Wesołych świąt!

24

15 – 28 kwietnia 2011 * Kurier Galicyjski

pobłogosław, matko,

AgniESZKA RATnA

wiosnę wołaj ku nam…

tekst i zdjęcia

od pradawnych czasów, na

Wołyniu, starano się pieśnią

cono w kościołach gałązki wierzby i bito

i obrzędami udobruchać

nimi po plecach kogo się napotkało ze

siły natury i skłonić do

słowami: „Bądź wysoki, jak wierzba

ochrony ludzi od różnych

i zdrowy jak woda”. Poświęcone gałąz-

nieszczęść.

ki stawiano za ikonami jako amulet, a

przed następną Wielkanocą rozpala-

Przedłużona zima wreszcie ustąpi-

no nimi piec na pieczenie babki. Przy

ła i oddała palmę pierwszeństwa wio-

Pogody ducha,

ich pomocy wyganiano też bydło na

śnie. Ciekawie, iż w tym roku przyroda

pastwiska. Palmy miały też magiczne

obudziła się 14 marca, w dzień wspo-

zdrowia i radości

właściwości: „Podczas groźnych burz,

mnienia św. Eudoksji Męczennicy –

oraz

lokalni znachorzy rozganiali chmury

według wschodniej tradycji ludowej

przy pomocy zaklęć i wierzbowych ga-

jest to pierwszy dzień wiosny, z którego

wszelkiego dobra

łązek” – twierdzą świadkowie.

nasi przodkowie zaczynali rok kalen-

z okazji

Ostatni tydzień przed Wielkanocą

darzowy. Z Liudmylą Mirosznyczenko-

nosił miano Czysty. Kończono wtedy

Husak, starszym współpracownikiem

Świąt

wszelkie prace porządkowe w gospo-

naukowym oddziału etnografii Obwo-

Wielkanocnych!

darstwie, a w Wielki Piątek zaczyna-

dowego Muzeum Krajoznawstwa, po-

no przygotowywać pisanki i miesić

stanowiliśmy porozmawiać o specyfice

babkę, aby już w Wielki Piątek zdążyć

wiosennych obrzędów regionu wołyń-

ją upiec przed wystawieniem całunu.

skiego.

Pani Mirosznyczenko-Husak opowia-

niejszych). Święcono go po nocnym

da, że niektóre gospodynie zachowy-

czuwaniu, no a w domu zaczynała się

„Nasi przodkowie przeważnie

wały bardzo ostry post – od Wielkiego

tradycyjna gościna. Każdy członek ro-

zajmowali się uprawą roli, – opowia-

Czwartku do Niedzieli Wielkanocnej

dziny obowiązkowo powinien był spró-

da pani Ludmyła. – Oddawali pokłon

niczego nie jadły. Nazywano je „mę-

bować babki i święconego jaja. Łupiny

siłom przyrody, które według ich wie-

czennicami” i komunikowano dopiero

z jajek nie wolno było wyrzucać, gdyż

rzeń posiadają własne dusze. Choć

na Mszy św. Wielkanocnej.

były dobrym amuletem na niepogodę.

minęły już wieki od momentu przyjęcia

liudmyla Mirosznyczenko-Husak: „Kiedyś babka na Woły-

Na Wołyniu babkę tradycyjnie wy-

Grad momentalnie ustawał, kiedy do

chrześcijaństwa, niektóre święta do

niu wyglądała jak zwyczajny pieczony chleb”

piekano ze słodkiego ciasta, do któ-

ogrodu czy na pole wysypano trochę

dziś zachowały pogański charakter.

rego dawano dużo jaj. Dzięki specjal-

poduszonych łupin.

