29

Kurier Galicyjski * 29 kwietnia – 12 maja 2011

wie. Polskie podziemie na czele z gen.

się z możliwością wybuchu wojny bar-

zna”, powstałego z inicjatywy gen. Wła-

puŁTusk

Stefanem Roweckim („Grotem”), z

dziej niż minister Józef Beck.

dysława Sikorskiego. W latach 1929-

którym szukał kontaktu, odmówiło mu

Powiadomiony o rokowaniach mo-

1931 patronował tajnemu związkowi

współpracy w ruchu podziemnym na

skiewskich w sierpniu 1939 r. ustosun-

„Orzeł Biały”, co wywołało dezaproba-

W zimoWej szacie

mocy rozkazu z Londynu. Czas wyma-

kował się zdecydowanie negatywnie

tę Piłsudskiego. W ankiecie rozpisanej

gał skupienia całego społeczeństwa w

do żądań ZSRR w sprawie przemar-

przez Piłsudskiego (kwiecień 1934 r.)

kraju w walce z okupantem pod jednym

szu jego wojsk przez terytorium Polski,

uznał ZSRR za przeciwnika bardziej

W dniach 21-26 lutego 2011 r. na

ogólnopaństwowym dowództwem bez

uważając , że wejście ich nie gwaran-

niebezpiecznego niż Niemcy.

zaproszenie Zarządu Krajowego Sto-

prowadzenia własnej polityki.

towałoby jeszcze ich czynnego udziału

warzyszenia „Wspólnota Polska” grupa

W krótkim czasie, 2 grudnia 1941

w wojnie, „natomiast pewne jest, że

Na szczycie sławy

uczniów Szkoły Średniej nr 24 im. Marii

roku zmarł na zawał serca i pocho-

tego terenu nigdy nie opuszczą”.

Kilka godzin po śmierci Piłsudskie-

Konopnickiej we Lwowie wyruszyła do

wany został potajemnie na cmenta-

go (w nocy z 12 na 13 maja 1935 r.),

Polski, do Pułtuska, pięknego, tysiąc-

rzu Powązkowskim jako nauczyciel

Rydz-Śmigły otrzymał nominację na

W cieniu porażki

letniego grodu na Mazowszu.

Adam Zawisza.

Z chwilą wybuchu wojny 1 wrze-

generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.

Pułtusk położony jest w północnej

śnia 1939 r. Rydz-Śmigły objął sta-

W porównaniu z Kazimierzem Sosn-

części Mazowsza w odległości ok.

nowisko Naczelnego Wodza i został

kowskim Rydz-Śmigły wydawał się

Pamięć

60 km od Warszawy na szlaku pro-

Pamięć o Edwardzie Rydzu-Śmi-

mianowany przez prezydenta RP jego

dla prezydenta Ignacego Mościckiego

wadzącym do Jezior Mazurskich. Na

głym była różną. Tuż po porażce wrze-

następcą. Dążył do ustabilizowania

i premiera Walerego Sławka znacz-

Mazury prowadzi jeszcze jedna droga

śniowej wielu rodaków go krytykowało,

obrony do czasu rozpoczęcia przez

nie wygodniejszy. Spodziewano się

– naturalny szlak wodny – rzeka Na-

obwiniając o wszystkie błędy kierow-

aliantów działań wojskowych, co – jak

bowiem, że ograniczy on swe zainte-

rew. Dwa kilometry przed Pułtuskiem

Narew rozwidla się, okalając zabytko-

nictwa, czy nawet o ucieczkę z pola

wiadomo – nie nastąpiło. Nic więc

resowania do spraw wojskowych. Od

wy rynek z zamkiem i przylegającymi

bitwy. Rodacy, którzy przeżyli II wojnę

dziwnego, że nie miał strategicznej

połowy 1935 r. ujawnił Rydz-Śmigły

XVIII-wiecznymi kamieniczkami. Wła-

światową w Brzeżanach i okolicach

myśli przewodnej, gubił się w szcze-

jednak swe aspiracje polityczne i od-

śnie z racji takiego położenia miasto

tego miasteczka, później po „repatria-

gółach, próbując dowodzić wszystkimi

tąd dużo czasu poświęcał sprawom

nazywają Wenecją Mazowsza.

