program Wschodni radia Wnet

24

17 – 30 maja 2011 * Kurier Galicyjski

kaTyŃ TrWa NadaL

o problemach Polaków z Ka-

zachstanu i o ustawie, która,

opiewa na 103 tys. rocznie. na prze-

pomimo poparcia 280 tys.

łomie XX i XXI wieku przyjęli około

osób, nie może zostać uchwa-

400 tys. rodaków ciągu dwu lat. Te

lona.

cyfry dziś nie są wykonywane, bo już

z roBertem WyszyńsKim,

nie ma kogo sprowadzać. Już prawie

dr socjologii na Uniwersyte-

wszystkich zabrano. W chwili obecnej

cie Warszawskim i jednym z

głównym odbiorcą polskich repatrian-

inicjatorów ustawy rozma-

tów jest Rosja. Bierze ich, na przykład.

wiał WoJciecH JanKoW-

Kościół wybudowano na po-

Putin i Miedwiediew. Biorą ich bo są

sKi z radia Wnet.

czątku lat 90.

potrzebni ludzie którzy będą praco-

anna macULeWicz,

wać, młodzi, którzy będą się rozmna-

Wysiedlono ich z okolic 15 km strefy

moniKa WóJciK-ŻoŁĄDeK,

żać, bo tę dziurę demograficzną trzeba

wzdłuż granicy polsko-sowieckiej w

JUstyna oWczareK,

zatkać. My ich nie potrzebujemy. My o

obawie przed Polakami. Z tych okolic

Piotr ŻULiKoWsKi zdjęcia

nich nawet nie pamiętamy. Od kilku lat

wysiedlano również Niemców, ale było

w Rosji prowadzona jest Akcja „Rodak”

ich tam o wiele mniej. Przesiedlono ich

Wojciech Jankowski: za-

(Соотечественник) i oni ściągają Ro-

w okolice północnego Kazachstanu w

prosiłem Pana doktora, po-

sjan skąd się da. Nie tylko Rosjan, ale

okropne warunki. W chwili obecnej te

nieważ jest Pan najlepiej w

wszystkich „białych”. Sprowadzają po

tereny są dodatkowo skażone promie-

Polsce zorientowany w tema-

to, żeby zatkać dziurę demograficzną,

niotwórczo. Ponieważ tam były cztery

cie Polaków w Kazachstanie.

robert Wyszyński: Chciał-

bo Rosjanie wymierają. W ostatnich

sowieckie poligony nuklearne, a ten

bym się z Państwem tym podzielić.

latach Putin z Miedwiediewem ścią-

w Siemipałatińsku działał do końca

Chodzi o to, że my niebawem mamy

gnęli do Rosji z Kazachstanu około

ZSRR. Ludzie z tych polskich wiosek

święta, a oni tam obchodzą w tym

20 tys. Polaków. Możemy powiedzieć:

pamiętają, jak po wybuchach krowy

roku 75 święta na zesłaniu. I jak wi-

„Po co nam ciągnąc tych Ruskich? To

traciły sierść. Oni tam muszą żyć,

dać wyraźnie, jak do tej pory nikt nimi

już trzy pokolenia mieszkają w Rosji”.

bo nie mają innego wyjścia. Oni tam

zająć się nie chce. Jestem w komi-

Ale proszę sobie zobaczyć w Inter-

żyją 75 lat, piją jedyną dostępną słoną

tecie obywatelskim i zgłosiliśmy tą

necie hasło „Oziorsk”. Jest to polska

wodę. U nas słoną wodę podaje się

ustawę pod patronatem śp. marszał-

wieś 15 km od granicy Polski w ob-

samobójcom, żeby wymiotowali. A tam

robert Wyszyński podczas posiedzenia komisji w senacie

ka Płażyńskiego, a teraz jego syna

wodzie Kaliningradzkim. Do tej wsi

to jest codzienność. A oni tam przez te

rP

Jakuba. Od zeszłej jesieni odbyły się

tylko dwa spotkania w tej sprawie. Jak

widać zdaniem polityków, tą ustawa

ma być zamieciona pod dywan. Jeżeli

będzie cicho i spokojnie w tej sprawie

to nikogo to nie wzruszy. A jest to 280

tys. podpisów Polaków, którzy czują

jakiś związek z Rodakami na tamtych

terenach. Ci ludzie wysłani w 1936

roku, przed Katyniem nie są jakby

w naszej pamięci. Jest druga wojna

ogólny widok ulicy w Jasnej Polanie. Większość ulic nie ma

światowa, wysyłki, żony oficerów…

asfaltu

Trzeba pamiętać, że one też trafiły

go wysłano 60 tys. Polaków i rodziny

nia. Około 30 tys. deklaruje się w spi-

tam do Kazachstanu. Tam ginęły, tam

niemieckie tam zamieszkujące. A gdy

sach ludności całkowicie jako Polacy,

ginęły głównie ich dzieci na dyzente-

zaczęła się wojna to wszystkich Niem-

z językiem polskim i ze wszystkim.

