kurier kulturalny

14

31 maja – 16 czerwca 2011 * Kurier Galicyjski

muzyczne tradycje rodziny praschilów

Tabliczka z Tarnopola

MICHAł PIEKARSKI

Rodzina Praschilów od po-

koleń związana była z galicją.

Posiadała pochodzenie au-

striackie, jak często bywało

w przypadku wielu urzędni-

czych rodzin przybyłych tu w

Oktawia Rojek, śpiewaczka

XIX w. W galicji poprzez kon-

operowa, Lwów ok. 1905 r.

takt ze środowiskiem polskim

oraz za sprawą zawiązywa-

nych związków małżeńskich

kolejni członkowie rodziny

Józef Praschil i jego ukocha-

kulturę polską przyjmowali

ne psy

jako własną i już tylko samo

wa-Rogalska pisała „W naszym domu

nazwisko Praschil przypo-

odbywały się miłe zebrania, każdy grał

minało o austriackim pocho-

lub śpiewał […] Jako mała dziewczyn-

dzeniu. Z rodziną tą związane

ka tonęłam we łzach słuchając arii z

były osoby wyjątkowo odda-

„Halki” „O mój maleńki”, śpiewanej

ne polskiej kulturze.

Wśród mieszkających w Galicji

przez ciotkę moją Oktawię Rojek, póź-

przedstawicieli noszących nazwisko

niejszą Praschilową przed jej debiutem

Praschill (pisanych przez jedno, bądź

w operze lwowskiej”.

dwa „l”) znajdowali się Edward Pra-

Warto także wspomnieć, że He-

schill (1813 Rzeszów, zm. 1886 Ka-

lena Ottawowa, należąc do elity to-

łusz) – naczelnik miasta Rzeszowa

warzyskiej międzywojennego Lwowa,

(1868-1869), Leopold Praschill – ad-

uwieczniona została przez Jana Hen-

Lwów, ul. Dąbrowskiego 6

iunkt Starostwa w Rzeszowie, Jan Pra-

ryka Rosena w jednym z fresków w ka-

(obecnie ul. Rutkowycza 6)

schill – sekretarz Starostwa w Kałuszu

tedrze ormiańskiej. Freski te powstały

„Sceną z jakiegoś muzycznego dra-

oraz Joanna Praschillowa – członkini

na zlecenie arcybiskupa Józefa Teo-

matu nazwać by można pieśń Melce-

Towarzystwa Szkoły Ludowej w Prze-

dorowicza i malowane były przez Jana

ra do słów Wyspiańskiego wykonaną

myślu, mającego na celu szerzenie

Henryka Rosena w latach 1925-1929.

Od lewej: Krystyna z Praschilów Drobenko z dwoma synami

starannie przez pannę Rojek”.

oświaty szkolnej i pozaszkolnej wśród

Helena Ottawowa jako św. Małgorzata

oraz matką Oktawią Praschilową, ok. 1937

Józef Praschil tak zafascynował

ludu polskiego.

widnieje na północnej ścianie nawy,

się talentem i osobą Oktawii Rojkówny,

po lewej stronie od figury Chrystusa

że postanowił się z nią ożenić. Miało

związani byli z Heleną Ottawową, do

tekę teatralną, odtwarzając z pamięci

Dobrego Pasterza. Na temat uwiecz-

Śpiewaczka operowa

to miejsce w 1905 r. Jednak nie przy-

której zwracali się „siostro”. Z rodziną

(!) wiele partii operowych. Pod koniec

nienia w roli świętych znanych i mniej

panią notariuszową

stoiło wówczas, żeby żona notariusza

Praschilów związana była także pani

wojny Oktawia i Józef Praschilowie

Do nobliwych przedstawicieli gali-

znanych mieszkańców przedwojenne-

występowała na scenie, dlatego dla

Teodorowicz, we wspomnieniach

zmarli w Tarnopolu, gdzie zostali po-

cyjskiej socjety należał Józef Praschil

go Lwowa pisał już przed ponad 70.

miłości 17-letnia Oktawia Rojek po-

rodzinnych zachowała się pamięć o

chowani.