cji” na „ziemie odzyskane” pozostawili

związkami operacyjnymi. 9 września

publicznym. Jego pozycja w państwie

Ciekawa historia, liczne cenne

wiele wspomnień. Oto tylko kilka zdań,

przeniósł stanowisko dowodzenia z

wciąż się umacniała.

zabytki, dogodne położenie, dobrze

zaczerpniętych z tych wspomnień.

zagrożonej Warszawy do twierdzy w

Dnia 10 XI tego roku otrzymał sto-

zachowane walory przyrodnicze spra-

Część Ukraińców najpierw witała

Brześciu nad Bugiem, a trzy dni póź-

pień generała broni, a bezpośrednio

Ratusz pułtuski i gotycko-re-

wiają, że Pułtusk jest atrakcyjnym

wkroczenie Armii Czerwonej na tery-

niej do Włodzimierza Wołyńskiego.

potem Mościcki wręczył mu na Zamku

nesansowa wieża, fot. Anna

miejscem życia i wypoczynku. Jego

torium II RP, później – hitlerowców.

Wykazywał wielkie opanowanie i spo-

Królewskim w Warszawie buławę mar-

Cependa

historia i zabytki tworzą wspaniałą

Żydów zmuszano deklamować wier-

kój w najcięższych chwilach. Niektóre

szałkowską. Część piłsudczyków uzna-

wstania Warszawskiego, kulig i ognisko

atmosferę. Pułtusk jest dumny z naj-

szyki:

rozkazy były jednak spóźnione, brak

ła tę nominację za przedwczesną.

w Skaszewie w malowniczej „Chacie za

dłuższego, brukowanego rynku w Eu-

„Nasz Hitler złoty

im było zdecydowania i spójności.

Pomimo patronatu ideowego nad

wsią”, dyskoteki w zamkowych podzie-

ropie (400 metrów długości).

Nauczył nas roboty.

Gdy na terytorium Rzeczypospolitej

Obozem Zjednoczenia Narodowego

miach. Na lekcji ABC savoir-vivre przy

Najciekawszymi zabytkami Puł-

Nasz Śmigły Rydz

wkroczyły 17 września niespodziewa-

(OZN, „Ozon”), wiele wskazuje na to,

stole p. Marta Oliwnicka opowiadała

tuska są: kolegiata, którą do godno-

Nie nauczył nas nic”.

o tym, jak uniknąć kłopotliwych sytu-

ści bazyliki mniejszej wyniósł Ojciec

Nieco później od Ukraińców moż-

acji przy stole w domu, restauracji,

Święty Paweł VI, Ratusz, gotycko-re-

na było usłyszeć aforyzmy innego

na bankiecie, nadać przyjęciu piękną

nesansowa wieża, w której znajduje

rodzaju: „Przyszło „choroszo” nie było

i elegancką oprawę, jak poradzić so-

się siedziba Muzeum Regionalnego,

„niczo”. Przyszło „zer gut” chłopa w

bie z potrawą, jedzoną pierwszy raz w

liczne obiekty architektury sakralnej,

mordu „biut”. A tohda bude dobre jak

życiu. A nade wszystko jednak – jak

XV-wieczny zamek, w którym mieści

werne „dzień dobry”. Według danych

uprzyjemnić wspólne biesiadowanie

się Dom Polonii.

gospodarzom i gościom.

Zamek był siedzibą biskupów

statystycznych w Brzeżanach hi-

Najważniejszym punktem progra-

płockich, świadkiem wielu wydarzeń z

tlerowcy rozstrzelali od 600 do 800

mu był wspólny I Międzynarodowy

historii Polski i Pułtuska. W 1806 r. w

Żydów. Ludność polska ucierpiała od

Plener Fotograficzny „Pułtusk w zimo-

Pułtusku przebywał Napoleon. Z jed-

napadów ukraińskich nacjonalistów,

wej szacie”. Koordynatorem projektu

nej z komnat zamkowych (obecnej sali

szczególnie w okolicach Brzeżan, po-

był Krzysztof Piekarski.

