sławni lwowianie

14

17 – 29 czerwca 2011 * Kurier Galicyjski

misTrz iGŁy obyWaTeLskiej miary

Tomasz kuLczycki

we Lwowie, w której mieścił się jego

zakład, wytwórnia bielizny, a później

również redakcja czasopisma. Uczył

też w zakładzie rzemiosła krawieckie-

go. Wiadomo, na przykład, że w 1839

BEATA KOST

roku piętnastu krawców z Warsza-

wy przyjechało na naukę do Lwowa

To łucja Charewiczowa

specjalnie do Tomasza Kulczyckiego.

napisała o nim, że był kraw-

Wielu z nich, już jako praktykujący mi-

cem miary obywatelskiej. W

strzowie igły i jego konkurenci, wyrażali

samych superlatywach wy-

mu swoją wdzięczność w listach przy-

rażali się o Kulczyckim rów-

syłanych z rozmaitych miast w kraju.

nież inni badacze i historycy.

Kajetan Janowski przytaczał opowieść

Pisano o nim, że był liberal-

o pewnym znakomitym wiedeńskim

nie i demokratycznie ukształ-

krawcu, który dopytywał się polskiego

towanym gorącym patriotą

Dziennik mód Paryskich

arystokraty ze Lwowa o to, czy szyje

i postacią zasłużona dla kul-

dla siebie w Paryżu. Padła wówczas

dzeń, które rozpoczęło się od tragedii

tury polskiej, hojnym i bezin-

odpowiedź: „Paryżów nam nie trza, bo

rodzinnej uporczywie ciągnęło się za

teresownym mecenasem lite-

mamy we Lwowie pana Kulczyckiego”.

Kulczyckim. Wzrastała konkurencja,

ratów – i aż trudno uwierzyć,

Uczył też Kulczycki podczas pobytu w

sprawy narodowe wymagały ogrom-

że mówimy tu o zwyczajnym

Wiedniu krawców austriackich. Bardzo

nych nakładów, a na ten cel Kulczycki

krawcu. Na imię mu było To-

solidarnie związany był ze swoją grupa

nigdy nie skąpił. Paradoksalnie spra-

masz, przyszedł na świat 19

zawodową. Jego przedsiębiorczość

wy, o które walczył – wolność słowa,

marca 1803 roku w Zwierzyń-

i społeczne podejście do rozmaitych

zlikwidowanie cenzury – zniszczyły

cu, w powiecie zamojskim.

zagadnień i problemów nawet we

jego pismo. Zniesienie ograniczeń

Wywodził się ponoć z ubo-

współczesnym społeczeństwie może

cenzury pozwoliło na zakładanie

giej rodziny, Kulczyccy byli

stanowić wzór do naśladowania.

nowych czasopism, co doprowadziło

szlachtą zaściankową. Nie-

W roku 1839 Tomasz Kulczycki

do likwidacji „Dziennika Mód”.

wiele wiadomo o rodzicach

otrzymał koncesję na czasopismo

Niewiele wiadomo o jego życiu po

Tomasza. matka Kulczyckie-

krawieckie, przeznaczone dla kraw-

wycofaniu się z życia społecznego.

go łucja Stachurska, spędzi-

ców i klientów sklepów i zakładów kra-

Niezwykły lwowski krawiec przeżył

ła koniec życia przy synu we

wieckich. Pismo nosiło tytuł „Dziennik

70 lat. Zmarł w biedzie, długach i osa-

Lwowie. Niechętnie patrzyła

Mód Paryskich”. Ponoć do wystąpie-

motnieniu 3 listopada 1873 roku. Po-

na społeczne poczynania

nia o koncesję na wydawanie pisma

chowany jest w grobowcu rodzinnym

syna. Dziadek Tomasza po

Tomasz Kulczycki

krawieckiego namówił Kulczyckiego

na Cmentarzu Łyczakowskim, w tym

kądzieli miał być blisko zwią-

poeta Józef Dunin-Borkowski. W tym

czytelnikom pisma. „Dziennik Mód Pa-

zany z Tadeuszem Kościusz-

samym czasie we Lwowie literaci z

ryskich”, który wychodził początkowo w

ką. Ojciec przyszłego kraw-

kręgu „Ziewonii” przygotowywali do

małym arkuszu jako dwutygodnik stał

ca, Jan Kulczycki, na ziemię

druku nowe pismo. Władze austriackie

się poczytnym polskim pismem. Lite-

lubelską przybył w poszuki-

nie chciały udzielić zgody na założenie

racko prowadził pismo August Bielow-

waniu pracy, był oficjalistą w

literackiego dziennika polskiego, a bez

ski, po dwóch latach od 1842 roku Jan

ordynacji Zamojskich.

koncesji wydawnictwo nie mogło być

W młodości Tomasz odbył wypra-

Dobrzański i Karol Szajnocha. Kulczyc-

realizowane. Wówczas Tomasz Kul-

wę zagraniczną. Prawdopodobnie po

ki pozostaje w historii Lwowa osobą,

czycki zaoferował swoją pomoc litera-

powrocie z zagranicy osiadł we Lwo-

która pierwsza wypłaciła honorarium

tom, pomysł był taki: pod przykrywką

wie, było to około 1825 roku. Niektórzy

autorskie. Jan (Iwan) Wagilewicz otrzy-

pisma o modzie, można próbować też

badacze podają, że we Lwowie ukoń-

mał sztuczkę materiału na kamizelkę

przemycać utwory literackie. Niedługo

czył też szkołę średnią. Naukę zawodu

za rozprawę naukową i poezje dostar-

potem w „Dzienniku Mód Paryskich”

pobierał we lwowskim cechu krawiec-

czone dla pisma.

