korespondencja własna

26

17 – 30 maja 2011* Kurier Galicyjski

TaŃczu poLki z FiGurami

ze szczypaNium i macaNim

także księcia Józefa Poniatowskie-

go, który przebywał tu w roku 1809.

ALeKsanDer szUmańsKi

Nazwa pałacu pochodzi od patrona

„…tańczu polki z figurami,

średniowiecznej kamienicy, która nie-

husia, siusia, husia, siusia,

gdyś znajdowała się w tym miejscu

knaju pary, za parami,

– św. Krzysztofa. Na przestrzeni wie-

husia, siusia, husia, sia,

ków kamienica ta zmieniała swoich

aligancku i zy szykim,

właścicieli: w XIV wieku była własno-

husia, siusia, husia, siusia,

ścią rodu Spycymirów, a w XV wieku

przeplatajunc wrzaskim, krzykim,

przeszła w ręce rodziny Morsztynów

husia, siusia, husia, sia,

wpływowej rodziny kupieckiej, której

i du siebi i ud siebi,

własnością była również kamienica

wszysku skaczy jakby w niebi

„Pod Gruszką”.

ze szczypanium i macanim,

W drugim kwartale XVII wieku, z

hula polka husia, siusia…

inicjatywy marszałka nadwornego ko-

ronnego Adama Kazanowskiego, roz-

…trarara Antyk na harmonii gra,

poczęto prace budowlane na tym ob-

trarara on przybirać klawo zna,

szarze. Połączono gotyckie kamienice,

trarara, baw si, braci, póki czas,

usytuowane na rogu Rynku Głównego

skoro dzisiaj na zabawu prostu

i ulicy Szczepańskiej. W latach 1682-

do nas wlaz”.

1684 na zlecenie ówczesnego właści-

ciela, Wawrzyńca Jana Wodzickiego,

dokonano zasadniczej przebudowy

My wcali nie byli chirni jak si roz-

budynku. Pracami kierował słynny ar-

począł V Ogólnopolski Festiwal Pio-

chitekt Jakub Solari.

senki Lwowskiej i Bałaku Lwowskiego

I w takim otoczeniu, przy takiej uli-

Kraków 2011, a właściwie 8 kwietnia

cy, w takiej sali, i takiego projektanta

2011 jego druga odsłona, jak powim,

dziele, tańczono lwowską „poleczkę,

gdzie si to zjawisku odbyło, to mózg

husia, siusia”, której fragment batiar-

stai i nie tylko.

Dawny Lwów

skiego tekstu przytaczam.

Ta to w kamienicy nr 1 przy ul.

Na koncercie obecny był sam

Szczepańskiej w Krakowie „Pod Grusz-

kranc i Untenbaum, obecni na widow-

decyzję „ruszał” truchtem naśladując

„ALTESZIKER ”/stary pijak/ – Żyd,

maestro Julian Tuwim, który przywitał

ką” w Klubie Dziennikarzy, w sali

ni, jak zwykle w czasie naszych kon-

lokomotywę parową – „warszawa

szewc i pijak, tańczący po ulicach.

publiczność „Kwiatami polskimi”:

Fontany. Kamienica ta była w wieku

„Któż wtedy wiedział, że daleką

certów lwowskich. Z satysfakcją za-

wawa, warszawa wawa” – powtarzał

„DURNY JASIU” – syn przekupki

XIV własnością rodziny Morsztynów.

Stanie się Kraków świętą Mekką,

wsze odnotowuję obecność Wiktora

rytmicznie. Dzieci oczywiście za nim

z rynku. Śmiano się z jego powiedzo-

W roku 1386 Jadwiga Królowa Polski

A góra Giewont – Siódmą Górą,

Budzyńskiego, twórcę tej wspaniałej

biegały, a jakże, łącznie ze mną i z

nek: „ni kupujci barszczu u moij mamy,

miała tu ponoć odwiedzać swego uko-

A rzeka Wisła – Siódmą Rzeką?

audycji radiowej, jak i Lopka Krukow-

Adamem Macedońskim współtwórcą

bo si tam szczur utopił”.

chanego, księcia austriackiego Wilhel-

skiego, który wszak nie urodził się we

krakowskiego słynnego „Przekroju”.