Najbardziej widoczne jest to w wiosen-

nym foremkom, zazwyczaj udawała

Na Wielkanoc tradycyjnie odwie-

nej obrzędowości. Ta pora roku była

się dość wysoka. Początkowo jej nie

dzano rodziców chrzestnych z poczę-

najważniejsza dla naszych przodków,

dekorowano, wyglądała więc jak zwy-

stunkiem – „woloczebne”. Ten zwyczaj

bowiem jej przyjście dawało początek

czajny chleb.

do tej pory się zachował nawet w wo-

pracom w polu. Wieśniacy ogromnie

Prócz babki, w niektórych rejonach

łyńskich miastach. Jak tylko się skoń-

się przejmowali spóźnialskością wio-

Wołynia pieczono na święta inne słod-

czył post, młodzież zaczynała orga-

sny, przecież mogło to negatywnie

kie ciasto – mazurek. Był bardziej pła-

nizować różnego rodzaju zabawy, na

wpłynąć na urodzaj. Z tego właśnie

ski, zawierał więcej składników i więcej

wieczornicach znów brzmiały gajówki.

powodu starali się żyć w harmonii z

cukru. Rozkosznie dekorowano ciasto

Po Wielkanocy następowała Ra-

przyrodą – biegali boso po podwórku

liśćmi, kwiatkami, krzyżykami i jedzono

donica (Prowidnyj Tyżdeń). Ludzie

i śpiewali pieśni ku czci wiosny (we-

Symbolika Wielkanocna

jak zwyczajną bułeczkę.

chodzili na cmentarz z poczęstun-

snianky)”. Pani Mirosznyczenko-Hu-

Pieczywo obrzędowe na świę-

cy) bardzo różniły się od pieśni ku

Nie we wszystkich rejonach Wo-

kiem dla zmarłych, zostawiali im na

sak opowiada, że na terenie Wołynia

to Czterdziestu Świętych –

czci wiosny.

łynia przygotowywano na Wielkanoc

mogiłach kawałeczki jaja i babki.

śpiewano je od 14 marca – pierwszego

skowronki

Jeśli Wielkanoc nie była zbyt wcze-

pisanki. Bardziej charakterystyczne

Znów pracowało się według ka-

dnia wiosny, kiedy się obchodzi wspo-

sna, to po Zwiastowaniu Pańskim na-

były dla rejonów, które obecnie znaj-

lendarza rolniczego. Wierzono, że

drzewa, śpiewały i starały się wypa-

mnienie św. Eudoksji. W tym dniu nie

stępował Wielki Post. Był to dość trud-

dują się na terenie Polski. Florystycz-

jeśli w dniu wspomnienia Ireny Roz-

trzyć pierwsze klucze ptaków.

wolno było prać bielizny i pracować w

ny okres dla wiejskiej rodziny. Jedzono

ne wizerunki są na nich najczęściej

sadnyci (18 maja) posadzić kapustę,

30 marca obchodzono na Woły-

polu. Uważnie śledzono też pogodę:

przeważnie kaszę i chleb, śpiewano

spotykane – sosenka, spirale, kwiat-

to będzie jej urodzaj. Ogórki siano w

niu święto Ciepłego Oleksija, patrona

jeśli było słonecznie – pszenica uro-

pieśni przeważnie o smutnej tematyce:

ki. Ze względu na wymienioną wyżej

dniu wspomnienia Iwana Dowhoho

bartników. W tym dniu zdejmowano z

dzi, a jeśli pada deszcz – warto cze-

rozstanie, niespodziewana śmierć, żal,

charakterystykę, możemy mniemać,

(1 czerwca), a w dniu Symona Zylota

uli ocieplenia i przenoszono je do cie-

kać na urodzaj prosa i gryki.

pokuta za grzechy.

iż są to dzieła przeważnie rolników.

zbierano trawy lecznicze.

płego miejsca, przecież właśnie wtedy

Pieśni ku czci wiosny śpiewano

Pani Ludmyła opowiada, iż każdy

Na terenie wołyńskiego Polesia nie

Cykl obrzędowości świąt wiosen-

zaczyna się ruch pszczelich rojów.

też 22 marca, w dniu Czterdziestu

z siedmiu tygodni Wielkiego Postu

robiono pisanek. Z okazji Wielkanocy

nych kończy się dużym świętem chrze-

Najbardziej szanowane na Wo-

Świętych. Wychwalano w nich ptaki

miał własną nazwę i obrzędy – Prosz-

przygotowywano przeważnie jajka po-

ścijańskim – Wniebowstąpieniem. Jest

łyniu było święto Zwiastowania Pań-

niosące na skrzydłach wiosnę i ciepło,

czena Nedilia, Pomynalnyj Tyżdeń,

malowane na czerwony kolor. Jednym

to też ostatni dzień, kiedy młodzież

skiego. W tym dniu kategorycznie

przebudzenie sił przyrody. Uroczyście

Chrestopokłonnyj Tyżdeń, Seredo-

z najbardziej prostych sposobów ich

mogła śpiewać pieśni ku czci wiosny.