rię i inne choroby. W moim przekona-

W Jasnej Polanie nie ma państwowego żłobka, a często ro-

ców zesłano na Syberię i głównie do

W Rosji sowieckiej po Traktacie

niu jest to też ludobójstwo, bo jeżeli

dzice ze względów finansowych nie mogą zostawać z naj-

Kazachstanu. Ale nawet w czasach

Ryskim z 1921 roku pozostało ponad

zabijano oficerów, a potem zesłano

młodszymi w domu. z inicjatywy księdza Brotonia w latach

NRD Niemcy pomagali rodakom przez

1 mln Polaków. Wokół Mińska białoru-

ich żony i dzieci, więc chodziło o

90. utworzono tzw. „przykościelny” żłobek

Czerwony Krzyż. Myśmy o nich nie

skiego, jak wokół Wilna, wtedy więk-

pewną kategorię społeczną. Mówię

pamiętali. Teraz Niemców zabrano, a

szość stanowili Polacy. Tam zorgani-

o tym, bo rozpamiętujemy Katyń, a

ponieważ Polacy żyli z Niemcami, to

zowano Rejon Autonomiczny „Dzier-

75 lat pracują nadal w systemie pół-

przyjechało 500 osób z Kazachstanu.

w Kazachstanie pozostali jeszcze Ci,

w ramach akcji łączenia rodzin Polacy

żyńszczyzna” z bardzo posuniętą au-

niewolniczym. W polskim kołchozie w

W okolicznych wsiach jest podobnie.

którzy z tego powodu cierpią. I jeżeli

jadą do Niemiec. Jak by to paradoksal-

tonomią. Język polski był w szkołach,

„Jasnej Polanie” – prywatnym oczy-

Ludzie ci jadą bliżej granicy w nadziei,

nie będzie jakiegoś nacisku medial-

nie nie zabrzmiało – najwięcej polskich

milicji, sądownictwie. Drugim takim

wiście, bo tam teraz wszystko jest

że przynajmniej ich dzieci jakoś trafią

nego, to ta sprawa ucichnie, bo jest

emigrantów jest teraz w Rosji. Trzeba

okręgiem była „Marchlewszczyzna” w

prywatne, ludzie wykupują towary w

do Polski. Biorą obywatelstwo Rosji,

niepotrzebna, nam niepotrzebna. Ci

być wdzięcznym Putinowi czy Mie-

okolicach Żytomierza, Berdyczowa.

prywatnym sklepie właściciela. Jeże-

żeby „uciec jak najbliżej”.

ludzie są potrzebni

dwiediewowi, że ich wyrwali. Potem

W takim Dowbyszu, czy Żytomierzu

li chce się kupić lekarstwo, to trzeba

W tym Oziorsku powstała jedyna

Zebraliśmy te podpisy, Bogu dzię-

najwięcej jest ich w Niemczech, a w

mieszkało ich do 20%. W latach 1937-

prosić o pieniążki. A jeżeli wysyła się

polska parafia w obwodzie Kalinin-

ki, z inicjatywy śp. marszałka Płażyń-

Polsce jest ich najmniej, To jest jakaś

38 z rozkazu Stalina i Jeżowa prze-

dziecko do szkoły, bo w Kazachstanie

gradzkim, powstało towarzystwo im.

skiego. W przeddzień, dosłownie, we

tragedia, to jest jakaś hipokryzja, że ci

prowadzono tam tzn. „Akcję Polską”.

wszystkie szkoły ponadpodstawowe

Jana Kochanowskiego, założono Dom

środę skończyliśmy pracę nad ustawą,

którzy ich tam wysyłali i mordowali, te-

Była to pierwsza akcja – „wzorcowa”,

są płatne, to podpisuje się specjalną

Polski. I ci ludzie czekają, aż ktoś do

a w sobotę zginął. Dalej ustawę pocią-

raz ich stamtąd zabierają. My o nich nie

na doświadczeniach której później li-

umowę, że te pieniądze się odpra-

nich trafi. A nauczyciel z Polski do nich

gnął jego syn, Jakub, ale dziś ta usta-

pamiętamy. A gdy powstał, ten komitet i

kwidowano inne narody. Podam cyfry.

