23

Kurier Galicyjski * 29 kwietnia – 12 maja 2011

nie brakuje też pochwał dla jej ostat-

LWoWskie spoTkaNia z profesorem

nich kreacji scenicznych: w ostatnim

okresie gry na scenie Aszpergerowa

„wprost porywająca była w rolach sta-

aNdrzejem meNcWeLem

rych markiz czy duchess (...). Nikt nie

umiał w tym stopniu połączyć wdzięku

wielkiej damy z pobłażliwością bonho-

tkania. Po prelekcji wszyscy pogrążyli

JURiJ sMiRNOW

mie staruszki, która wszystko widziała”.

się w bardzo ożywionej dyskusji, no

tekst i zdjęcia

i oczywiście zabrakło czasu na omó-

wienie wszystkich kwestii… Z ust

Kolejne spotkanie orga-

uczestników spotkania padło jednak

nizowane wspólnym wysił-

wiele ważnych uwag i propozycji.

kiem Zakładu Narodowego im.

„Do tej pory czekamy na odważ-

Ossolińskich we Wrocławiu

nych, obiektywnych i niezaangażowa-

i Lwowskiej Naukowej Biblio-

nych politycznie historyków. Dotyczy to

teki Ukrainy im. Wasyla Ste-

w równym stopniu naukowców po stro-

fanyka miało tytuł „Europa

nie ukraińskiej i polskiej, którzy decydu-

Środkowa według Jerzego

ją się na badanie przyczyn i skutków

Giedroycia” i odbyło się pod

zderzenia się nacjonalizmów polskie-

patronatem Konsula General-

go i ukraińskiego” – z żalem mówiła

nego RP we Lwowie. Wzięli w

prof. Luba Kijanowska.

nim udział: konsulowie An-

Mogiła Anieli Aszpergerowej

„Tak zwana „polityka realna” krajów

drzej Drozd i Marcin Zienie-

na  Cmentarzu  łyczakow-

zachodnich, czy też różnych rządów

wicz, poeta Roman łubkiwski,

skim we Lwowie

polskich, zawsze była i zostaje polityką

dyrektor Lwowskiej Galerii

cyniczną. W stosunkach polsko-ukraiń-

Sztuki Borys Woznicki, prof.

Ta dobroduszna i łatwowierna starusz-

skich są kwestie, o których niechętnie

Maria Tarnawiecka, prof. Le-

ka, w którą przeistoczyła się scenicz-

się wspomina, ale które należy oma-

onid Zaszkilniak i inni.

na Aszpergerowa nadal cieszyła sie

wiać pomimo wszystko. Wiele jeszcze

ogromnym uznaniem i popularnością

stoi na przeszkodzie naszego dialo-

Tym razem prelegentem Spotkania

we Lwowie. „Nieśmiertelna pani Asz-

gu, naszej współpracy. Podtrzymanie

Ossolińskiego był profesor Uniwersy-

pergerowa” pisał o niej Kornel Ujejski,

tego dialogu jest jednak sprawą nader

tetu Warszawskiego Andrzej Mencwel

a Maryla Wolska dodawała:

ważną i powinniśmy zadbać o to, by

– historyk i krytyk literacki, antropolog

Gdym ją mała poznała,

Prof. Andrzej Mencwel

był sprawiedliwy. Polska jest dla mnie

kultury, eseista i publicysta. Spotkanie

Twarz jej była już zmarszczona

źródłem natchnienia. Jestem zwolen-

prowadził dyrektor Zakładu Narodowe-

i biedna,

czas tzw. „politykę realną”, której po-

go im. Ossolińskich we Wrocławiu Adolf

Taka, jakiej już żaden uśmiech

wtórzenie nie trudno dostrzec i dzisiaj.

Juzwenko. „Mamy dziś niezwykłego

nie odmłodzi.

W XIX w., pomimo bardzo prężnego

gościa, autora wielu znanych ksią-

Tylko w niej czarne oczy błyszczały

rozwoju kultury, literatury i sztuki w tym

żek, wielokrotnego laureata wybitnych

jeszcze,

rejonie, Europa Zachodnia patrzyła na

nagród, w tym – Polskiego Pen Clubu

jak dżety.

to bez zbytniego entuzjazmu i odma-

w Warszawie. Temat spotkania jest po-

Pewno były dużo ładniejsze kobiety

wiała przedstawicielom tych narodów

ważny. Nie wyobrażam sobie III Rze-

od niej.

równego traktowania. Czechom, Po-

czypospolitej bez Jerzego Giedroycia.