wzbraniało się pracować. Wierzono,

witano ptaki powracające z Wyraju.

chrestia. Podczas ostatniego tygo-

dekoracji było robienie odcisków – bra-

„Te święta są żywą historią naszego

iż na Zwiastowanie: „dziewka nie ple-

Wyraj to według wierzeń słowiańskich

dnia pieczono na Wołyniu obrzędowe

no liść lub kwiatek, przyciskano do jaja

narodu, – mówi pani etnograf. – Ich za-

cie warkocza, ptak gniazda nie wije”.

bajeczna kraina, w której zimują pta-

pieczywo w kształcie krzyżyków i roz-

i farbowano.

chowanie i propagowanie jest naszym

Młodzież się bawiła, tańczyła w kół-

ki i z której przychodzi wiosna. Dla

dawano je dzieciom.

Do koszyka wielkanocnego wędro-

podstawowym obowiązkiem. Szanu-

kach i śpiewała gajówki. Występujące

dzieci pieczono tradycyjne pieczywo

Bardzo bogatą obrzędowość ma

wały zatem: jaja, pisanki, chrzan, ser,

jąc tradycje przodków, budujemy most

w tych pieśniach motywy (wieczorni-

– czterdzieści skowronków. Dziecia-

Niedziela Palmowa. W tym dniu świę-

prosiaki nadziewane kaszą (dla zamoż-

między przeszłością i przyszłością”.

ce, poszukiwanie pary, los dziewczę-

ki biegały po podwórkach, właziły na

prezeNTacja książki oLszaŃskieGo W LoNdyNie

Celem naszej działalności jest

towej, jak i historycznej. ostatnio

W londynie zainaugurował

promocja sportu oraz idei olimpij-

swoją działalność polski

na rynku wydawniczym uka-

skiej wśród Polaków mieszkających

Klub olimpijczyka. gościem

zały się jego wspomnienia z

w Wielkiej Brytanii – mówi prezes

pierwszego spotkania był

Kresów „Stanisławów jednak

Klubu Jakub Górski. – Zależy nam w

Tadeusz olszański, nestor

żyje” (Wydawnictwo iskry).

szczególności na dzieciach i młodzie-

polskiego dziennikarstwa

Podczas pierwszego spotka-

ży. Specjalnie dla nich chcemy zorga-

sportowego.

nia można było posłuchać

nizować imprezy sportowe o różnym

Inauguracyjne spotkanie odbyło

wspomnień Pana olszańskie-

charakterze. Oczywiście mogę za-

się na stadionie Craven Cottage. To

go o mieście jego dzieciństwa.

pewnić, że dalej będziemy zapraszać

arena zmagań piłkarzy Fulham FC,

nie zabrakło również tematów

do Londynu ludzi sportu – nie tylko

którzy na co dzień rywalizują w Pre-

sportowych.

zawodników, ale również trenerów,

mier League.

Inauguracyjne spotkanie Klubu

dziennikarzy.

Gościem Klubu był Tadeusz Ol-

Olimpijczyka w Londynie zaszczyciła

Prezes Górski zapowiada rów-

szański, który przez kilkadziesiąt lat

swoją obecnością Pani Karolina Kaczo-

nież współpracę z już istniejącymi

swojej kariery dziennikarskiej relacjono-

rowska. Dla wdowy po śp. Ryszardzie

klubami sportowymi, organizacjami,

wał wydarzenia sześciu Igrzysk Olimpij-

Kaczorowskim, ostatnim Prezydencie

szkołami sobotnimi.

skich oraz dwóch piłkarskich Mundiali.

RP na Uchodźstwie, było to spotkanie

Każdy mógł liczyć na specjal-

Pan Olszański jest też autorem wielu

szczególne. Pani Karolina urodziła się

Tadeusz olszański (od pra-

ną dedykację, nierzadko z za-

www.klubolimpijczyka.pl

książek – zarówno o tematyce spor-

i wychowała w Stanisławowie.

wej) i Jakub górski

proszeniem do Stanisławowa