z krakowa specjalnie

18

15 – 28 kwietnia 2011 * Kurier Galicyjski

Ta co paN buja, Ta ja ze LWoWa

Wróblewski był również zaskoczony

AlEKSAnDER SZUMAńSKi

zmianą scenariusza, jako człowiek

Nocny pociąg trzecia klasa,

delikatny nie zatrzymywał ogólnego

w kurytarzu ona on,

zapału, tylko zapytał: „a Wiktoria Zawi-

Ona postać rasa klasa,

stowska też idzie na piechotę do Lwo-

on jest z Wilna – szyk – bon ton!

wa”? Przecież miała śpiewać piosenkę

Znaczy się ja panią kocham!

Mariana Hemara „Boston o Lwowie”?

Sapie przy tym niby miech,

Tylko wróble na dachu mojej kamie-

W uszko grucha, ona słucha,

nicy przy ul. Legionów 25 we Lwowie

nagle ona głośno w śmiech!

wiedzą jak się to całe zamieszanie

festiwalowe Kraków 2011 zakończy-

Ta co pan buja, ta ja ze Lwowa!

ło. Tylko na zakończenie koncertu

Ta daj pan spokój, ta ja si na tym znam!

Wojtek Habela zapytał mnie: „Alek, ty

Na te kawałki ja za murowa!

byłeś chirny”.

Ja w sprawach serca

I tak biedna Wiktoria Zawistowska

doświadczeni mam!

wreszcie dostała się na scenę, gdzie

Ta po co tracić naderemni słowa!

po mistrzowsku zaśpiewała zapowie-

Jak pan mnie kocha, to wi pan,

dziany „Boston o Lwowie”. Brawa pu-

co pan zrób?

bliczności trwały do uprzednio zapo-

Ta jedź pan ze mną do mego Lwowa

wiedzianej piosenki „Wio na piechotę

I nim co bedzi, ta weź pan

do Lwowa”, którą zaśpiewał Wojciech

ze mną ślub.

Habela z towarzyszeniem zespołu

„Chawira”.

Emanuel Szlechter autor tekstu

Nazwa zespołu „Chawira” pocho-

i Henryk Wars muzyki, zapewne nie

dzi z gwary ludowej kresów południo-

Piosenki lwowskie: „Ta co pan

była podobnie do warszawskiej pio-

Kraków 2011”. Koncert festiwalowy od-

przypuszczali, iż stworzyli tym utwo-

wo-wschodnich II Rzeczypospolitej

buja!” (muz. Juliusz Gabel), „Moja gita-

senką anonimową, piosenką uliczną.

był się po raz pierwszy w sali Kasyna

rem jeden z większych lwowskich

i oznacza ciepły dom rodzinny. Za-

ra” („Rozśpiewany Lwów”, muz. Wiktor

Lwowska piosenka powstawała do tra-

Oficerskiego przy ul. Zyblikiewicza 1.

szlagierów, przeboju radiowej „Weso-

łożony przez Karola Wróblewskiego

Tychowski i Eugeniusz Landowski, pły-

gicznego września 1939 roku i utrzy-

Jeden z najbardziej interesujących

łej Lwowskiej Fali” utworzonej w lipcu

(akordeonistę i wokalistę) zespół

ta wydana tuż przed wybuchem wojny,

mywała na wysokim poziomie kulturę

obiektów schyłku XIX i początku XX

1933 roku przez Wiktora Budzyńskie-

powstał w 2003 roku. Zamierzeniem

1939) i filmowe piosenki pary lwowskich

kresową.

wieku jest gmachem Kasyna Oficer-

go, a emitowanej w Radiu Lwów do

repertuarowym zespołu była popula-

batiarów, Szczepcia i Tońcia (wyk.

