5

Kurier Galicyjski * 15 – 28 kwietnia 2011

spoTkaNie ossoLiŃskie

z miNisTrem heNrykiem LiTWiNem

JURiJ SMiRnoW

tekst i zdjęcia

niewielka sala Biblioteki

Baworowskich nie mogła po-

mieścić wszystkich chętnych.

ludzie stali przy drzwiach

i nawet na korytarzu. Przybyli

przedstawiciele prasy i tele-

wizji. XVii Spotkanie ossoliń-

skie we lwowie odbyło się

4 kwietnia 2011 roku.

Spotkania odbywają się pod patro-

natem Konsulatu Generalnego RP we

Lwowie. Obecny był Konsul General-

ny RP Grzegorz Opaliński, dyplomaci

i pracownicy konsulatu RP we Lwowie,

jak również dyplomaci mieszczących

się we Lwowie konsulatów Federacji

Rosyjskiej i Królestwa Holandii.

Bohaterem spotkania był podse-

kretarz stanu w polskim MSZ Henryk

Litwin. W latach 1991-1994 minister

Litwin pełnił funkcję Konsula Gene-

ralnego RP we Lwowie. Z tego okre-

Uczestnicy spotkania w Bibliotecę Baworowskich we lwowie

su pozostawił po sobie bardzo miłe

strona – wschodni sąsiad Rzeczypo-

Rzeczypospolitej – Rusinów. Wszyst-

i dobre wspomnienia. Wiele uczynił

spolitej.

ko to miało pełne podstawy prawne.

dla rozwoju organizacji polskich we

Referat dr. Litwina wywołał znacz-

Przeszkodą do realizacji tej koncepcji

Lwowie. Na spotkaniu można było zo-

Minister Henryk litwin

ne poruszenie wśród naukowców

było kozactwo i chmielnicczyzna. Dr

baczyć licznych przedstawicieli śro-

Chmielnickiego. Ostatnie lata owo-

dów samorządowych i terytorialnych.

ukraińskich. Widać było, że część tez

Litwin uważa, że kozactwo nie było

dowisk polskich Lwowa, w tym prezes

cowały w szereg polsko-ukraińskich

Przedstawiciele tych ziem zaczynają

prelegenta jest dla nich trudna do za-

integralną częścią społeczeństwa wo-

FOPnU – Emilię Chmielową.

spotkań i konferencji naukowych po-

występować na forum Rzeczpospoli-

akceptowania. W pierwszej kolejno-

jewództw ruskich. To korporacja cał-

Minister Henryk Litwin jest też

święconych tej tematyce. O spotka-

tej, czyli na Sejmach Koronnych jako

ści – rola kozactwa. Jednak czasu na

kiem oddzielna, siła zewnętrzna. Pro-

znanym uczonym, doktorem historii,

niach tych informował naszych czytel-

osobna formacja. Zdaniem dr. Litwina

dyskusję naukową po prostu nie było.

blem władzy polegał na tym, że trzeba

autorem licznych prac naukowych,

ników również „Kurier Galicyjski”.

wszystko to miało doprowadzić do no-

Żeby omówić wszystkie kwestie, trze-

było ją w jakiś sposób „wmontować” w

cenionym także we lwowskich ko-

Dr Litwin przedstawił bardzo kom-

wej Unii i powstania Rzeczpospolitej

ba by organizować osobną konferen-

struktury państwowe. Ta siła właśnie

łach akademickich. Wyrazem tego

petentny i oryginalny pogląd na sed-

Trojga Narodów. Były na to wszystkie

cję naukową. Krótko głos zabrali tylko

odgrywała odrębną rolę i dążyła do

była obecność na spotkaniu znacz-

no wydarzeń z owych czasów, który

podstawy prawne, chęć i wola za-

profesorowie Roman Szust i Igor Sko-

likwidacji koncepcji „trzeciego trzonu

nego grona profesorów Uniwersytetu

w wielu aspektach różni się od przyję-

równo narodu ruskiego (narodem w

czylas z UKU. W odpowiedzi na ich py-

Rzeczypospolitej”. Wojny kozackie

Lwowskiego z dziekanem Romanem

tych w środowisku historyków ukraiń-

owych czasach uważano szlachtę),

tania Henryk Litwin zauważył tylko, że

po roku 1648 całkowicie zrujnowały

Szustem, a także uczonych z Ukraiń-

skich i społeczeństwie ukraińskim.

