img
racja jest jak dupa,
26
17 – 29 czerwca 2011* Kurier Galicyjski
zamach majoWy
Bukackiego szefem Oddziału III SG,
gen. dyw. Daniela Konarzewskiego
szefem Administracji Armii i Mieczy-
sława Norwid-Neugebauera (pierw-
szy drużynowy IV Lwowskiej Drużyny
Skautowej) – pierwszym zastępcą
szefa Administracji Armii.
W radzie ministrów nikt nie miał
co do jego pracy żadnych zastrze-
żeń. Do ludzi polityki coraz częściej
Opracował
trafiały raporty o dziwnych wydarze-
KRZYSZTOf SZYmAŃSKI
niach i przygotowaniach do zamie-
ilustracje archiwalne
szek. Nikt nie przygotowywał się do
ewentualnych starć, choć w kręgach
Wiele jest wydarzeń w hi-
wojskowych wyczuwało się napiętą
storii Polski, które wywołują
atmosferę. Nie upewniono się nawet,
emocje i odmienny punkt wi-
czy jednostki warszawskie pozostaną
dzenia historyków, nawet w
wierne władzy.
dniu dzisiejszym. Do takich
Rząd Skrzyńskiego został utwo-
należy, niewątpliwie, tzn.
rzony 20 listopada 1925 roku w cza-
„Przewrót majowy”, który
sie bardzo złej sytuacji w Polsce. W
wiele zmienił w międzywo-
warunkach wzrastającej inflacji oraz
jennej Polsce. Na lepsze, czy
spadku wartości złotego, musiał on
na gorsze – o to do dziś toczą
się spory. W nawale materia-
łu w poprzednich numerach
Myślałem, że wraz
umknęła nam 85. rocznica
z odrodzeniem Pol-
tych wydarzeń. Godna jest
przypomnienia, tym bardziej,
ski materialnym i
że niektóre nazwiska w arty-
duchowym, Polska
kułach z nr 9 figurują i w tym
odradzać się za-
materiale.
cznie, że wyzbywać
Początki
się zacznie tchó-
II Rzeczypospolitej
rzostwa i wyzwa-
Ażeby pojąć motywy działania Pił-
Piłsudzki w drodze na spotkanie z prezydentem Wojciechowskim
sudskiego w maju 1926 roku, należy
lać się zacznie od
powrócić do początków państwowo-
pracy agentur, że
ści w XX wieku. Po I wojnie światowej
do swej willi w Sulejówku, gdzie zajął
historycy nazywają sejmokracją, czy
współpraca nie udawała się najlepiej,
przestanie pracę
Polska, miała najgorsze położenie,
się działalnością pisarską i publicy-
rządami sejmu.
co dodatkowo utrudniały przepychan-
ponieważ jako jedyna musiała spro-
styczną. W swych artykułach często
Po początkowych reformach Grab-
ki i kłótnie posłów. Premierzy mieli
dla obcych uważać
stać zadaniu scalenia i ujednolicenia
atakował istniejący system polityczny,
skiego, gospodarka polska zaczęła
trudne zadanie zbudowania gabinetu,
za najrozumniejszą
państwa, powstałego z trzech różnych
znowu wpadać w sidła inflacji, poziom
używając mocnego i bogatego języka,
który zapanowałby nad zbliżającym
pracę dla Polski.
zaborów. W tych „trzech nierównych
oraz wzywał do podjęcia szeroko za-
życia ludności zaczął spadać. Winą
się kryzysem. W kilka miesięcy po
połówkach”, wszystko było odrębne:
krojonej naprawy (sanacji) państwa.
za taką sytuację obarczano naturalnie
ustąpieniu Piłsudskiego rozpoczęła
Józef Piłsudski
systemy polityczne, gospodarka, sy-
rządzących. Społeczeństwo domagało
się w ojczyźnie hiperinflacja. Dodruk
się zmian.
banknotów bez pokrycia przez rząd
Liczą się indywidualności
ustalić nowy podatek i – co najważ-
Po uchwaleniu konstytucji marco-
tylko pogarszał sytuację.
nie większość
Rzeczpospolita to
niejsze – opracować projekt budżetu.