Ale ona była tylko jedna.

lakom czy Ukraińcom nie brakowało

Polska i Ukraina są krajami Europy

(…) I głos, co mroził wszystką krew –

wybitnych pisarzy czy naukowców, nie

Środkowej. W granicach II Rzeczypo-

Choć ledwie śniłam, o co w sztuce

zostali jednak wpisani na karty histo-

spolitej Polacy i Ukraińcy żyli zgodnie

chodzi –

rii europejskiej. Elity polityczne trzech

i nie czynili sobie większych przykrości.

Ten jej głos, sam w sobie czarodziej,

mocarstw prowadziły przy tym aktyw-

W pierwszych latach powojennych to

I ten wstrząs cudnego przestrachu,

ną politykę asymilacyjną. Po I wojnie

właśnie Jerzy Giedroyć prognozował,

Głos matki Balladyny, głos Rognedy

światowej przed narodami Europy

że kluczowym problemem dla Polski

i Marty

Środkowej zabłysła nadzieja. A co na

w przyszłości będzie problem Litwy,

Dźwięczał niski, wspaniały ten sam,

to Francja i Anglia? Po II wojnie świa-

Białorusi i Ukrainy. Żyjemy w czasach,

Organizatorzy spotkania

Znajomy ze sceny otwartej –

towej Europa Zachodnia łatwo sprze-

kiedy prognoza wybitnego politologa

I zawsze mi była jak obraz

nikiem wielkiej przestrzeni kulturowej,

więc, że niektórym to nie odpowiadało.

dała interesy Czech czy Polski… O

stała się problemem realnej polityki”

Wypadły nagle z ram,

która obejmowałaby cały teren Ukra-

Już w 1952 r. politolog wzywał rząd

prawach Białorusinów czy Ukraińców

– zaznaczył dyrektor we wstępnym

I zawsze patrzyłam w trwodze,

iny i Polski. Nie lubię terminu „Kresy”.

polski w Londynie do uznania granic

do życia we własnych, niepodległych

przemówieniu.

jak idzie po zwyklej podłodze…

Zawęża on pole do dialogu i wymiany

powojennych. Uznać je należało nie

państwach nie było nawet mowy. Za-

Andrzej Mencwel przyjechał do

***

międzykulturowej, poza tym – jest to

jako akt agresji Związku Radzieckiego,

chód lekceważył i nadal lekceważy na-

Lwowa chyba po raz pierwszy, więc

Niech się kto czasem pokłoni tej

określenie terenów państwa, które już

tylko jako prawo narodów Ukrainy,

sze (polskie, ukraińskie, etc.) marzenia

spotkali go z dużym zainteresowa-

damie!

nie istnieje. Ciekawe czy dialog na linii

Białorusi i Litwy do niepodległości

i zawsze gotowy jest nas zdradzić” –

niem. Prelegent mierzył słuchaczy pil-

Warszawa – Moskwa, będzie znakiem

państwowej w granicach swych tere-

opowiada z goryczą prof. Mencwel.

nym i ostrym spojrzeniem, wyłapując

zmian w relacjach na linii Warszawa –

nów etnicznych. Mało kto wówczas

„Na czym polega wielkość Jerze-

na ich twarzach reakcje na poszcze-

przyjdź do mnie,

Kijów… Czy dialog Polski z Rosją zrobi

rozumiał taką pozycję polityczną, a

go Giedroycia? – pytał retorycznie

gólne wypowiedzi. Uśmiech raczej

relacje Polski z Ukrainą mniej istotny-

jeszcze mniej polityków gotowych

profesor. – Już w pierwszych latach

rzadko gościł na jego twarzy. Można

przyjacielu drogi!

mi? Czy poprawa stosunków z Rosją

było ją poprzeć. Właściwie, to Gie-

powojennych pozbył się on bagażu

było spostrzec, iż prowadząc prelek-

oznacza lekceważenie stosunków z

droyć mobilizował polskich polityków

nierównoprawnego traktowania naro-

cję, profesor prowadzi też wewnętrzną

Bóg jest Miłością, jest naszym

Ukrainą? Bardzo pozytywnym zjawi-

do nawiązania dialogu polsko-ukraiń-

dów Europy Środkowej i ostro przed-

dyskusję, wybierając zdania najbar-

Przyjacielem. Niewidzialną ręką ocie-

skiem jest to, że prowadzimy dialog we

skiego, polsko-izraelskiego, do uzna-

stawiał ich żądania przed Zachodem.

dziej odpowiednie. Nie był to zwykły

ra łzy i wlewa do serca dobrą radę.

