sławni lwowianie

19

Kurier Galicyjski * 17 – 30 maja 2011

siŁa NapędoWa „sokoŁa” GaLicja To Nie

„baNdersTadT”!

aNToNi durski

Beata Kost

W stulecie harcerstwa pol-

skiego warto też przypomnieć

nazwisko antoniego Durskie-

go, pierwszego naczelnika

związkowego „sokoła”, wy-

chowawcy młodzieży, propa-

gatora sportu i twórcy pol-

skiej systematyki i terminolo-

gii ćwiczeń gimnastycznych.

to właśnie „sokół” był orga-

nizacją, z której wyłoniło się

wielu pierwszych działaczy

harcerskich, a wśród założy-

cieli harcerstwa polskiego był

Wasyl Rasewycz (od lewej) i Wołodymyr Pawliw

następca antoniego Durskie-

go – Kazimierz Wyrzykowski.

„To nieprawda, że w naszym mie-

Konstanty czaWaGa

Pierwsze gniazdo sokole na zie-

ście zabrakło tolerancji, że lwowianie

tekst i zdjęcie

miach polskich powstaje w lutym 1867

różnej narodowości są do siebie wro-

roku. „Sokół”, założony po Powstaniu

go nastawieni” – argumentowała po-

to jednoznaczny wnio-

Styczniowym, ma spełniać ważne za-

etka Nadia Morykwas.

sek z dyskusji na kolejnym

danie: walka zbrojna kolejny raz nie

Jednak i ten, kto strzelał podczas

spotkaniu środowisk intelek-

powiodła się; idee pozytywistyczne

wydarzeń 9 maja, i ten postrzelony

tualnych Lwowa, w Galicyj-

systematycznej pracy od podstaw

obydwaj są lwowianami – zauważył

skim Klubie Dyskusyjnym

stają się coraz bardziej popularne –

muje obowiązki naczelnika „gniazda

prowadzący spotkanie Wołodymyr

„mytusa”, które odbyło się

ma zostać wykształcone i wychowane

lwowskiego”. Gimnastyka była jego

Pawliw. Wskazano też na niedawną

w sobotę, 14 maja br. tym

nowe pokolenie, które zechce walczyć

wielką pasją do końca życia, stał się

bezczynność ze strony miejscowej in-

razem poruszono temat mul-

teligencji ukraińskiej. Dlatego musimy

o wolność i będzie do tej walki przygo-

autorem nowej koncepcji ćwiczeń gim-

tikulturowości i ksenofobii

wszystkimi siłami opierać się wszel-

na terenie trzech obwodów

towane. Koncepcja Towarzystwa Gim-

nastycznych. Podzielił je na gimnasty-

kim próbom przekształcenia Galicji w

„galicyjskich” – lwowskiego,

nastycznego „SOKÓŁ” idealnie wpisa-

kę zdrowotno-racjonalną, leczniczą i

getto, przekształcenia tej wielokulturo-

iwano-frankowskiego i tar-

ła się w nastroje Polaków we Lwowie,

stosowaną. Opracował też ćwiczenia

wej i polietnicznej ziemi w zastrasza-

nopolskiego. Wszyscy byli

gdzie część popierała walkę zbrojną,

„szkolne, towarzyskie, żeńskie i mę-

jącą enklawę, w jakiej dominowałyby

pod wrażeniem wydarzeń we

ale wielu odrzucało ten pomysł, propo-

skie”. System ćwiczeń, który opraco-

poglądy  faszystowsko-bolszewickie

Lwowie 9 maja, gdy doszło do

nując współpracę z zaborcą, aby nie

wał składał się z dwuczęściowego toku

– ten pogląd padł z ust wielu uczestni-

ostrej konfrontacji zwolenni-

dopuścić bezsensownej śmierci Pola-

ćwiczeń (30 minut ćwiczeń wspólnych

ków posiedzenia Klubu „Mytusa”.

ków dwóch skrajnych ideolo-

ków w powstaniach i dla ocalenia już

i 30 minutowy trening na przyrządach).

Dalej, już przy filiżance kawy,

gii politycznych – prokomuni-

osiągniętych porozumień. Dla każdego

Opracował metodykę i system ćwiczeń

obmyślano w jaki sposób można

stycznej ultralewicy i ultrapra-

„Sokół” stawał się atrakcyjnym stowa-

wolnych. „Zarys systemu ćwiczeń

uratować społeczność galicyjską od

wicy ze „swobody”.