zaczęli drukować literaci i dziennika-

kim, terminował zgodnie ze starymi

Przez cały okres wydawania pi-

rze – Kornel Ujejski, Karol Szajno-

ustawami cechowymi. W 1829 roku

sma, Kulczycki był praktykującym

cha, Leszek Dunin-Borkowski, Jan

został majstrem i uzyskał tytuł mistrza

krawcem. Dziennik na kilka lat stał się

Dobrzański. Tak oto ominięty został

krawieckiego. Zgodnie z dekretem

jednym z najważniejszych pism w kra-

nakaz władz austriackich, zakazujący

magistrackim, udzielono świeżo upie-

ju. Zrobił w mieście wielką karierę, ale

polskim pisarzom utworzenia pisma

czonemu rzemieślnikowi „konsens”

życie nie szczędziło mu ciosów – w

literackiego. Pod bokiem austriackiej

na własne przedsiębiorstwo i certyfi-

1842 roku pochował dwóch synów –

cenzury powstało pismo literackie, wy-

kat potwierdzający obywatelstwo we

sześcioletniego Stefana i dziewięcio-

dawane przez zwykłego rzemieślnika

Lwowie. Rzemieślnicza praca ruszyła

miesięcznego Tomasza. Rok później

we współpracy z literatami. Adresata-

pełną parą, zakład bardzo szybko stał

umarła żona – Teresa Kulczycka.

mi pisma stali się wszyscy ci, którzy

się sławny w mieście – Kulczycki szył

Na wiosnę w 1848 roku, podczas

interesowali się literaturą. Zasłynął

według wzorów zachodnich, materiały

rewolucyjnych wydarzeń, jego dom

wkrótce Tomasz Kulczycki jako wy-

sprowadzał z fabryk zagranicznych. Z

stał się ośrodkiem życia politycznego

dawca modnego i poczytnego „Dzien-

Paryża, przy pomocy swego przyja-

– u Kulczyckiego odbywały się tajne

nika Mód Paryskich”. Redakcja czaso-

ciela Pawła Jelenia, pracownika księ-

spotkania, w jego domu założono

pisma mieściła się w jego kamienicy

garni Jana Milikowskiego, sprowadzał

Radę Narodową, a 19 marca 1848

na Halickim Przedmieściu. Miał też

broszury krawca Compaing a, doty-

roku zbierano podpisy pod petycją do

spory wpływ na kształt pisma: był zbyt

czące nowego systemu kroju krawiec-

gubernatora Galicji. Kulczycki był też

skromny, aby wyrokować o literatu-

kiego i nowości w świecie mody. Żywo

uczestnikiem delegacji z petycją (tzw.

rze, ale pewien pomysł na pismo miał

interesował się wszystkim, co działo

adresem) do gubernatora Franza Sta-

Grobowiec rodzinny Kulczyckich

i starał się ten pomysł realizować – był

się „w modzie”, chętnie też swoją wie-

diona. Należał do Centralnej Rady

tytularnym redaktorem gazety. Pismo

samym, na którym zrozpaczony po

jeden za drugim: tracił klientów, płacił

dzę przekazywał dalej. Kulczycki jest

Narodowej i do Rady Administracyjnej

redagowane było w sposób nowocze-

śmierci dzieci i żony umieścił napis:

kary, dokładał do wydawania czasopi-

autorem podręcznika krawieckiego

Gwardii Narodowej. Miał opozycyjne

sny, miało dział kroniki przemysłowej,

sma. Utrata klientów wiązała się głów-

„Rozprawa o kroju sukien męskich

wobec dowództwa poglądy – należał

Nie szczędząc sił do ostatka,

korespondencje z zagranicy, recenzje

nie z zaangażowaniem politycznym

podług wyrachowania matematycz-

do radykalnie ustosunkowanej grupy,

Życie swych dzieci ratowała matka.

teatralne i literackie; umieszczano też

Kulczyckiego. Na prowadzeniu pisma

nego”, wydał książkę we Lwowie w

która domagała się demokratycznej re-

Gdy ich nie mogła zatrzymać

reklamy. Kulczycki bardzo troszczył

w okresie Wiosny Ludów stracił ponad

1839 roku. Był ponoć pierwszym pol-

krutacji i zakupu broni. Szył na własny

na ziemi,

się o ilustracje do „Dziennika”. Czuwał

10 000 złotych reńskich. Zamożniejsi

skim krawcem, który stosował miarę

koszt mundury dla gwardzistów. Wła-

Poszła do grobu połączyć sie z niemi.

nad poziomem litografii i ręcznego

klienci Kulczyckiego przestali szyć u

metryczną. Założył we Lwowie własny

dze austriackie otoczyły Kulczyckiego

Ten, który wszystko utracił w ich

kolorowania ilustracji. Układał wzo-

niego, kiedy literaci w „Dzienniku” za-

skład tkanin, kupował materiały od

ścisłym nadzorem policyjnym. Skaza-

zgonie,

ry dodawane do tygodnika, według

częli wyśmiewać ich przywary i brak

fabrykantów. Powoli zwykły krawiec

no go również na karę grzywny za to,

Stawia ten pomnik dwóm synom

jego wskazówek redagowano opisy

zaangażowania mieszczan i szlachty

zamieniał się w zamożnego manufak-

że szył z sukna przemycanego z Nie-

i żonie.

mód. Starania te przypadły do gustu

w sprawy polskie. Pasmo niepowo-

turzystę. Był właścicielem kamienicy

miec. Kłopoty finansowe posypały się