(ur. 1874 r. w Lubaczowie). Rodzica-

laty Jan Parandowski: „Oto kawał na-

rzuciła zapowiadającą się karierę arty-

odwiedzinach jej w aptece Mikola-

Po wojnie część rodziny zna-

mi jego byli Antoni i Joanna. Józef

szego życia podnosi się z szarzyzny

styczną, stając się panią Praschilową.

scha.

lazła się w Krakowie i Wrocławiu,

Praschil po ukończeniu studiów z za-

i w uszlachetnionej postaci rysami

Po I wojnie światowej Józef i Oktawia

***

część została we Lwowie. Zygmunt

kresu prawa pełnił obowiązki notariu-

naszego pokolenia ma świadczyć o

Praschilowie zamieszkali w Tarnopolu,

Z małżeństwa Józefa Praschila

i Tadeusz Praschilowie wyemigrowali

sza. Był także miłośnikiem opery. To

nas przyszłym czasom”. Odwiedzając

gdzie Józef pracował jako notariusz.

i Oktawii z domu Rojek urodziła się

zaś do Ameryki. Maria Praschilówna

właśnie dzięki tej pasji poznał swoją

katedrę ormiańską, nie zapomnijmy

Zachowała się do dziś świadcząca o

Krystyna Praschilówna (ur. 1906), do

zmarła w 1967 r. w Krakowie, gdzie

przyszłą żonę Oktawię, występująca

więc także wspomnieć o Helenie Ot-

tym biało-czerwona tablica z okresu

rodziny zależała także Aniela, przybra-

została wraz z siostrą Heleną pocho-

na scenie opery lwowskiej.

tawowej.

niepodległej Polski.

na siostra Krystyny. Zgodnie z tradycją

wana na Cmentarzu Rakowickim. We

Oktawia z domu Rojek (ur. 1888

rodzinną, także córka Krystyna pobie-

Lwowie pozostali: Ernest Drobenko

we Lwowie) była niezwykłej urody uta-

Maria Praschilówna

rała edukację muzyczną, kształcąc się

wraz z żoną Krystyną, a także Anie-

lentowaną i bardzo młodą śpiewaczką.

Helena Ottawowa,

i dalsi członkowie rodziny

w zakresie gry na fortepianie i skrzyp-

la. Ernest Drobenko zmarł w 1948

Już od szóstego roku życia oglądała

Kolejną utalentowaną przedstawi-

bliska krewna Praschilów

Z Oktawią z Rojków, po mężu

cach. Przejawiała także talent malar-

r., niedługo po narodzinach córki

odbywające się we Lwowie spektakle

cielką rodziny była siostra Józefa Pra-

Praschilową, blisko spokrewniona była

ski. W 1932 r. Krystyna Praschilówna

Anny. Jego żona Krystyna, znosząc

operowe. Ukończyła lwowskie konser-

schila – Maria Praschilówna (ur. 1873).

wybitna lwowska pianistka – Helena

poślubiła Ernesta Drobenko (ur. 1893),

nieludzkie trudy nowego systemu,

watorium Galicyjskiego Towarzystwa

Po ukończeniu edukacji pianistycznej,

Ottawowa (1874 Lwów – 1948 Kra-

posiadającego węgierskie korzenie. Z

opiekowała się dwójką dzieci, pra-

Muzycznego (GTM), w klasie cenio-

prowadziła lekcje gry na fortepianie w

ków). Jako absolwentka konserwato-

ich małżeństwa w rok po ślubie urodzi-

cując ponad siły. Zmarła we Lwowie

nego profesora śpiewu, jakim był Wa-

szkole Heleny Ottawowej, będąc jak

rium GTM oraz prywatnej lwowskiej

li się 2 synowie – Józef i Władysław,

w 1967 r. Oboje pochowani zostali w

lery Wysocki. Miał on wielu wybitnych

wspominała Zofia Ottawa-Rogalska –

szkoły Ludwika Marka (ucznia Karola

zaś niedługo po zakończeniu II wojny

rodzinnym grobowcu na Cmentarzu

uczniów, do których oprócz Oktawii

świetnym pedagogiem, filarem szkoły

Mikulego i Ferenza Liszta) uzupełnia-

światowej – córka Anna. W 1939 r. za-

Łyczakowskim.