Tezy niezmiernie interesującego

zagrażającego jej niebezpieczeństwa

rzyszeniem – miał przecież w zdrowym

gimnastycznych” z 1881 roku wydru-

wykładu wstępnego wygłoszonego

ze strony wszelkiego rodzaju ekstre-

ciele wykształcić zdrowy duch. A co z

kowany w „Przewodniku Gimnastycz-

przez historyka dra Wasyla Rasewy-

mistów i awanturników politycznych.

tym duchem zechcą zrobić Polacy

nym” stał się podstawowym źródłem

cza (czytaj w następnym numerze KG)

Widocznym jest poważny brak wiedzy

później, będzie już ich sprawą. Rozwój

wiedzy metodycznej „Sokoła”. Opra-

spotkały się z poparciem obecnych na

historycznej o kraju ojczystym, nato-

obelisk na grobie antoniego

fizyczny i duchowy młodych ludzi, który

cował pierwszy polski podręcznik gim-

sali naukowców, pisarzy, dziennikarzy,

miast wpływowe środki masowego

Durskiego

miał stać się zaczynem do osiągnięcia

nastyki dla szkół żeńskich – w 1898

biznesmenów, działaczy społecznych

przekazu zajmują się przeważnie po-

wyższych celów (w tym narodowych)

roku wydał we Lwowie „Gimnastykę

– w różnym wieku i narodowości.

szukiwaniem sensacji negatywnych.

był dla „Sokoła” i jego organizatorów

dziewcząt i kobiet”, zwracał uwagę na

styczne czasopisma w tym „Przewod-

Przedstawicielka lwowskiej wspólnoty

Niestety, strona internetowa Klubu

najważniejszy, w takiej działalności

urozmaicenie ćwiczeń, gry ruchowe.

nik Gimnastyczny”, który był organem

rosyjskiej, która jak oświadczyła, po-

„Mytusa”, lwowskie niezależne wyda-

widzieli swoje posłannictwo i tak ro-

Placówki „Sokoła” prowadziły też zaję-

Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

chodzi z Krymu, nie ukrywała swego

nie zaxid.net oraz „Kurier Galicyjski” to

zumiana organizacja miała wartość

cia dla kobiet. Ćwiczenia gimnastycz-

we Lwowie, kształcił nauczycieli gim-

zdziwienia, że miejscowy Ukrainiec

na razie jedyne źródła informacji, skąd

potrafił tak gruntownie przeprowadzić

społeczność zarówno na Ukrainie, jak

społeczną.

ne podlegały Durskiemu do roku 1893.

nastyki. Wspierał finansowo emeryto-

badanie genezy ksenofobii w Galicji

i za granicą może się o takich działa-

Wśród najważniejszych organi-

Wykorzystywał doświadczenia cze-

wanych nauczycieli i sympatyków „So-

Wschodniej, zwłaszcza we Lwowie.

niach dowiedzieć.

zatorów „Sokoła” mamy Antoniego

skiego „Sokoła”, zorganizował „grono

koła”. W drugiej połowie XIX wieku we

Wywołało to żywą, choć przyjazną re-

kG

Macieja Durskiego. Urodził się 23 lu-

nauczycieli gimnastyki” przy lwowskim

Lwowie zaprezentowano transkrypcję

akcję sali – śmiech i brawa.

tego 1854 roku w Zbarażu. Był synem

„Sokole”, zadaniem którego było „ba-

rękopisu o walce na pałasze autor-

Antoniego Trzaski Durskiego, urzędni-

danie i udoskonalanie nauki gimnastyki

stwa Antoniego Durskiego. „Szkoła

ka skarbowego i Augustyny Orthner.

pod względem technicznym i kształ-

szermierki siecznej” powstała w 1879

TydzieŃ kuLTury

Uczył się w gimnazjum we Lwowie. Po

cenie sił nauczycielskich”. Opracował

roku we Lwowie i była prawdopodob-

maturze odbył roczną służbę wojsko-

dla nich regulamin grona. Propagował

nie częścią większego opracowania,

wą. Rozpoczął studia na Politechnice

sport w innych częściach kraju, w 1886

nie była wydawana drukiem. Zawiera

chrześcijaŃskiej

we Lwowie, po dwóch latach przeniósł

roku podczas pobytu w Krakowie zor-

między innymi bardzo ciekawą termi-

się na Uniwersytet Lwowski. Studiował

ganizował dla grona nauczycielskiego

nologię szermierczą.