Lwowie. Uważam, że najwyższa pora

nia prawa do niepodległości narodów

Wzywał do prowadzenia polityki mo-

wykład, tylko dialog emocjonalno-inte-

Przemawia nie tylko w ciszy przez

ku temu, by podobne spotkania odby-

omawianego regionu bez żadnych

ralnej, poszanowania praw wszyst-

lektualny prelegenta ze słuchaczami.

serce, nie tylko przez Pismo Święte,

wały się też we Wrocławiu” – podkre-

wstępnych warunków.

kich narodów. Do wzajemnego posza-

„Europa Środkowa przed I wojną

czasami przemawia przez innego

ślił Roman Łubkiwski.

Nikt nie ma prawa innym czegoś

nowania wzywał też narody Europy

światową – to 2 mln km2 i około 60

człowieka. Trzeba tylko do Niego

Dyrektor Adolf Juzwenko przyjął

narzucać. Niezbędne jest stworzenie

Środkowej. Dla Polski podstawowym

mln ludzi, czyli tyle samo co ówczesna

przyjść. On wciąż czeka.

tę propozycję z dużym entuzjazmem.

„nowej” Europy Środkowej bez przele-

pytaniem stały się stosunki z Litwą,

Francja i Wielka Brytania. Przez całe

Jeśli nie udało się Ci być na Mszy

Chętnie gościłby we Wrocławiu ukraiń-

wu krwi. Wzajemny szacunek powinien

Ukrainą i Białorusią. Giedroyć wzywał

stulecie, czyli w latach 1815-1915, to

świętej, jeśli byłeś i chcesz jeszcze raz

skich naukowców, polityków i poetów.

łączyć sąsiedzkie narody i państwa.

do zrozumienia tych narodów przez

ogromne terytorium nie funkcjonowało

odświeżyć w swej pamięci usłyszane

Nie opuszcza go też nadzieja, że

Wielu mówiło, że to utopia, że nigdy

Polaków i liczył na wzajemność.

jako system państw niepodległych. Po

w kazaniu słowa Pisma Świętego, jeśli

otrzyma też wsparcie finansowe dla

czegoś podobnego nie było i nie bę-

II RP była w stanie konfliktu ze

Kongresie Wiedeńskim granice trzech

chcesz lepiej je zrozumieć, jeśli szu-

realizacji tego przedsięwzięcia. Trzeba

dzie. Jak wiele jednak wydarzyło się w

wszystkimi sąsiadami. Region ten

mocarstw spotykały się niedaleko Kra-

kasz odpowiedzi w swym życiu lub

dużej odwagi cywilnej, żeby wesprzeć

podobny sposób – od upadku Związku

okazał się więc „bombą o opóźnionym

kowa. Było to skutkiem nie tylko roz-

po prostu jest Ci smutno i szukasz

podjęcie tych tematów w Polsce. Na-

Radzieckiego, do aksamitnej rewolucji”.

zapłonie”. Sytuacja skończyła się nie

biorów Polski. Niepodległości pozba-

źródła ukojenia…

rody Europy Środkowej do dziś są

Profesor był przygotowany na pyta-

tylko kolejną wojną światową, nie tylko

wiono też Słowację, Czechy, Węgry,

Serdecznie zapraszamy do prze-

niedowartościowane w dwustronnych

nia i gorącą dyskusję. Temat zobowią-

agresją Rosji i Niemiec na Polskę, ale

Chorwację, Słowenię. Cesarstwa nie

słuchania nagrań z kazań księdza

relacjach z Unią Europejską. Powinni-

zywał ze względu na swą aktualność,

też czystkami etnicznymi. Ani Anglia,

tylko ignorowały prawa tych narodów,

Mariana Skowyry, proboszcza parafii

śmy się nauczyć razem bronić swych

wymagał też odwagi cywilnej w przed-

ani Stany Zjednoczone nie działały na

ale w mentalności elit politycznych Eu-

rzymskokatolickiej w Rohatynie.

interesów, w przeciwnym wypadku –

stawieniu. Andrzej Mencwel udzielał

rzecz sprawiedliwości historycznej. Je-

ropy Zachodniej owe narody uważane

Adres:

utracimy okazję, którą daje nam histo-

odpowiedzi spontanicznych i otwartych,

rzy Giedroyć pisał o tym wszystkim na

były za narody drugiej klasy, którym

www.rkc-skowyra.com

ria na początku XXI wieku.

co też było najważniejszą cechą spo-

łamach „Kultury” paryskiej. Nie dziwota

nie należy się nic. Prowadzono wów-