img
5
Kurier Galicyjski * 30 czerwca – 14 lipca 2011
Pamięć o ofiarach NKWD w Salinie koło Dobromila
rozmowa z Wiesławą borczyk,
koordynatorem centrum Wspierania
W cieNiu czerWoNo-
organizacji społecznych
Jak postrzega Pani samo-
czarNych FLaG
rząd na Ukrainie?
Z wypowiedzi ekspertów ukraiń-
skich i rozmów z uczestnikami semina-
rium widzę, że powinniście mieć wię-
cej informacji o tym jak społeczeństwo
tycznych, głównie Polaków, w tym m.in.
JACeK BOrZęCKI tekst
obywatelskie powinno przygotować się
przemyskiego historyka dra Waleriana
STANISŁAW SZArZYŃSKI
do przejęcia swej funkcji. Nie wszystko
Kramera oraz ostatniego burmistrza
zdjęcia
mogą załatwić urzędnicy. Nawet po
Przemyśla, dra Władysława Baldinie-
reformie. Najważniejsze jest to, żeby
go. Skrępowane drutem ofiary, zabija-
Delegacja przemyskich
ludzie uwierzyli, że jeżeli istnieje jakiś
no strzałem z pistoletu lub uderzeniem
władz oraz pielgrzymi z Prze-
problem w swoim mieście, to należy
młota w tył głowy, po czym wrzucano
myśla i Przeworska uczestni-
zastanowić się czy jakaś organiza-
ciała do głębokich solankowych szy-
czyli w żałobnych obchodach
cja pozarządowa nie byłaby w stanie
bów. W sumie, enkawudziści zabili w
70. rocznicy masowego mor-
rozwiązać tej sprawy. Jest to kwestia
Salinie ponad tysiąc osób, zanim 27
du, dokonanego przez NKWD
świadomości społeczeństwa i wiedzy
czerwca wkroczyły do miasteczka na-
Jak powiedział mi ks. dr Jacek
w dawnej kopali soli „Salina”
na temat swoich możliwości. Organi-
wania władzy. Nie zgadzali się z tym,
cierające oddziały niemieckie. Te z ko-
Waligóra, wielką zasługą władz rejo-
koło Dobromila, na Ukrainie.
zacja społeczna może wspierać dzia-
że władza centralna ma decydować o
lei wymordowały miejscowych Żydów,
nowych ze Starego Sambora jest to,
Kilka miejscowych radykal-
łania organizacji rządowej z korzyścią
wszystkim. Stąd poszły ruchy oddolne,
w liczbie około 100 osób.
że mimo braku dotacji władz zwierzch-
nych ugrupowań politycznych
dla ogółu. Dobrze działająca organi-
reformujące system. To był długi proces
Po raz pierwszy w zorganizowa-
nich z Kijowa i Lwowa, z własnych
przybyło na te żałobne modły
zacja pozarządowa może starać się o
i wybieraliśmy najlepsze rozwiązania,
nej przez władze rejonowe ze Starego
pieniędzy uporządkowały w Salinie
z czerwono-czarnymi flagami,
dofinansowanie ze środków budżeto-
ale takie, które można zastosować u
Sambora uroczystości, upamiętniają-
teren i postawiły pomnik. Symboliczna
co niepotrzebnie nadało jakby
wych na wykonanie działań, które leżą
nas. Gdy wchodziliśmy do Unii, też
cej ofiary mordu w Dobromilu i Salinie,
ofiara, dramatycznie wygięta, jakby
politycznej oprawy tej zupełnie
w zakresie samorządów. W Polsce już
wielką rolę odegrały samorządy. Nie
uczestniczyli oficjalnie Polacy: konsul
próbuje wydostać się z szybu przy-
niepolitycznej uroczystości.
wiele organizacji społecznych działa w
wszyscy byli „za”, ale po latach ludzie
Andrzej Drozd – pełniący obowiązki
bierającego formę wznoszących się w
W niedzielę (26 czerwca) z Do-
taki sposób i powstają coraz to nowe.
widzą pozytywne zmiany i je akceptu-
konsula generalnego RP we Lwowie,
kręgu siedmiu wysokich metalowych
bromila, leżącego zaledwie 25 kilo-
Ale tego wszystkiego musieliśmy się
ją. Najważniejszym jest, żeby ludzie
Jan Bartmiński – przewodniczący Rady
krzyży, spiętych u góry kolczastym
metrów na południe od Przemyśla i 15
nauczyć. Nauczyć się jak stworzyć
uświadomili sobie czy godzą się z tym
Miasta Przemyśla, radni Rady Miasta
drutem. Innego typu refleksje odniósł
kilometrów od granicy polsko-ukraiń-
program rozwiązania problemu, by na-
co jest, czy chcą tych zmian i czy po-
Przeworska, przedstawiciele rzeszow-
mój rozmówca wobec władz w Polsce.