„ŚLEPA MIŃCIA” – siadywała na

ma Habsburga, z którym nie mogła się

My contry is my home. Ojczyzna

Lwowie, ale jak mówił szmonces, to

„PROFESOR JEGIER” – stał nie-

składanym stołeczku na Wałach Het-

związać, ze względu na ślub z Jagiełłą,

był sam cymes /„miód”/. Cały zespół

Jest moim domem. Mnie w udziale

zmiennie w wylocie bramy przy ul.

mańskich pod pomnikiem Sobieskie-

ale to taka prawda, jak w koszyku mo-

Dom polski przypadł. To – ojczyzna,

„Wesołej Lwowskiej Fali” pojawił się

Legionów, w zapomnianym już dzisiaj

go przygrywała na harmonii i śpiewa-

jej cioci z Pohulanki woda. Wewnątrz

A inne kraje są hotele”.

na koncercie, oczywiście jak zwykle.

pasażu Hellera, od rana do wieczo-

ła ówczesne szlagiery np. „Śliczny

kamienicy zachowane zostały gotyckie

I jak zwykle najbardziej się cieszę z

ra. Wykrzywiał śmiesznie usta woła-

gwoździki”, „Pienkny tulipani”. Zacze-

wnętrza. Najbardziej znanym pomiesz-

obecności Włady Majewskiej, która

jąc: profesor Jegier, profesor Jegier,

piana przez uliczników wołała za nimi:

Julianowi Tuwimowi odpowiedziano:

czeniem jest Sala Fontanowska. Jej

„Leopolis semper Fidelis

tym razem nie zaśpiewała, ponieważ

reklamując kalesony jegierowskie,

„ty miglanc”!

nazwa pochodzi od XVII-wiecznego

We Lwowie muzy śpiewały zawsze”.

postanowiła oddać głos młodszym

równocześnie rozciągając rzekomo

Wszystkich tych oryginałów, dziwa-

artysty – Baltazara Fontany. Ozdobił

artystkom, jak się wyraziła. I miała za-

elastyczne nogawki śnieżno białych

ków i pomyleńców lwowska ulica obej-

on wspomnianą salę stiukami na pole-

śpiewać Wiktoria Zawistowska, wcho-

kalesonów. Ten akurat chyba nie był

mowała nazwą „świrk”. Wyraz „świrk”

A niżej podpisany stwierdził:

cenie jednego z właścicieli – chorąże-

„Dwa miasta otrzymałem w darze,

dząca w skład zespołu „Chawira”.

stuknięty, interes mu szedł, jak się pa-

był neologizmem lwowskim, oznacza-

go Andrzeja Żydowskiego, od którego

A które piękniejsze?

zapewne powstał szmonces, /gwara

Miała. Ale nie zaśpiewała, myśląc, że

trzy. Trwał do września 1939 roku.

jącym chorego umysłowo, wariata, po-

Czy Lwów Katedrą marzeń,

pani Włada zaśpiewa i tak powstał z

„ŁUCYK” – uzdrowiciel szarlatan,

myleńca – wywodzącym się podobno

lwowska, żydowska/ ja tak myśli. W

Czy Groby Królewskie”.

mojej winy cały galimatias, a ja kacap

ubrany w długą szatę, przystrojoną

od zachowania pewnego symulanta,

jednej części można zauważyć gotyc-

i durny pacan nie wyjaśniłem tego w

mosiężnymi gwiazdami i kołami, z

który chcąc się wykręcić od służby w

kie sklepienie żebrowe pod dekoracją

garderobie.

wężem grzechotnikiem w zarękawku.

wojsku austriackim udawał wariata,

Ale po kolei, gdy zespół muzyczny

stiukową. Na ścianach znajdują się

Kogo nie było?