Warszawska piosenka uliczna

skiego – obecnie Wojskowy Ośrodek

września 1939 roku.

ryzacja polskich piosenek z okresu

Kazimierz Wajda 1905-1955, Henryk

powstawała po wrześniu 1939 roku

Kultury w Krakowie. Jest to budynek

międzywojennego, ze szczególnym

Vogelfänger 1904-1990, z radiowej

w znanej intencji. Piosenkę lwowską

piętrowy neorenesansowy o charak-

uwzględnieniem piosenek kresowych,

Emanuel Szlechter – postać

„Wesołej Lwowskiej Fali”): „My dwaj –

śpiewał nie tylko „cały” Lwów, ale i cała

terze willi włoskiej. Zaprojektował go

patriotycznych, a także piosenek świa-

wybitna, znana i przez

oba cwaj” (z filmu „Będzie lepiej”, reż.

Polska, jak to określił w jednej ze swo-

znany krakowski architekt Tomasz Pry-

towych z okresu pierwszej połowy XX

współczesnych zapominana

Michał Waszyński 1936), „Dobranoc,

ich słynnych lwowskich publikacji Jerzy

liński w 1889 r. W 1892 r. nagrodzono

Emanuel Szlechter (Eman Schlech-

wieku, w tym również jazzowych. Po

oczka zmruż” i „Tylko we Lwowie” (z

Janicki – „Cały Lwów na mój głów”.

go orderem Franciszka Józefa za „naj-

ter) – polski scenarzysta i autor tekstów

wielu koncertach zespołu zawiązało

filmu „Włóczęgi”, muz. Henryk Wars

Stanisław Wasylewski pisał: „…w

gustowniejszy budynek w Krakowie”.

piosenek, z których wiele stało się wiel-

się Towarzystwo Kresowe Chawira, z

1939), śpiewane później przez żołnie-

tej tu rewii cudowności ojczyzny roz-

W tym reprezentacyjnym budynku

kimi przebojami – był Polakiem pocho-

prezesem Czesławą Karlińską, ciotką

rzy gen. Władysława Andersa na ca-

maitych, zdanych przez przyrodę, po-

gościło wiele znamienitych osobistości

dzenia żydowskiego. Urodzony 26 mar-

„Bańdziuchową”.

łym niemal świecie. Piosenka „Tylko

budowanych przez człowieka, czymże

ze świata polityki, kultury i biznesu. Tu

ca 1906 r. we Lwowie, zginął w 1943 r.

Zespół występował nie tylko w kra-

we Lwowie” stała się hymnem lwo-

się pochwalić zdołasz, miasto jedyne –

było stałe miejsce spotkań marszałka

w czasie likwidacji getta lwowskiego.

ju, ale również za granicą – we Wied-

wiaków zmuszonych do opuszczenia

zegarem bernardyńskim, Kopcem Unii

Józefa PIŁSUDSKIEGO z władzami

Autor tekstów niezapomnianych

niu, Linzu, Budapeszcie, Norymber-

swego rodzinnego miasta.

Lubelskiej, ślubowaniem króla Jana

miasta Krakowa i z wojskiem.

przebojów filmowych do których muzykę

dze. W 2006 roku został nagrodzony

Film „Serce batiara”, do którego

Kazimierza u stóp Panienki, szmarag-

Tu także w okresie powojennym

napisali Zygmunt Karasiński i Szymon

„Złotym Liściem” za całokształt dzia-

Emanuel Schlechter napisał tytułową

dami drzew, Czartowską Skałą, czy

(od 1945 roku), w sali widowiskowej

Kataszko („Każdemu wolno kochać”,

łalności na Ogólnopolskim Festiwalu

piosenkę (muz. Henryk Wars, 1939)

tym, co dorzuciło do naszej artystycz-

występował słynny teatr kabaretowy

1933), Jerzy Petersburski (walc „Mło-

Piosenki Retro im. Mieczysława Fogga

nie zdążył wejść na ekrany i w czasie

nej niepodległości w teatrze, na szta-

„Siedem kotów” z udziałem Ireny Kwiat-

dym być i więcej nic” z filmu „Szczęśliwa

w Krakowie.

wojny zaginął.

