img
przegląd wydarzeń
10
17 – 29 czerwca 2011 * Kurier Galicyjski
czy WŁodzimierz WoŁyŃski
zosTaNie „ukraiŃskim kaTyNiem”?
przecież być tak, że policjant, do
Rozmawiała
którego należała tabliczka reje-
AGNIESZKA RATNA
stracyjna, nie był Polakiem, tylko
zdjęcia autorki
Ukraińcem. Inną sprawą jest to, że
byli to obywatele II Rzeczypospoli-
Archeolodzy znaleźli po-
tej. Powinni tam być pochowani też
chówki zbiorowe obywateli
Żydzi. Zresztą, dla NKWD nie miało
Polski, rozstrzelanych przez
znaczenia kogo mordować. Nie mo-
NKWd.
żemy czegoś jednoznacznie orzec
Ekspedycja archeologicz-
ponieważ prace wykopaliskowe do-
na firmy „Wołyńskie Staro-
piero się zaczęły. Obecnie odkryli-
żytności” od roku pracuje
śmy szczątki ponad 50 osób. Jedne
we Włodzimierzu Wołyń-
znalezisko na dnie mogiły (drobne
skim. Naukowcy badają sta-
rzeczy opadały do dołu) może prze-
rodawne grodzisko, w któ-
kreślić wszystkie podjęte poprzed-
rym kiedyś był dziedziniec
nio wnioski. Kontynuujemy badania.
staroruskiego Włodzimie-
Jedynie po dokładnym zbadaniu
rza. Odnaleziono tam ruiny
Widok na grodzisko włodzimierskie
wszystkich wykopalisk zobaczymy
zamku Kazimierza Wielkie-
cały obraz.
go – króla, który zasłynął z
Czy jest szansa na okre-
Co czeka ludzkie szcząt-
budownictwa. Właśnie on
ślenie właściciela tabliczki
ki później?
założył w województwie lu-
rejestracyjnej?
Początkowo powinniśmy sumien-
Wysłaliśmy już zapytanie do
belskim miasto Kazimierz
nie opróżnić i zbadać dół mogilny.
polskich archiwów. Wyjaśniłem, że
Dolny, rozbudował Lwów,
Potem badaniami zajmą się specja-
w 1938 r. w Polsce było 32 tys. po-
Trembowlę,  Tustań.  Zna-
liści – kryminolodzy. Po przeprowa-
licjantów. Znaleźliśmy tabliczkę reje-
leziono tam bardzo dużo
dzeniu ekspertyzy będą mogli do-
stracyjną nr 1441. Wydaje mi się, że
broni: dziesiątki ostrz do
kładniej opowiedzieć nam o samej
początkowo te tabliczki wydawano w
kuszy i zwyczajnych strzał,
egzekucji. Później szczątki czeka
Warszawie, a później już po całym
unikatowy nóż bojowy o
ponowny pochówek. Jak powiedzia-
kraju. Zrodziło się więc pytanie: jest
długości 37 cm. Oprócz śre-
łem wcześniej, jest to jedynie jeden
to policjant lokalny czy z Warsza-
dniowiecznych  pamiątek,
z wielu dołów mogilnych na terenie
wy? Sprawa polega na tym, że w
archeolodzy znaleźli jednak
grodziska. Mamy pracy na kilka lat.
1939 r., niedaleko Włodzimierza Wo-
ślady niedawnej historii –
Wszystko zależy jednak od uzyska-
łyńskiego, w Husynnym (woj. lubel-
na terenie grodziska znale-
Straszne „znaleziska archeologiczne”
nia środków finansowych.
skie) miała miejsce bitwa Polaków z
ziono pochówki zbiorowe
kowane przez NKWD – to samo zro-
Niemcami. Jest to jedna z tych nie-
Polacy pomogą w prze-
ofiar NKWD. O szczegółach
biono w łuckim wiezieniu.
wielu walk kampanii wrześniowej, z
prowadzeniu wykopalisk?
opowiada „Kurierowi Gali-
Niedawno Włodzimierz Wołyń-
historii których zrodziła się legenda
cyjskiemu” kierownik eks-
Czy znaleziono jeszcze
ski odwiedziła delegacja z Polski, w
o tym, iż polska kawaleria atako-
pedycji, wicedyrektor firmy
jakieś pamiątki związane z
skład której weszło trzech posłów
wała czołgi. W walce w Husynnym
„Wołyńskie Starożytności”
ofiarami?
na Sejm – Grzegorz Tobiszowski,
Unikatową pamiątką jest tablicz-
rzeczywiście brał udział szwadron
SERHIJ PANYSZKO.
Jarosław Stawiarski i Dariusz Seliga.
ka rejestracyjna polskiego policjan-
policji z Warszawy. Jeśli okaże się,
Jak tylko dowiedzieli się o wykopa-
ta. Problem jednak polega na tym,
że ten policjant służył w Warszawie,
Tajemnice dziedzińca
liskach, postanowili osobiście zoba-
iż znaleziono ją nie koło ciała, tylko
to można będzie prześledzić czy
książęcego miasta
czyć to miejsce.
„Włodzimierskie grodzisko ma
w nasypie. Widocznie rzucono ją do
brał udział w tej walce.