skiej, wyruszyła licząca około dwóch
stępnie zabiegać o finansowanie.
trafią się tak zmobilizować, żeby do
skiego oddziału Instytutu Pamięci
Smutne to bowiem, że Rada Ochrony
tysięcy osób procesja do znajdującej
tych zmian doprowadzić. To muszą być
Czy działający w Polsce
Narodowej oraz miejscowi rzymsko-
Pamięci Walk i Męczeństwa w Warsza-
się na pobliskim wzgórzu Saliny.
grupy ludzi, organizacje, które będą li-
model samorządowy był re-
katolicy z duchownymi – księdzem Ro-
wie, jakby nie była i nie jest zaintereso-
Po ataku 22 czerwca 1941 r. hitle-
derami tego procesu. Do tego, jak już
komendowany przez Unię,
manem Teślukiem, proboszczem z Do-
wania uzgodnieniem i wzniesieniem
rowskich Niemiec na Związek Sowiec-
mówiłam, trzeba informacji i wsparcia
czy powstał po analizie naj-
bromila oraz ks. dr. Jackiem Waligórą z
godnego upamiętnienia tych wielu
ki, specjalne oddziały NKWD zdążyły
społecznego. Najważniejsze, żeby lu-
lepszych wariantów?
Niżankowic. Ten ostatni – jak przyznaje
niewinnych Rodaków, których szczątki
jeszcze przed ucieczką wymordować
Myśmy zrobili reformę w opar-
dzie młodzi określili się: czy wybierają
– „wprosił się” do uczestniczenia w or-
do tej pory znajdują się w dwóch solan-
w Dobromilu i Salinie Polaków i Ukra-
ciu o ruchy społeczne. Mieliśmy do-
wygodny Zachód i tam żyją sobie w już
ganizowaniu uroczystości i rozesłał za-
kowych szybach i we wspólnej mogile,
ińców, więzionych tam, jak również
świadczonych ekspertów i ze Stanów
zorganizowanym świecie, czy mieszka-
proszenia do znajomych z Przeworska
a żadna tablica ani nie wymienia ich
przywożonych z okolicznych więzień
Zjednoczonych i z Niemiec. Ludzie
ją tu i sobie swój kraj organizują. Wiele
i Przemyśla, skąd przybyło około 80
nazwisk, ani nawet nie wspomina, że
NKWD. W Salinie sowieccy oprawcy
wyjeżdżali do pracy za granicę i wi-
zależy tu od ich pozycji życiowej.
osób, w tym znana przemyska drużyna
tu leżą Polacy.
zamordowali również ponad 600 przy-
dzieli działający tam system funkcjono-
harcerska „Czarna Trzynastka”.
pędzonych z Przemyśla więźniów poli-
rozmowa z małgorzatą borczyk,
koordynatorem projektu
„polska – przykładem zmian na lepsze”
Jak ocenia Pani atmosfe-
rę dzisiejszego spotkania?
Niniejsze seminarium jest jednym
z trzech realizowanych na terenie
Ukrainy w ramach naszego projektu
„Polska przykładem zmian na lepsze”.
Kolejne seminarium odbędzie się 20
czerwca w Odessie, a następne 7
Po nabożeństwach w cerkwi i w kościele, odbyły się modły przed dawnym więzieniem NKWD
lipca w Kijowie. Głównym celem pro-
i stąd wyruszyła procesja do Saliny
jektu jest bowiem m.in. przekazanie
rzetelnej i merytorycznej wiedzy na
LIST z NOWEGO ROzDOŁU
temat działania z zakresu Partnerstwa
Wschodniego w kontekście polskiego
W dniu 11 czerwca 2011
Przewodnictwa w Radzie Unii Europej-
roku odbyła się uroczystość
skiej a także transfer dobrych praktyk
– przyjaciel naszej polskiej szkoły oraz
z okazji dnia Kultury Polskiej
i know-how z zakresu samorządności.