Sprzedawał pigułki na wszystko, wła-

ćwierkając jak świerszcz „świrk, świrk”.

„Chawira”, pod kierownictwem Karola

XVIII-wieczne holenderskie kafelki. Te

Nie przyjechały panie: prezes „Ra-

snego wyrobu.

Od „świrka” pochodzą inne popularne

Wróblewskiego, rozpoczął koncert, to

zabytkowe wnętrza są więc uznawane

dia Lwów” Teresa Pakosz i redaktor

„BARONEK” – zubożały baron,

we Lwowie wyrazy: świrkowaty – głup-

natychmiast pomyślałem o Jerzym Po-

za jedne z piękniejszych wnętrz świec-

naczelna tego radia Ania Gordijewska.

hulaka, trochę pomylony, żyjący z

kowaty, pomylony, ześwirkować – za-

łomskim, ale właściwie o „Big Cycu” z

kich w Europie. Na parterze kamienicy

Ale są usprawiedliwione, ponieważ od

jałmużny. Wystawał pod hotelem

chowywać się jak świrk, t.j. wariat, lub

którym pan Jerzy wylansował piosenkę

znajduje się apteka „Pod złotym Tygry-

kilku tygodni nie wykonują nic innego,

George a i przemawiał po francusku.

po prostu świr.

„Cała sala śpiewa z nami”. Dlaczego?

sem”, tak piszą, a tu figa z makiem,

tylko układają cykl audycji o mojej po-

Podobno językiem literackim.

Nie było również Wojtka Habeli

Z tej prostej przyczyny, iż cała sala,

z pasternakiem, apteki ni ma, bo ją

ezji. Jeszcze podobno tak szybko nie

„DOKTOR” – stojący zawsze na

i Franka Makucha niejednokrotnie

około 100 osób śpiewała wraz z Karo-

wygryźli najtańsze w Europi pudatki.

skończą. Nie było również mojej sze-

placu Gołuchowskich, przemawiający

prezentujących estradowo tych „świr-

lem Wróblewskim „Tylko we Lwowie”.

Obok niej zachował się XVI-wieczny

fowej pani Bożeny Rafalskiej, redaktor

do siebie po żydowsku i niemiecku.

kowatych”, z przyczyny prozaicznej,

A więc na samym otwarciu koncertu

renesansowy portal (obecnie będący

naczelnej „Lwowskich Spotkań”, której

„PROFESOR” lub „FILOZOF” –

obaj artyści mieli występy. Franciszek

pojawili się Tońcio i Szczepcio ze swo-

witryną kwiaciarni). Jakie kwiaty! Ta

logo przyjęła dzisiejsza odsłona festi-

poeta, piszący na zamówienie oko-

śpiewał w programie operetki, a Woj-

im nieodłącznym „kawałkiem” z filmu

daj Panie Boże zdrowi kwiaciarkom

walu. Zatelefonowała do mnie i powie-

licznościowe wiersze, stał z książką w

tek miał występ w teatrze.

„Włóczęgi” do tekstu Emanula Szlech-

krakowskim!

I tak nam niestety wypadł szmon-

działa: „Alek nie przyjadę, bo muszę

ręku, zwykle na ul. Wałowej i dekla-

tera i muzyki Henryka Warsa. Śpie-

Na pierwszym piętrze znajduje się

ces z programu. Gdy zapytałem Wojt-

składać teksty o twojej poezji”. I jak tu

mował łacińskie wiersze, lub młodzie-

wająca sala nie zamierzała przestać

obecnie Klub Dziennikarzy, oraz re-

nie usprawiedliwić ich nieobecności?

ka co zrobimy w zamian, wówczas

ży szkolnej odrabiał zadania z łaciny.