Rojek należeli m.in. Adam Didur, Ja-

przez cały czas jej istnienia (czyli do

ła pianistyczne studia w Paryżu. Pre-

kupili malowniczą willę na Łyczakowie.

***

nina Korolewicz-Waydowa oraz Salo-

1914 r.), a przy tym serdeczną przyja-

zentowała dzięki temu na ziemiach

Warto wspomnieć, że oprócz zainte-

Pragnę wyrazić ogromne po-

mea Kruszelnicka. W 1901 r. odbył się

ciółką Heleny Ottawowej. Maria Pra-

polskich wiele dzieł z kręgu francuskiej

resowań muzycznych, w rodzinie tej

dziękowanie Pani Annie za pomoc

debiut młodziutkiej 13-letniej (!) uczen-

schilówna prowadziła we Lwowie tak-

muzyki fortepianowej. Niezapomniane

obecna była także pasja do zwierząt,

w zebraniu materiałów, całkowicie

nicy Wysockigo – Oktawii Rojkówny w

że własną szkołę muzyczną na ul. Dą-

były także jej interpretacje utworów

zwłaszcza psów, do dziś podtrzymy-

niezbędnych do napisania niniejszego

operze „Halka” Stanisława Moniuszki.

browskiego 6 (obecnie ul. Рутковича),

Fryderyka Chopina. W latach 1902-

wana przez kolejnych przedstawicieli

artykułu oraz za pełne serdeczności

W 1903 r. 15-letnia Oktawia wystąpi-

działającą jeszcze w 1930 r. Należała

1914 Helena Ottawowa prowadziła we

rodziny.

długie i ciekawe rozmowy w domu na

ła m.in. w lwowskiej filharmonii (był to

także do istniejącego w niepodległej

Lwowie własną i bardzo cenioną szkołę

Dla rodziny Praschilów, tak jak i dla

Łyczakowie. Dzięki temu mogłem po-

wówczas budynek teatru skarbkow-

Polsce Związku Muzyków – Pedago-

muzyczną na ulicy Teatralnej 16 (dziś

innych polskich rodzin tragiczne losy

znać losy kolejnej galicyjskiej rodziny,

skiego) w ramach koncertu prezentu-

gów. Działalność pedagogiczną upra-

mieści się tam hotel Leopolis), zaś po

przyniosła II wojna światowa. Podczas

związanej ze Lwowem, od co najmniej

jącego utwory polskiego kompozytora

wiała także kolejna przedstawicielka

I wojnie światowej uczyła gry na forte-

wojennej zawieruchy większa część

sześciu pokoleń, której przedstawiciele

Henryka Melcera. Po wykonaniu kon-

rodziny, siostra Marii i Józefa – Hele-

pianie na kursie koncertowym Konser-

rodziny znalazła się w Tarnopolu. W

wnieśli istotny wkład w życie kulturalne

certu fortepianowego oraz symfonii na

na Praschilówna, będąca dyrektorką

watorium GTM (przemianowanego w

tym czasie wnętrze domu we Lwowie

miasta. W tym miejscu chciałbym ser-

scenie pojawiła się Oktawia Rojkówna,

szkoły św. Anny we Lwowie. Kolejni

1919 na PTM - Polskie Towarzystwo

zostało zdewastowane. W Tarnopolu,

decznie pozdrowić Panią Annę oraz jej

wykonując pieśń Henryka Melcera

członkowie rodziny – to działający we

Muzyczne). W swoich wspomnieniach

po pożarze teatru, Oktawia Praschi-

przemiłego wnuka Romana.

napisaną do słów Stanisława Wy-

Lwowie malarz i lekarz – Zygmunt

kG

córka Heleny Ottawowej – Zofia Otta-

lowa pomagała uporządkować biblio-

spiańskiego. W prasie relacjonowano:

i Tadeusz Praschil. Także oni blisko