na zdzieraniu gardła.

Nie ma proroków we własnym

Kiedy odeszłam trochę od jazzu,

Kot w tradycji ukraińskiej,

jeśli mówić o Pani eduka-

kraju.

poświęcając się muzyce rdzennej, to

coś więcej na ten temat po-

jaka jest różnica pomię-

cji, to była ona jazzowa. jakie

miałam wrażenie, że zrzuciłam z siebie

proszę.

dzy tradycyjnym śpiewem bia-

były proporcje muzyki etnicz-

jeżeli rozmawiamy o Pani

Kiedy była robiona nowa kołyska w

jakiś pancerz, jeśli chodzi o głos. Tutaj

łoruskim, ukraińskim i rosyj-

nej, tradycyjnej, muzyki źró-

drodze twórczej, to należałoby

chacie ludowej, to do tej nowej kołyski

ma znaczenie nawet język, którym się

skim?

deł do jazzu?

wymienić cztery takie punkty:

najpierw kładło się kota, kiedy kot usy-

Nawet ja kiedyś myślałam, że to

Muzyka etniczna, ukraińska za-

posługuję. Kiedy zaczynam mówić po

dwa już omówiliśmy, czyli jazz

piał, wyjmowano kota i wkładano dziec-

jest to samo, dopóki nie spróbowałam.

wsze była u mnie we krwi. Natomiast

ukraińsku, to już inaczej brzmię. Gar-

i muzyka ludowa, ale to jest

ko. Kot był symbolem przepędzenia

Piosenki ukraińskie brzmią bardziej

jazzowa była tą, na której dorastałam.

dło samo mądrze się dostosowuje.

jeszcze teatr i elektronika.

złych duchów. Ja o tym dowiedziałam

wąsko. Piosenki rosyjskie są bardziej

Uciekłam z Ukrainy i od razu zagłębi-

Tak, ale to można nazwać ekspe-

Wolę siebie mówiącą po ukraińsku.

się już po stworzeniu kołysanki, czyli jak

otwarte, tu się śpiewa tak jakby się

łam się całkowicie w jazzie. W pewnym

rymentem, chociaż coraz głębiej w to

Tak więc gardło się wyzwoliło – to jest

głęboko muszą pewne rzeczy we mnie

miało zaśpiewać po raz ostatni.

momencie w moim życiu pojawił się

wchodzę. Teatr, to moja nieodłączna

odpowiedź na Pana pytanie.

siedzieć, że moja sama natura się nich

Józef Skrzek, lider zespołu SBB, za-

część. Łączę w nim moje umiejętno-

Czy można nawiązać to do

Czyli to był taki proces.

domyśla. Ten mój kołyskowy zbiór jest

prosił mnie kiedyś na próbę i zadał mi

ści, które chciałabym przetwarzać w

mentalności rosyjskiej i ukra-

Zaczęła Pani od jazzu i wy-

bardzo symboliczny – po trochę koły-

pierwsze pytanie: Czego słuchasz?, –

sposób dźwiękowy. Takim przykła-

ińskiej?

dawało się, że to jest to, co

sanki z każdego regionu, muzyka ukra-

Z pewnością.

Jazzu, – A skąd ty jesteś? – Z Ukrainy.

dem jest muzyka, którą napisałam do

w sercu gra i gdzieś tam po

ińska jest bardzo różnorodna.

Na próbie zagrał coś w rodzaju wstępu

spektaklu „Jaskółka”, w reżyserii Żan-

Pani najnowszy projekt?

drodze, to ukraińskie serce

Nazywa się „Drzewo światów”,

i mówi mi: Śpiewaj, co czujesz. I od

ny Gierasimowej, według opowiadań

wypłynęło na wierzch.

jest to książka z załączoną płytą, z

tamtego czasu postanowiłam śpiewać,

Iwana Turgieniewa. Ten eksperyment

Tak, ten koncert był taką szansą

Więcej inf. o Roksanie Vika-

moją muzyką Jest to zbiór opowieści,

co czuję. Wpływ jazzu na moją muzy-

poszedł do przodu i teraz jest to sprawa

na wyzwolenie dźwięku. Ukraina jest

luk znajdziesz na stronach:

http://www.roksana.com.pl/

baśni szamańskich, ułożonych przez

kę jest niepodważalny.

mojego życia, bo w spektaklu występuję

szeroka, dźwięk pięknie płynie. Pa-

http://www.myspace.com/roxick

moich przyjaciół. Na podstawie baśni

jako śpiewaczka, śpiewam do własnej

miętam, że tak bardzo chciałam tym

Kiedy józef Skrzek, po-

http://www.myspace.com/derspyraband

różnych ludów, ale przede wszystkim

muzyki. Dostałam trochę motywów,

białym głosem zaśpiewać, ale zamiast

wiedział, żeby Pani zaśpie-