jak i centralnej władzy królewskiej.

w dzisiejszych czasach mit Kresów nie

ten proces. Nawet kiedy doszło do

skiego Katolickiego Uniwersytetu we

Po pierwsze Litwin zwrócił uwagę

Wyrazicielem takiej transformacji Ziem

stanowi zagrożenia dla procesów poli-

epizodu Unii Hadziackiej, okazało się,

Lwowie.

na prawno-terytorialną sytuację Ziem

Ruskich, takiej „polityki realnej” był np.

tycznych. W jednym miejscu prowadzi

że prawne podstawy porozumienia

Otwierając spotkanie, dyrektor

Ruskich. Odrębność od Korony i Li-

wojewoda Adam Kisiel. Powstanie ko-

się politykę realną, a gdzieś indziej,

społeczeństwa ruskiego są już zruj-

Lwowskiej Narodowej Naukowej Bi-

twy tych Ziem była określona już w

ścioła unickiego nieco skomplikowało

na innej płaszczyźnie są sentymenty,

nowane. To co można było uzgodnić z

blioteki im. Wasyla Stefanyka prof.

Unii Lubelskiej i wszystko przemawia-

sytuację, lecz należy pamiętać, że

wspomnienia i gorzkie doświadczenia.

opcją Kisiela, było niemożliwe z opcją

Myrosław Romaniuk zauważył, że dla

ło za tym, że kształtuje się trzeci człon

ten kościół był kościołem narodowym

Kresy – to fenomen kulturalny, histo-

Chmielnickiego.

niego szanowny gość jest w pierw-

Rzeczypospolitej. Były na to wszyst-

ruskim i takim pozostał do dziś. Unia

ryczny i tylko tyle.

Krótka synteza sytuacji. Na zie-

szej kolejności nie dyplomatą i za-

kie podstawy prawne i organizacyjne.

kościelna była raczej próba ulepsze-

Spotkanie z dr. Litwinem było

miach województw ruskich miało miej-

stępcą ministra spraw zagranicznych,

Jedną z najważniejszych podstaw

nia stosunków w prawosławiu ukraiń-

jednym z najbardziej ciekawych w

sce zetknięcia dwu procesów politycz-

lecz „członkiem naszego środowiska

były sejmiki samorządowe i samorząd

skim, próbą podniesienia kultury na

historii Spotkań Ossolińskich. Wszy-

nych. Twórczego procesu szlachty

akademickiego, uczonym, wybitnym

miast oparty na prawie magdebur-

Ziemiach Ruskich, etc. Całkowicie

scy obecni dziękowali mu bardzo ser-

ruskiej i dążenie korporacji kozackiej

znawcą historii Ukrainy i stosunków

skim. To właśnie ukształtowało spo-

niesłuszny jest pogląd, że szlachta

decznie. Wręczono kwiaty. Nie zwa-

do znalezienia dla siebie miejsca na

polsko-ukraińskich”.  Jak  zawsze

łeczeństwo obywatelskie, które daje

ruska walczyła tylko o prawosławie.

żając na różnice poglądów i koncep-

mapie ówczesnej Europy. Skutek był

energicznie spotkanie prowadził Jan

znać o sobie nawet dziś. W szerszym

Była to część ogólnej walki o utworze-

cji, nie można było dostrzec żadnej

tragiczny. Żaden z uczestników tych

Malicki, który tym razem wystąpił jako

aspekcie sugeruje przynależność tych

nie osobnej formacji ruskiej w ogól-

wrogości, czy nieprzyjaźni. Panowała

starć nie wygrał, ani Korona Polska,

członek Rady Naukowej Zakładu Na-

ziem do cywilizacji europejskiej. Była

nym systemie politycznym ówczesnej

bardzo sympatyczna i naprawdę miła

ani kozackie państwo Chmielnickiego.

ukowego im. Ossolińskich we Wrocła-

to struktura budowana od dołu. Pod-

Rzeczpospolitej. O autonomię poli-

atmosfera.

„Kasztany z ognia” wyciągnęła trzecia

wiu. Co ciekawsze – przemawiał do

stawą była pozycja szlachty ruskiej,

tyczną i sądową walczyła szlachta

zebranych w języku ukraińskim.