cuje. Można to porównać do sytuacji

nie przyjeżdża, a mają dom, bibliotekę,

wa jest spychana. Apeluję do Państwa

zebrano podpisy, to trzeba to cichutko,

Proszę to sobie obliczyć, ile zabijano

Chińczyków, budujących kolej, gdzieś

salę wykładową. Ale tak się złożyło, że

o jakieś zwrócenie na to uwagi. Bo

w białych rękawiczkach zamieść pod

jednego dnia. Zabito 111 tys. Polaków

w Stanach Zjednoczonych w XIX wie-

w ubiegłym roku zlikwidowano Central-

tylko media mają wpływ na polityków.

dywan. Nikt głośno nie krzyczy: „nie

i osób polskiego pochodzenia. 28744

ku. To jest ta rzeczywistość. O niej nie

ny Ośrodek Kształcenia Nauczycieli i

A dlaczego potomków ludzi deporto-

chcemy Was”, bo każdy jest patriotą,

tys. zesłano na 15 lat lagrów – ter-

chce się pamiętać, o niej się nie mówi,

komórkę odpowiedzialną za wysyłanie

wanych kiedyś do Kazachstanu biorą

szczególnie przed wyborami. A liczba

min, którego praktycznie nie da się

bo jest to niepotrzebne. Obecna po-

nauczycieli na wschód. Od tych ludzi

dzisiaj Niemcy, bo ich biorą. A trzeba

posiedzeń w podkomisji – 2, świadczy

odsiedzieć. 25 tys. – na lat 10. 2020

lityka władz Kazachstanu lansuje

wymaga się znajomości języka w stop-

pamiętać, że do Kazachstanu zostało

o tym, że z końcem tej kadencji sej-

osób – na 5-8 lat.153 osoby – na 3

własny język i kulturę. Wszyscy „sza-

niu podstawowym. Zdają egzamin, na

zesłanych około 1 mln Niemców. Byli

mu ma to cichutko umrzeć. Dziękuję,

lata. Uniewinniono – 40 osób. Trzeba

roocy, biali i mówiący po rosyjsku” –

którym muszą się wykazać znajomo-

to Niemcy nadwołżańscy, ale byli też

żeście mnie zaprosili, bo chcę, żeby

pamiętać, że przeważnie byli to męż-

jedźcie do siebie. A oni nie mają gdzie

ścią języka, a nie daje im się żadnych

i z Ukrainy. Państwo niemieckie ich

ludzie wiedzieli, że ich głosy, podpisy

czyźni. Ich żony automatycznie dosta-

wrócić. Nie mają za co. Osoby młode

szans, nauczenia języka. Jeżeli ktoś

zabrało. Putin tłumaczył w Gdańsku,

wyrzuca się.

wały wyroki 5-8 lat. Dzieci poddawano

jadą do Rosji, a starzy są skazani na

z nich postawił na Polskę, to przegrał

że ta akcja wysyłki Polaków była wy-

Wiele tych osób zesłanych wróci-

rusyfikacji. Był specjalny rozkaz Je-

pozostanie na miejscu.

życie. Już 20 lat mamy wolną Ojczy-

nikiem podpisania w 1936 roku umowy

ło. Wróciło z Armią Andersa lub póź-

żowa, żeby dzielić rodzeństwa, dzie-

Polska niby prowadzi repatriację

znę i ich dzieci pytają się: „I co z nami

pomiędzy Polską a Niemcami. Ten fakt

niej w latach 1946-47, czy w latach

lić znajomych, żeby nigdy w życiu

z tamtych terenów w ostatnich latach.

dalej? Co z tą Polska?”. A właściwie

jest mocno podkreślany w historiografii

50. Ale tam pozostało obecnej chwili,

nie dowiedzieli się, że są Polakami.

Ale, i to jest śmieszne, sprowadzono

nie wiadomo co. Żyją teraz w byłych

rosyjskiej, bo akcja wysyłania Polaków

według różnych szacunków, nie mniej

I tym odłamem są ich potomkowie,

kilkadziesiąt rodzin. Program nie-

poniemieckich miastach. Cały obwód

faktycznie miała miejsce po podpisa-

jak 100 tys. osób polskiego pochodze-

zamieszkujący dzisiejszy Kazachstan.

miecki sprowadzania swoich rodaków

Kaliningradzki to taka Australia – żyją

niu tej umowy. Z pasa przygraniczne-