W styczniu 1923 roku zmieniły się
wej 12 marca 1921 roku sytuacja nie
Pomyłki i niepowodzenia władzy
wielki burdel, kon-
Kolejną przeszkodą w pracy rady był
przekonania Piłsudskiego. Stwierdził
przedstawiała się wcale pomyślniej.
były wykorzystywane przez Piłsud-
zaostrzający się od stycznia 1926
bowiem, że nie liczy się wcale więk-
Uzależniając od parlamentu działania
skiego, który odchodząc z polityki nie-
stytucja to prosty-
roku konflikt z Piłsudskim. Marszałek
szość w sejmie, ponieważ naprawdę
i decyzje rządu oraz pośrednio prezy-
malże nieskazitelny, zdobywał coraz
tutka, a posłowie to
ogłosił wtedy list w „Kurierze Poran-
ważne są wybitne indywidualności.
denta, silna władza wykonawcza w
większe poparcie. Czuwał nad tym
kurwy!
nym” komentujący sprawę organizacji
Zaczął w ten sposób kwestionować
Polsce została uniemożliwiona, a taka
cały sztab popleczników w wielu dzia-
najwyższych władz wojskowych. Kie-
demokrację sejmową, do której po-
potrzebna była do sprawnego kierowa-
łach gospodarki, polityki i administra-
Józef Piłsudski
dy Piłsudski użerał się z rządem, gen.
wstania w 1918 roku walnie się przy-
nia państwem. Zostało to uczynione
cji. Jednakże najbardziej mógł liczyć
o sytuacji politycz-
Żeligowski obstawił najważniejsze
czynił. Marszałek porównywał również
przez gremium opracowujące konsty-
na zaufanych generałów oraz większą
stanowiska jego zwolennikami.
w ten sposób demokrację z autoryta-
tucję po to, by uniemożliwić Józefowi
część armii, która nadal była wierna
nej w kraju
Bardzo szeroka koalicja rządowa
ryzmem, wypowiadając się wyraźnie
Piłsudskiemu szerokie prezydenckie
marszałkowi.
z lewicową PPS włącznie doprowa-
przychylnie o tym drugim sposobie
uprawnienia. Już wtedy prawica oba-
dziła do stanu, kiedy gabinet Skrzyń-
tuacja Polaków. Nawet mentalność
prowadzenia rządów.
wiała się rządów Piłsudskiego, więc
Kryzys w państwie
skiego chylił się ku upadkowi. Zostało
obywateli trzech monarchii była od-
Dla uzyskania sympatii społe-
postanowiono go odsunąć od władzy.
Kolejny kryzys gospodarczy rozpo-
to spowodowane wycofaniem się z
mienna. Jedno co łączyło Polaków
czeństwa i szykanowania przeciwni-
Marszałek Józef Piłsudski, który
czął się w czasie rządów Władysława
koalicji lewicy i dymisji dwóch socjali-
– to patriotyzm i dążenie do odrodze-
ków wykorzystywał już wtedy bieżącą
w latach 1918-1922 odgrywał kluczo-
Grabskiego. Mimo przeprowadzonych
stów 24 kwietnia 1926. Po uchwaleniu
nia Ojczyzny. Trudnościom sprostać
sytuację na polskiej scenie politycznej.
wą rolę w sprawach państwa, w 1922
reform skarbowo-monetarnych zakoń-
stosownego prowizorium budżetowe-
musiał nie tylko polski rząd, ale i sami
Jego zwolenników uderzała niezwykła
roku ogłosił wycofanie się z polityki,
czonych wprowadzeniem na rynek no-
go ostatecznie, 5 maja, upadł rząd
obywatele poszczególnych części
bezinteresowność (zrezygnował z
a rok później zrzekł się funkcji prze-
wej waluty – złotego oraz reformą rol-
Skrzyńskiego. Nowy gabinet został
państwa polskiego. Niestety sytuacja
pensji Marszałka Polski), sprawiedli-
wodniczącego Ścisłej Rady Wojennej
ną, deficyt budżetowy niebezpiecznie
tworzony szybko, w nerwowej atmos-
międzynarodowa – ciągnące się kon-
wość oraz uczciwość. Może gdyby
i szefa Sztabu Generalnego. Następ-
się powiększał. Inflacja również rosła.