Nota biograficzna

prawosławnej i lokalny samorząd.

ruska zarówno obrządku prawosław-

Prelegent dr Henryk Litwin już

Szlachta ta miała własne poglądy po-

nego jak unickiego i katolickiego, a

na wstępie swego wykładu powie-

lityczne, niezależne od Korony i Litwy

nawet protestanci. Wszyscy też rozu-

dział, że dziś chce zaprezentować

HEnRyK liTWin – urodził się 13 marca 1959 w Warszawie. W 1982

Na Ziemiach Ruskich język ruski był

mieli, że trzeba stworzyć własną elitę,

swoje poglądy naukowe na sprawy

ukończył studia w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, po

uznany za oficjalny język urzędowy,

która by rozumiała potrzeby kraju i na-

bardzo mu bliskie, o historii XVI-XVII

czym podjął studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk,

działało również prawo ruskie, statuty

rodu ruskiego. Dlatego proponowano

wieków, i miejscu Ziem Ruskich w

zakończone w 1988 obroną pracy doktorskiej pt. „Napływ szlachty polskiej na

którego potwierdziła Unia Lubelska.

organizację nowych uczelni, często

składzie Rzeczypospolitej. „Dlatego

Ukrainę w latach 1569-1648”.

Istniał realnie specjalny status ko-

jezuickich, których nie utożsamiano

tego wieczoru nie jestem dyplomatą i

W 1991 został kierownikiem Agencji Konsularnej RP we Lwowie, a w 1993,

ścioła prawosławnego. Na poziomie

wcale z polonizacją, czy też inkorpo-

ministrem, a tylko naukowcem i histo-

po jej przekształceniu w Konsulat Generalny – pierwszym w historii Konsulem

całego państwa uznawano odrębność

racją w struktury polityczne Korony.

rykiem” – powiedział do zebranych.

Generalnym RP we Lwowie.

trzech województw ruskich, czyli wo-

Rusin-unita w owych czasach to spra-

„W mojej prelekcji nie będzie żadnej

W latach 1994-1995 pracował w Polskim Instytucie Historii Fundacji Lanc-

łyńskiego, bracławskiego i kijowskie-

wa całkiem normalna, nie można w

polityki, tylko moje osobiste poglądy

korońskich w Rzymie.

go, a też przyłączonego później do

żaden sposób kwestionować ich pa-

historyczne. Pasjonuje mnie historia.

W 1995 wrócił do służby dyplomatycznej. Był zastępcą dyrektora Depar-

Rzeczypospolitej, województwa czer-

triotyzmu lokalnego. Adam Kisiel był

Chcę zrozumieć procesy historyczne,

tamentu Europa-Wschód w MSZ odpowiedzialnym za stosunki Polski z Bia-

nihowskiego. Organizowano nawet

patriotą ruskim. Możemy mu przypi-

jak budowała się dzisiejsza ukraiń-

łorusią, Ukrainą i Mołdawią. Od 1997 był kierownikiem wydziału konsularnego

osobne sądy czyli trybunały dla tych

sać stworzenie koncepcji politycznej

skość i jak narastała na Ziemiach

w Ambasadzie RP w Rzymie. W latach 2002-2005 był zastępcą ambasadora

ziem, gdzie rozprawy prowadzono w

dla tego terenu. Za nim stało niemało

Ruskich”.

Ambasady Polskiej w Moskwie. W latach 2006-2010 piastował stanowisko am-

języku ruskim. Świadomość odrębno-

szlachty kijowskiej. Kisiel prezentował

Prelegent skupił się na stosun-

basadora RP na Białorusi.

ści od Korony i wspólnoty, integralność

linię polityczną organizacji trzeciej

kowo krótkim, lecz bardzo ważnym

7 maja 2010 Henryk Litwin objął funkcję podsekretarza stanu w Minister-

trzech województw jest niezwykle

siły w strukturach Rzeczypospoli-

odcinku czasowym, mianowicie na

stwie Spraw Zagranicznych.

żywa. Faktycznie chodzi prawie o od-

tej – Wielkiego Księstwa Ruskiego

latach 1569-1648, czyli od Unii Lu-

Według posiadanych przez nas informacji Henryk Litwin obejmie wkrótce

rębne terytorium. Działał tu system są-

i trzeciego równoprawnego narodu

belskiej do kozackich wojen Bogdana

funkcję Ambasadora RP w Kijowie.