śpiewać, ale dopiero, gdy na estradzie

stauracja „Pod Gruszką”. Można tam

doradził: „Alek opowiedz dwa fajne

Gdy zapytałem redaktora Zbignie-

„DURNY IGNAŚ” – grywał na

pojawiła się pani Grażyna Potoczek,

dostać dobrą ćmagę, ali nie widziałem

szlagiery szmoncesowe”:

wa Ringera, autora licznych reklam

skrzypkach pod murem kamienicy,

prezentująca wykonawców koncertu,

chirnych, same galanty siedzą.

- Icek, powiedz mucha,

prasowych naszego koncertu, czy za-

na rogu ul. Kurkowej i Czarnieckiego.

zaległa cisza.

A ulica Szczepańska – ulica w Kra-

ny mucha,

dowolony jest z frekwencji, pękającej w

Zaczepiany przez batiarów okrzy-

Kto ze 100 znanych osób tworzył

kowie, prowadząca od Rynku Główne-

Icuniu, powiedz mucha,

szwach Sali „Fontany”, odpowiedział:

kiem: „Ignaś, Zośka cię nie kocha”.

widownię?

go na północny zachód, w kierunku

ny, mucha,

„…iż tylko wariat mógł zrezygnować”.

Wołał za nimi w złości: „Idź ty, beńkart

Nie zawiodła mnie moja muza,

placu Szczepańskiego i Plant.

Icek ty powiedz samo mucha,

Faktycznie nie zauważyłem czoło-

magistracki!”. Wykrzyknik ten stał się

piękna lwowianka Alusia, twierdząca,

Przy ul. Szczepańskiej znajduje

mucha, ny,

wych lwowskich „myszygine kiepełe”, o

popularnym, potocznym zwrotem lwo-

że jest moją ślubną i nie myląca się.

się m.in. kamienica nr 2, Pałac Krzysz-

których opowiadał „cały Lwów”: „LOLO

wian, wyrażającym zniecierpliwienie.

Ilekroć piszę o mojej małżonce, to

tofory.

lub,

WARIAT” – nostalgiczny, niechlujny

„BEN HUR” – albo „BUGAJ” – na

przypominam sobie przykazanie mojej

Pałac „Pod Krzysztofory” jest jed-

Icuniu, zjedz ciasteczko,

osobnik, jednakowo „wywatowany” w

poły oryginał , na poły pomyleniec,

tak pięknej, co mądrej Mamy, oczywi-

nym z najznakomitszych i najokazal-

nie chce mi się,

zimie i w lecie, wyglądem wzbudzają-

który wyśpiewywał w kółko: „buwajty

ście również lwowianki: „…pamiętaj,

szych krakowskich miejskich pałaców.

Icuniu, ty zjedz czekoladkę,

cy ogólną sensację.

zdorowa, moja zołoteńka”.

gdy będziesz wybierał żonę, to niech

Na przestrzeni wieków pałac gościł

nie chce mi się,

„WARSZAWA – WAWA” – gentel-

„DODIO” – dziwak, emeryt z gór-

to będzie lwowianka, ale najlepiej, aby

wiele znakomitych osobistości, m.in.:

Icuniu, ty zjedz jabłuszko,

man w batiarskim kaszkiecie, pro-

nego Łyczakowa, chodził w czarnej

to była Żydówka ze Lwowa…”. Taką

królów Jana Kazimierza, Michała

mamunia bardzo prosi,

ponujący napotkanym przechodniom

kapocie, z pasją zdzierał afisze z mu-

opinię mieli również bohaterowie

Korybuta Wiśniowieckiego, oraz Sta-

nie chce mi się,

podróż do Warszawy. Bez względu na

rów, którymi wypychał kieszenie.

„Wesołej Lwowskiej Fali” Aprikozen-

nisława Augusta Poniatowskiego, a