Rady) Napoleon obserwował ruchy

dobno jak i w innych częściach tego

Wernisaż poplenerowej wystawy

wojsk powracających po stoczonej w

regionu. Tylko w rejonie Narajowa –

najlepszych prac odbył się na zam-

1806 roku bitwie pod Pułtuskiem mię-

Rohaczyna zestaw polskich ofiar od

kowym Krużganku. Obecni organiza-

dzy wojskami francuskimi a rosyjskimi.

kwietnia 1944 r. do kwietnia 1945 r. sta-

starówka w Brzeżanach, widok obecny

torzy – sekretarz Zarządu Krajowego

Zamek został odbudowany w stylu

nowił 177 osób (z relacji ks. Antoniego

Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

renesansowym i uroczyście otwarty w

Lisaka, byłego proboszcza w Narajo-

nie oddziały Armii Czerwonej, Rydz-

że Rydz-Śmigły dążył do przejęcia

p. Krzysztof Łachmański, koordynator

1989 r. W zabytkowych wnętrzach

wie). Rejon ten, bezpośrednie łączy

Śmigły zadecydował o kontynuowa-

władzy i sprawowania jej „żelazną

projektu p. Krzysztof Piekarski, przed-

komnat zamkowych odczuwa się

się z terenem byłych województw

niu walk z Niemcami wewnątrz kraju,

i twardą ręką”. W ostatnich latach

stawiciele władz miejskich, dyrektor

tchnienie przeszłości. Nazwa „Dom

lwowskiego i stanisławowskiego.

o przebijaniu się do Rumunii i na Wę-

przed wojną jego stosunki z Mościc-

Domu Polonii w Pułtusku p. Jerzy Rosa

Polonii” świadczy o tym, że panuje tu

Wątpliwie, żeby obecnie ktokol-

gry tych oddziałów, które uprzednio

kim polepszyły się. Starał się również

mieli okazję zapoznać się z różnorod-

atmosfera serdeczności, gościnności

wiek w Brzeżanach pamiętał o Mar-

otrzymały rozkaz wycofania się na

odzyskać wpływy w szeregach kom-

nym i bogatym dorobkiem artystycz-

i otwartego polskiego domu.

szałku Rydzu-Śmigłym, chociaż trzeba

przedmoście rumuńskie. Jego autor-

batanckich i innych warstwach spo-

zaznaczyć, że Edward Rydz-Śmigły

stwa był rozkaz o podejmowaniu walk

łecznych i politycznych. Przez cały

przed wrześniem 1939 r. nie tylko pa-

z oddziałami Armii Czerwonej tylko w

czas oficjalna propaganda krzewiła

miętał, ale również wspierał Ukraińców,

wypadku ich agresywnego zachowa-

jego kult jako następcy Piłsudskiego.

szczególnie przyjaciół z gimnazjum w

nia się.

W zakresie polityki zagranicznej

Brzeżanach.

Sam podjął decyzję udania się

Rydz-Śmigły miał świadomość po-

W ostatnich latach w Polsce za-

do Rumunii i o północy z 17 na 18

trzeby większej koordynacji polityki

niechano rozpowszechniania tenden-

września przekroczył most na rzece

z Francją, zapoczątkowanej przez

cyjnej, negatywnej opinii o jego po-

Czeremosz. W Czerniowcach został

gen. Władysława Sikorskiego. W wy-

staci, właściwą publicystyce i historio-

internowany przez władze rumuńskie.

niku rozmów z ministrami francuskimi

grafii PRL. Widocznie nadszedł czas

20 września podpisał ostatni rozkaz

podpisano 6 IX 1936 r. porozumienie,

obiektywnej oceny postaci Marszałka

do wojska, a 26 września ostatni roz-

na mocy którego Polska uzyskała na

Polski Edwarda Rydza-Śmigłego. Po-

kaz do dowodzącego obroną Warsza-

zbrojenia pożyczkę w wysokości 2,6

nieważ wszystko lepiej odbierać na

wy gen. Juliusza Rómmla, aby stolica

mld franków. Potwierdzono również

Młodzież lwowska na dziedzińcu Domu Polonii

tle innych wydarzeń, przypomnimy, że

broniła się tak długo, jak starczy za-

ważność polsko-francuskich układów

według informacji, podanej przez tele-

pasów żywności i amunicji.