„Byłem pod dużym wrażeniem
dla Wołynia prawie takie same zna-
jamy, w której leżał właściciel. Za-
W niektórych polskich
od tego, co ujrzałem. Do tej pory
czenie, jakie dla Rosji ma Moskiew-
chował się na niej kawałek paska.
mediach zjawiło się określe-
czegoś takiego nie widziałem. Praw-
ski Kreml albo dla Polski Wawel,
Można było więc powiesić ją na
nie „ukraiński Katyń”. Jakie
dopodobnie, to sprawa NKWD. Przy-
– mówi pan Serhij. – Jako archeolo-
mundur, a można było nosić w kie-
jest Pana zdanie na ten te-
jechaliśmy po to, by się dowiedzieć
ga, najbardziej ciekawią mnie ruiny
szeni na pasku. Ze względu na to,
mat? Czy wśród zamordo-
Kierownik  archeologicznej
w jaki sposób możemy wesprzeć ba-
wzniesionego w XIV w. zamku Kazi-
że tabliczka rejestracyjna miała pa-
wanych byli tylko Polacy?
ekspedycji Serhij Panyszko
dania” – dzielił się wrażeniami Grze-
mierza Wielkiego. Jest to unikatowy
sek, to prawdopodobnie znajdywała
Obecnie nie możemy dać jed-
gorz Tobiszowski.
obiekt fortyfikacyjny, którego do tej
się w kieszeni. Jeśli tak, mógł to być
noznacznej odpowiedzi na to py-
badaniom za pomocą georadaru
Wiceprzewodniczący obwodo-
pory nikt porządnie nie zbadał. Po
policjant w cywilu. Mógł też brać
tanie. Rzeczywiście, znaleźliśmy
odkryto, iż we wschodniej części
wego Zarządu Kultury i Turystyki
dwóch latach budowy, miał on mniej
udział w działaniach wojskowych
tabliczkę rejestracyjną policjanta,
grodziska znajduje się wiele dołów
Wasyl Woron twierdzi, iż włodzi-
więcej taki sam wygląd, co zamek
podczas których niema przecież
polskie guziki z tych lat. Okazuje
z ludzkimi szczątkami. Na razie za
mierskie grodzisko będzie badane
w Łucku, tyle że zbudowano go
sensu nosić na piersi tabliczki re-
się jednak, że widocznie pocho-
wcześnie jest mówić o ilości ofiar,
do 2014 r. i na ten cel powinno być
nie z cegły, a z wapniaka. Budow-
jestracyjnej.
wano tam nie tylko Polaków. Może
bowiem jeszcze nie zbadano więk-
przeznaczone 10 mln hrywien.
nictwo z tego surowca jest bardzo
szość pochówków. Liczbę będzie-
Dobro włodzimierskiego gro-
charakterystyczne dla polskiej ar-
my prowadzić na setki, jeśli nie na
dziska – pamiątki archeologicznej
chitektury. Największa zagadka tkwi
tysiące. Chodzi tu o usiany mogiła-
o narodowym znaczeniu, przepro-
jednak w tym, po co go zburzono.
mi plac o powierzchni kilkuset m2.
wadzenie wykopalisk archeologicz-
Średniowieczne kroniki głoszą, iż
Znaleźliśmy materiały, które po-
nych i ekshumacja ofiar represji po-
Włodzimierz w swoim czasie był
zwolą nam połączyć część pocho-
litycznych, wpisane są do Umowy
zajęty przez księcia halicko-wołyń-
wanych w grodzisku z rozstrzelanymi
ds. Rozwoju Regionalnego Obwodu
skiego Lubarta, który też rozkazał
obywatelami Polski w więzieniu wło-
Wołyńskiego zawartej między Gabi-
zamek zburzyć. Czemu tak postąpił
dzimierskim. Możemy orzec, iż ofiary
netem Ministrów i Radą Obwodową.
z obiektem, który mógł mu służyć?
były zabite strzałem w tył głowy. Zna-
Pieniędzy do tej pory przeznaczono
Wygląda to tak, jakby np. teraz
leźliśmy dużą ilość drutu kolczaste-
niewiele, a więc firma „Wołyńskie
pociąć na złom przedsiębiorstwo z
go, którym pewnie związywano ręce
Starożytności” prowadzi prace wy-
produkcji części zamiennych”.
ofiarom przed egzekucją. Najstarsza
kopaliskowe za własne fundusze.
znaleziona tam pamiątka – to moneta
Jak natrafił Pan na ślady
Podczas spotkania z polskimi po-
z 1940 r. o nominale 20 kopiejek. Z
pochówku ofiar NKWD?
słami rozmawialiśmy oczywiście o
Znaleźliśmy ścianę zamku, a po
tego wynika, że jej właściciela roz-
możliwości finansowania ze strony
obu jej stronach, w górnych war-
strzelano nie wcześniej, niż w 1940 r.
polskiej dalszych prac i przeprowa-
stwach gruntu znaleźliśmy pochów-
Ze względu na to, że pochówek jest
dzenia ekspertyz, w tym – krymina-
ki zbiorowe. Jedna ze ścian zamku
masowym, można go powiązać z eg-
listycznych. Nie wykluczamy, że na
zahacza o teren sadu w którym,
zekucjami w 1941 r. przed przyjściem
miejsce wykopalisk przyjadą wolon-
według słów miejscowej ludności,
Niemców na te tereny, kiedy więź-
tariusze z Polski.
można znaleźć kości ludzi rozstrze-
niów nie zdążono ewakuować. Takie
Widok na grodzisko włodzimierskie
lanych w więzieniu NKWD. Dzięki
postępowanie było masowo prakty-