ludze, ołówkiem artysty, wysiłkiem pi-

kowskiej, Jerzego Jurandota, Stefanii

trzynastka”, wyk. Lucyna Messal; tango

sarza, czynem żołnierza – czy może

Grodzieńskiej, Konstantego Ildefonsa

„Odrobina szczęścia w miłości” z filmu

Lwowski bałak, to przecież nic

„najsampierwej” (pisownia oryginalna)

Gałczyńskiego, Karola Szpalskiego,

„Co mój mąż robi w nocy”, wyk. Tola

innego jak przedmiejska gwara. Ter-

Czy warto po latach

tym cmentarzem chłopiąt, który jest

Mariana Załuckiego, Jerzego Bieleni.

Mankiewiczówna, 1934), Henryk Wars

min bałak nie figuruje w słownikach

wskrzeszać zapomniane

twoją Skałką i Wawelem, Westminste-

Tu również Steven Spielberg nagrywał

(„Takie coś” i „To nie ty” z filmu „Jaśnie

poprawnej polszczyzny, nie odnaj-

lwowskie przeboje,

rem i Termopilami. A może pochwałą

fragment filmu „Lista Schindlera (sce-

pan szofer”, wyk. Tadeusz Olsza; „U di

dziemy go również w encyklopediach.

stanowiące zapominany

obcych, bo ta najbardziej popłaca,

ny w niemieckiej restauracji).

radi radi rida” z filmu „Antek policmaj-

A jednak, jednak jest swoistym języ-

element kultury polskiej?

Okazuje się, iż nie tylko warto, ale

to chyba powiedzeniem marszałka

Bałakową sentymentalną piosen-

ster”, wyk. Adolf Dymsza (Dodek) 1935;

kiem na trwale wpisanym w historię

istnieje taka potrzeba. Udowodniła to

Focha, który rzekł w czasie bytności

ką Mariana Hemara „Tyle jest miast,

„Umówiłem się z nią na dziewiątą” i

naszej mowy.

swoją działalnością Fundacja Ocalenia

swej we Lwowie: „w chwili, kiedy wy-

tyle jest gwiazd”, czyli „Boston o Lwo-

„Sex appeal” z filmu „Piętro wyżej”,

Medialnie, zapewne też i histo-

Kultury Kresowej (prezes Karol Wró-

kreślano granice Europy, biedząc się

wie”, festiwalowy koncert otworzyć mia-

wyk. Eugeniusz Bodo 1937; fokstrot

rycznie, język bałaku zaistniał dzięki

blewski), organizująca każdego roku

nad pytaniem, jakie są granice Polski,

ła Wiktoria Zawistowska, uczestniczka

„Zakochany złodziej” z filmu „Robert

autorstwu Wiktora Budzyńskiego i tak

w Krakowie Ogólnopolski Festiwal Pio-

Lwów wielkim głosem sam odpowie-

wszystkich dotychczasowych odsłon

i Bertrand”; tango „Czy tutaj mieszka

urodziła się słynna „Wesoła Lwowska

senki Lwowskiej i Bałaku Lwowskiego.

dział – Polska jest tutaj”!

festiwalu (od 2007 roku), laureatka głów-

panna Agnieszka” i walczyk pijacki

Fala”. Pierwszą stałą, cotygodniową,

Koncerty festiwalowe odbywają się w

Lwów, jako pierwsze i jedyne w II

nej nagrody festiwalu Kraków 2009.

„Najlepiej w głowie mieć szum” z filmu

półgodzinną audycję rozrywkową

różnych miastach Polski, nie omijając

Rzeczypospolitej miasto polskie, został

Miała otworzyć, ale nie otworzyła,

„Trójka hultajska” 1937; piosenki z fil-

lwowska rozgłośnia Polskiego Radia

Warszawy. Istnieje przecież powino-

odznaczony Krzyżem Kawalerskim Or-

ponieważ pomyliłem się w zapowiedzi

mu „Królowa przedmieścia” 1938).