ferze. Premierem został Wincenty
flikty na zachodzie z Niemcami, a na
umiejętności kierowania i koordyno-
nie udał się na „dobrowolne wygnanie”
W takich warunkach rząd podał
Witos, a skład był łudząco podobny do
wschodzie z Ukrainą, Związkiem So-
wania pracy państwa były tak duże
się do dymisji w kwietniu 1926 roku
poprzedniej władzy koalicji „Chjeno-
wieckim i Litwą, nie pozwalała na upo-
jak zdolności jednania sobie zwolen-
po trzyletnich rządach. Należało te-
- Panie Marszałku,
Piasta” z 1923, do którego ludzie nie
rządkowanie wewnętrznych spraw w
ników i wykorzystywania propagandy
raz rozpocząć naprawę sytuacji. Mi-
a jaki program tej
mieli już zaufania. 10 maja 1926 został
państwie. Pierwszy rząd premiera Ję-
jako najlepszego sposobu zdobycia
sję utworzenia nowego rządu podjął
oficjalnie zaprzysiężony kolejny rząd
drzeja Moraczewskiego upadł z przy-
poparcia, nie kojarzyłaby się sanacja
hrabia Aleksander Skrzyński. Jednak
partii?
– ostatni w demokratycznej Polsce,
czyn politycznych niezwykle szybko,
z blokowaniem drogi demokratyzacji
niespodziewanie najwięcej trudno-
- Najprostszy z moż-
aż do czasu upadku komunizmu. Spo-
a walki lewicy i prawicy zapowiadały
kraju i powolnego jego rozkładu.
ści sprawiało wytypowanie Ministra
tkał się on z dużym sprzeciwem wielu
liwych. Bić kurwy i
niestałość w przyszłym parlamencie.
Piłsudski genialnie przewidywał
Spraw Wojskowych. Pierwotnie miał
warstw społecznych i głośnym komen-
Rządy w czasach II Rzeczpo-
najbliższą drogę, jaką przejdzie Pol-
nim zostać gen. Władysław Sikorski,
złodziei, mości hra-
tarzem lewicowców i piłsudczyków.
spolitej zmieniały się bardzo często.
ska pod jego nieobecność i mógł wy-
jednak po gwałtownym proteście Pił-
bio.
Ludzie dochodzący do pewnych sta-
brać najlepszy moment na wykonanie
sudskiego, złożonym osobiście prezy-
nowisk za wszelką cenę chcieli uzy-
zamachu. Brał udział w powstawaniu
dentowi Wojciechowskiemu, wybrano
Wypowiedzenie wojny
z rozmowy hrabie-
skać jak najwięcej korzyści, szcze-
ustroju w Polsce i miał wielu informa-
za niego gen. Lucjana Żeligowskiego,
sejmokracji
go Skrzyńskiego
W odpowiedzi na bieżące wyda-
gólnie tych materialnych, dla siebie,
torów, którzy przekazywali mu do-
który obsadzał stanowiska w swoim
rzenia w „Kurierze Porannym” ukazał
często zaniedbując sprawy państwa.
kładne relacje o działaniach rządu w
resorcie ludźmi, wiernymi Piłsudskie-
z Piłsudskim na
się wywiad Piłsudskiego, w którym
Jednakże nie wolno generalizować!
wielu dziedzinach.
mu. Żeligowski przywrócił generała
temat możliwości
oskarżał on poprzednie rządy o korup-
Nie wszyscy tacy byli i nie wszyscy
A jak przedstawiała się sytuacja
Orlicz-Dreszera na stanowisko do-
cję, korzystanie ze stanowisk dla pry-
mieli takie same aspiracje. Lecz nie
przed dokonaniem zamachu? Sejm
wódcy 2 Dywizji Kawalerii w Warsza-
założenia przez
watnych korzyści i demoralizację armii.
bez powodu pierwsze lata po wpro-
był niezwykle rozdrobniony. Żadna
wie. Inne zmiany personalne, które
Piłsudskiego partii
Oznajmił, że staje do walki z panowa-
wadzeniu konstytucji marcowej, która
partia nie posiadała większości i co
okazały się korzystne dla później-
niem rozwydrzonych partii i stronnictw
odebrała prawie wszystkie uprawnie-
za tym idzie, rządy sprawować mu-
szych zamachowców, to mianowa-
politycznej
oraz zapomina o imponderabiliach, a
nia prezydenta na rzecz parlamentu,
siała koalicja. W takim parlamencie
nie: gen. bryg. Stanisława Burhardt-