prawo, ale to, co tak naprawdę inte-

spotkania, chcąc przekazać swoje po-

Wiele wysiłku poświęcił pracom

Bazylika Metropolitalna obrządku łacińskiego we Lwowie

resowało Antoniego Durskiego było

glądy i koncepcje w zakresie gimnastyki.

nad spolszczeniem terminologii spor-

zaprasza na Tydzień Kultury Chrześcijańskiej, organizowa-

poza zasięgiem programów ówcze-

Po połączeniu osobnych gniazd

towej gimnastycznej na potrzeby

ny w dniach od 15 do 22 maja 2011 roku, jako dziękczynie-

snych wyższych uczelni. Dyscypliny

Sokolich w zaborze austriackim w

języka polskiego. Był autorem „Słow-

nie za beatyfikację Jana Pawła II.

sportowe i ich popularyzacja wśród

jedną organizację z siedzibą we Lwo-

niczków wyrazów gimnastycznych”.

Duszpasterze

młodzieży i dorosłych stały się celem

wie, Antoni Durski zostaje wybrany

Zmarł 6 listopada 1908 roku we

Wtorek 17 maja, godz. 19.30

jego życia. Gimnastykę postawił wśród

na pierwszego naczelnika Związku

Lwowie, pochowano Durskiego na

Prezentacja książki ks. abpa Mieczysława Mokrzyckiego „Najbardziej lubił

dyscyplin sportowych na jednym z

wtorki” w języku ukraińskim; kwartet smyczkowy (koncert)

Polskich Gimnastycznych Towarzystw

Cmentarzu Łyczakowskim. Na jego

Środa 18 maja, godz. 19.30 – chór katedralnymi „Jana Pawła II” (koncert)

pierwszych miejsc. Młody człowiek

Sokolich. Stanowisko naczelnika pia-

grobie stanął wysoki obelisk, udekoro-

Czwartek 19 maja, godz. 19.30 – chór „Echo” (koncert)

rozpoczął pracę nauczyciela gimna-

stował aż do śmierci w 1907 roku.

wany medalionem zmarłego i zwień-

piątek 20 maja, godz. 19.30 – szkoła muzyczna im. Sofii Kruszelnickiej we Lwo-

styki w szkole gimnastycznej Edwarda

Ponad 30 lat poświęcił działalności w

czony brązową rzeźbą lecącego so-

wie (koncert)

Madeyskiego we Lwowie. Odznaczał

Sokole, cieszył się ogromnym autory-

koła, ze sztandarem Związku Soko-

Sobota 21 maja, godz. 9.00 – Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej: „Na chwałę

się sporą siłą do końca życia. Po Lwo-

tetem. Durski rozwinął Towarzystwo

lego w szponach, wykonany według

Boga”; godz. 12.00 – uroczysta Msza św. z okazji 100-lecia powstania harcer-

wie krążyły legendy o jego ogromnej

Gimnastyczne organizacyjnie, ale wie-

projektu Władysława Gawlińskiego.

stwa; godz. 13.00 – zespół dziecięcy „Promyczki” z Nowego Sącza (koncert)

tężyźnie fizycznej.

le wysiłku poświęcił też programowi i

Imię Antoniego Durskiego nosi „So-

godz. 19.30 – zespół dziecięco-młodzieżowy „Sancta Musica” z Tczyna (koncert)

1 marca 1875 roku objął posadę

metodyce. Zajął się tworzeniem no-

kół” – Towarzystwo Gimnastyczne w

Niedziela 22 maja, godz. 14.00 – zespół dziecięcy „Promyczki” z Nowego Są-

kierownika ćwiczeń gimnastycznych

wych gniazd, urządzał zjazdy sokole,

Częstochowie.

cza (koncert). Zakończenie Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej

kG

w „Sokole”. W niedługim czasie przej-

pokazy publiczne. Wydawał specjali-

zapraszamy!