z 1921 r. Natomiast w sprawie wspól-

Ponad 7 lat trwa współpraca Szko-

nym uczestników pleneru. Młodzież

wizję ukraińską (program „5 kanał”), w

Na wezwanie prezydenta Władysła-

nej politycznej strategii na wypadek

ły Średniej nr 24 im. Marii Konopnickiej

otrzymała pamiątkowe dyplomy i upo-

Ługańsku (d. Woroszyłowogradzie),

wa Raczkiewicza do dymisji, Rydz-Śmi-

wojny z Niemcami nie uzgodniono

we Lwowie i Zespołu Szkół nr 4 w Puł-

minki. Obecnie wystawa fotografii znaj-

na wschodzie Ukrainy w br. mają

gły 27 października złożył rezygnację

właściwie nic.

tusku. Co roku odbywają się edukacyj-

duje się w Ratuszu pułtuskim lub na

się odbyć uroczystości z okazji 130.

ze stanowiska Naczelnego Wodza.

Oczywiście, zasługą Rydza-Śmigłe-

no-turystyczne spotkania w grupach

stronie internetowej:

rocznicy urodzin Marszałka ZSRR

Jeszcze jesienią 1939 r. podjął

go było rozpoczęcie wraz ze Sztabem

nauczycielsko-uczniowskich. Grupy z

www.latowpultusku.pl

Woroszyłowa. Mowa o dowódcy Armii

Rydz-Śmigły decyzję powrotu do kra-

Głównym WP prac nad sześcioletnim

lwowskiej szkoły wyjeżdżają na odpo-

Jesteśmy niezmiernie wdzięczni

Czerwonej podczas agresji na Polskę

ju. W grudniu 1940 r. nielegalnie prze-

planem unowocześnienia sił zbrojnych,

czynek do Pułtuska i Popowa. W tym

wszystkim organizatorom i sponsorom,

17 września 1939 r. i o marszałku

kroczył granicę rumuńsko-węgierską.

oraz budowa przyszłej polskiej doktry-

roku po raz pierwszy podziwialiśmy

którzy przyczynili się do tej wspanialej

ZSRR, który wraz ze Stalinem 5 mar-

Na Węgrzech napisał raport „Czy

ny wojennej. Pod jego kierownictwem

polską zimę w Pułtusku.

akcji. Życzymy wszystkim owocnej

ca 1940 r. podpisał wyrok na polskich

Polska mogła uniknąć wojny?”. 25

uczyniono duży wysiłek, aby przygoto-

Uczestnicy wyjazdu byli zakwatero-

pracy w krzewieniu polskości i nawią-

oficerów w Katyniu.

października 1941 r. udał się Rydz-

wać się do obrony i zmniejszyć zacofa-

wani w Domu Polonii. Pobyt lwowskiej

zaniu kontaktów między Polakami na

młodzieży miał charakter edukacyj-

Być może oddźwięk tych uroczy-

Śmigły do okupowanej Polski, żeby

nie organizacyjne i techniczne WP, oraz

świecie.

no-turystyczny. Organizatorzy zapew-

stości nie dotrze do Brzeżan, a nawet

stanąć na czele , założonej przez nie-

podnieść poziom kształcenia wyższej

W imieniu uczniów,

nili ciekawy program, w którym były

rodziców i opiekunów

do Zbrucza.

go konspiracyjnej organizacji Obóz

kadry dowódczej. Uporządkowano też

spotkania integracyjne z młodzieżą z

Weronika Apriłaszwili

Więc pamiętajmy, że Marszałek

sprawy mobilizacyjne i rozbudowano

Polski Walczącej. Do Warszawy

Pułtuska, Chmielnicka, Baru, Winnicy,

nauczycielka szkoły Średniej

Polski Edward Rydz-Śmigły był żoł-

dotarł 30 października. Schronienie

przemysł wojenny. Warto zaznaczyć,

Kaliningradu, Wilna, wspólne wycieczki

nr 24 im. Marii Konopnickiej

nierzem i obrońcą Ojczyzny!

znalazł u wdowy po gen. Maksymowi-

że wiosną 1939 r. wyraźnie dostrzegał

do Warszawy, zwiedzanie Muzeum Po-

we Lwowie

kG

czu-Raczyńskim, Jadwigi, na Mokoto-

zagrożenie ze strony Niemiec i liczył