Towarzystwa – Janusz Kaźmierczak.
w Nowym rozdole. Była to
Myślę, że atmosfera dzisiejszego spo-
Nie zabrakło także naszego przy-
druga taka uroczystość w hi-
tkania sprzyja współpracy polsko-ukra-
jaciela z Krakowa w osobie Andrze-
storii miasta.
ińskiej w powyższym kontekście. Jako
ja Osiniaka, który przywiózł ze sobą
strona polska, chcieliśmy przekazać
Organizatorem uroczystości było
dwóch gości, Ryszarda Ordutowskiego
jak najwięcej praktycznych informacji,
Instytut Studiów Wschodnich jest
Towarzystwo Pomocy Polakom „Wiel-
oraz Roberta Szotę. Pan Andrzej bierze
które mogą być pomocne i przydatne
organizatorem największej konferencji
kie Serce” oraz Urząd Miasta Nowe-
udział we wszystkich uroczystościach
słuchaczom.
międzynarodowej zwanej „Davos Eu-
go Rozdołu. W uroczystościach brali
organizowanych przez naszą szkołę lub
O jego rezultatach będziemy mo-
ropy Środkowo-Wschodniej” tj. Forum
udział uczniowie polskiej szkoły im. Ka-
Towarzystwo. Przyjechali także Pań-
gli mówić po zakończeniu wszystkich
Ekonomicznego w Krynicy Zdrój oraz
roliny Lanckorońskiej z Nowego Roz-
Następnie cała defilada ruszyła
stwo Irena i Zbigniew Jankiewiczowie z
planowanych działań. Seminaria są
wielu mniejszych konferencji m.in. Fo-
dołu, członkowie Towarzystwa „Wielkie
główną ulicą miasta na plac centralny
Bolesławca oraz inni goście z Polski.
bowiem I etapem projektu. Wynikiem
rum Europa – Ukraina, Europa – Rosja,
Serce”, mieszkańcy miasta i okolic,
pod budynek Domu Kultury, gdzie o
W koncercie brały udział zespo-
cyklu tych spotkań na Ukrainie będzie
Europa – Mołdowa. Od kilku lat pro-
oraz zaproszeni goście z Polski.
godzinie 15.00 rozpoczął się koncert.
ły składające się z uczniów polskiej
wyjazd 30-osobowej grupy do Polski.
wadzimy także Szkołę Forum Ekono-
Zostaną oni wybrani, spośród uczest-
micznego działającą na rzecz edukacji
Uroczystość rozpoczęto defiladą
Przedstawicielem Konsulatu Ge-
szkoły im. Karoliny Lanckorońskiej
ników seminariów, przez obserwato-
społecznej i politycznej, a także współ-
główną ulicą miasta przy asyście or-
neralnego Rzeczypospolitej Polskiej
w Nowym Rozdole oraz członków
rów z ramienia Instytutu oraz Centrum.
pracy i budowania zaufania między
kiestry dętej, straży pożarnej z Medyki,
we Lwowie, był konsul Jakub Herold,
Towarzystwa „Wielkie Serce”. Nie za-
Podczas wizyt i spotkań w praktyce
narodami Europy. Ponadto, posiada-
pod kierownictwem pana Władysława
który został powitany chlebem i solą
brakło także zespołów z miejscowego
będzie można czerpać z doświadczeń
my silne zaplecze ekspertów, posiada-
Wilka, która została zaproszona spe-
oraz bardzo ciepłym przemówieniem
Domu Kultury.
Polski, które zdobyliśmy dzięki wejściu
jących znaczną wiedzę i kompetencje.
cjalnie na tę uroczystość.
burmistrza Miasta Nowego Rozdołu
Koncert trwał do godziny 18.15,
do Unii. Program wizyty uwzględniać
To dzięki nim możliwe jest skuteczne
Pod pomnikiem Tarasa Szewczen-
Włodzimierza Tuza. Byli również za-
po czym goście zostali zaproszeni do
będzie zainteresowania uczestników
opracowywanie programów, będących
ki zostały złożone kwiaty, odegrane
proszeni goście z Polski: przedstawi-
siedziby Towarzystwa na spotkanie
seminariów, zgłaszane w formie mailo-
odpowiedzią na potrzeby istniejące w
hymny państwowe Polski i Ukrainy, a
ciele Uniwersytetu Ekonomicznego w
integracyjne, połączone z poczęstun-
wej oraz poprzez stronę internetową.
danym kraju. W opracowaniu projektu
uczniowie polskiej szkoły z Nowego
Krakowie, prezes Fundacji Lwów i Kre-
kiem przygotowanym przez członków
konsultowaliśmy się także z naszym
Skąd narodził się pomysł
Rozdołu recytowali wiersze w języku
sy Południowo-Wschodnie w Kuklówce
Towarzystwa „Wielkie Serce”.
partnerem – Centrum Nauki, Innowacji
prowadzenia tego cyklu se-
polskim oraz ukraińskim.
Aleksandra Biniszewska, a z Warszawy
Edward Tomecki
i Informatyzacji ze Lwowa.
minariów na Ukrainie?