nadała w dniu 16 lipca 1933 roku, a

wactwo piosenki warszawskiej i lwow-

deru Virtuti Militari. Uroczystej dekora-

anonsując Wojtka Habelę, który miał

Inne znane teksty piosenek:

więc już 78 lat temu. Bałakiem w tej

skiej. Piosenki te, chociaż powstawały

cji dokonał 22 listopada 1920 roku we

znacznie później odtworzyć piosenkę

audycji posługiwali się przede wszyst-

„A u mnie siup” (z filmu „Dodek na

w różnych okresach i posiadały też

Lwowie naczelnik państwa marszałek

Wiktora Budzyńskiego „Wio na pie-

kim Tońcio i Szczepcio.

froncie”, wyk. Adolf Dymsza), „Mnie

różne cele, łączy jedna myśl – Polska.

Józef Piłsudski. To najwyższe polskie

chotę do Lwowa”.

Tońko (Henryk Vogelfaenger –

wystarczy słówko” (z filmu „Kochaj

Piosenka warszawska, prawie wy-

odznaczenie wojskowe nadano boha-

Uradowana publiczność zaczęła

warszawski adwokat) i Szczepcio

tylko mnie”, wyk. Lidia Wysocka),

łącznie anonimowa, w czasie okupacji

terskiemu miastu, które do dziś z dumą

się więc przygotowywać do spaceru

(Kazimierz Wajda – nie dokończony

„Kocha, lubi, szanuje” (muz. Henryk

hitlerowskiej stanowiła nie bagatelny

nosi dewizę „Semper Fidelis”. W całej

i nawet padały pytania z sali, czy jesz-

inżynier) stworzyli w audycji lwowskie-

Wars), „Ja mam czas, ja poczekam”

oręż w walce z okupantem. W tych

historii orderu, poza Lwowem, tylko

cze zdążymy wrócić na zakończenie

go radia „Wesoła Lwowska Fala” duet,

(muz. Mieczysław Mierzejewski,

mrocznych latach śpiewała ją „cała”

jeszcze dwa inne miasta dostąpiły tego

koncertu. No tak, przecież Lwów w li-

który przeszedł do klasyki lwowskiej

1935), walc angielski „Nie raz, nie

Warszawa, jak „…siekiera motyka

zaszczytu – Warszawa i Verdun.

nii prostej położony jest dwa, no może

piosenki batiarskiej, czy kinderskiej –

dwa, nie trzy” (wyk. Albert Harris, muz.

pędzel alasz/ przegrał wojnę głupi

trzy kroki od Krakowa. Byłem zdecy-

jak kto woli. Warto przy tym nadmienić,

Adam Lewandowski) i tango „Szkoda

malarz…”.

dowany i ja, nie pomogło zniechęca-

że to właśnie oni jako pierwsi zapisali

lata” (wyk. Andrzej Bogucki, muz. Adam

Czy we lwowie

Piosenka lwowska tworzona przez

jące westchnienie małżonki – „ta bój

medialnie i filmowo (fabularnie) lwow-

Lewandowski 1937), piosenki Stefci

muzy śpiewały zawsze?

renomowanych artystów, jak: Ma-

Ależ tak, przekonała się o tym po

si Boga! Mróz na dworze”. „Co mi tam

ski bałak. Najgłośniejsze ich filmy to

Górskiej („Bez przesady”, muz. Zyg-

rian Hemar, Henryk Wars, Emanuel

raz następny licznie przybyła publicz-

mróz, ja do Lwowa pragnę już”.

„Włóczęgi” i „Będzie lepiej” (kilkakrot-

munt Wiehler) i Zofii Terne („Taka mała”,

Szlechter, czy Jerzy Petersburski (twór-

ność na „V Ogólnopolski Festiwal Pio-

Dyrektor festiwalu, prezes Fun-

nie powtarzane w ostatnich latach w

muz. Henryk Wars), a także libretto

ca m.in. sławnego „Tanga Milonga”),

senki Lwowskiej i Bałaku Lwowskiego

dacji Ocalenia Kultury Kresowej Karol

telewizji polskiej).

komedii muzycznej „Kot w worku”.