zjawiska niewyjaśnione

18

15 – 28 lipca 2011 * Kurier Galicyjski

meTeoryT TunGuski

czyLi sTo LaT Wciskania kiTu

było, że drzewa zapaliły się wszystkie

na raz od potwornego gorąca, jakie

szymoN KazimiersKi

spadło na nie z góry. Strefa pożaru,

to obliczone później 200 kilometrów

30 czerwca 2011 roku mi-

kwadratowych.

nęło dokładnie sto trzy lata

I wreszcie – zaskoczenie! Sam

od czasu, kiedy to w roku

środek strefy wybuchu. Nie było po-

1908, wcześnie rano, na pust-

walonych drzew! Wszystkie drzewa

kowiach środkowej syberii,

stały pionowo, ale pozbawione gałęzi

nad rzeką Podkamienna tun-

i kory. Las słupów telegraficznych! Po-

guska, doszło do nieprawdo-

tworny wybuch zadał uderzenie idące

podobnego wręcz wybuchu.

pionowo, z góry w dół, obrywając z pni

Wybuch powalił ponad 2000

drzew wszystkie elementy choć trochę

kilometrów kwadratowych taj-

tylko wystające i dające opór fali ude-

gi. Na tym obszarze zginęło

rzeniowej. Znaczyło to, że eksplozja

wszystko, co żywe. rośliny,

odbyła się nie na ziemi, a w powietrzu!

ludzie i zwierzęta. Fala sej-

Nad ziemią! Nigdzie, wobec tego, nie

smiczna, wywołana wybu-

było krateru, powstałego po uderzeniu

chem, dwukrotnie obiegła

meteorytu o ziemię! Szukano tego kra-

kulę ziemską i została zare-

teru bardzo zawzięcie, a jego po pro-

jestrowana przez wszystkie

stu, zwyczajnie nie było!

ośrodki sejsmiczne na świecie!

Należało dać sobie spokój z me-

sejsmografy irkucka i tasz-

teorytem. Wymyślonym, przypomnę,

kientu zanotowały czas, w któ-

przez dziennikarzy. Tu wybuchło coś

rym nastąpił wybuch. Była

zupełnie innego. Dziwne stało się za-

to godzina siódma, siedem-

chowanie Leonida Kulika. Przecież

naście minut i jedenaście se-

widział na własne oczy, że nie mógł tu

kund czasu miejscowego.

spaść meteoryt, a mimo to, Kulik nadal

iść po takim terenie było piekielnie trudno

szukał METEORYTU! Nie dochodziło

Niewyjaśniona tajemnica

spowodować taką gigantyczną eks-

gigantycznej eksplozji

Stacje meteorologiczne odnoto-

plozję, tym bardziej, kiedy siedzi się

wały z kolei silną falę wzrostu ciśnie-

o dobrych kilka tysięcy kilometrów od

nia atmosferycznego, podobnie jak

miejsca wydarzenia. Ale tak właśnie

fala sejsmiczna, obiegającą ziemię

robiono. Trzeba wszakże przyznać,

dookoła! Słup ognia osiągnął w miej-

że to dziennikarze, nie naukowcy

scu wybuchu wysokość 20 kilome-

obwieścili światu, że na Syberii spadł

trów! Na miejscu, gdzie początkowo

ogromny meteoryt. Meteoryt został po

stał słup ognia, pojawiła się gigan-

prostu wymyślony, bo wydawało się,

tyczna chmura, podobna do znanego

że tak wielki wybuch mógł spowodo-

nam, atomowego grzyba! Podmuch

wać tylko upadek ogromnego mete-

gorąca zapalał lasy i demolował sie-

orytu. Nikt z naukowców i dziennika-

dziby ludzkie! Huk wybuchu słyszany

rzy nie pofatygował się, by odwiedzić

był na powierzchni ponad miliona ki-

miejsce eksplozji, lub choćby tylko

lometrów kwadratowych, w promieniu

faktorię Wanawara. No i tak zostało.

około tysiąca kilometrów od epicen-

Cały świat już „wiedział”, że na Syberii

trum! Na dwadzieścia kilometrów od

spadł ogromny meteoryt. Ba! Opisa-

Leonid Kulik

miejsca wybuchu huk miał taką siłę,

no nawet jego skład chemiczny, a na

zdjęcia robione przez Leonida Kulika. tajga powalona wybu-

że wszyscy przebywający tam ludzie

podstawie zniszczeń, jakich dokonał,

chem

zostali na pewien czas pozbawieni słu-

określono jego wagę. Natchnieni chy-

wę, nie było nawet ustalone konkret-

chu! Kilka minut po wybuchu powstała

ba Duchem Świętym obliczyli, że jest

ne miejsce, gdzie nastąpił wybuch.

owego nadzwyczajnego zdarzenia

do niego, że opowieści o meteory-

burza magnetyczna. Magnetometry

to bryła żelaza i niklu, mająca masę

Wiedziano tylko, że wybuch nastąpił

sprzed 13 laty. Jakie miały znaczenie

cie wzięły się tylko z przypuszczeń,

pokazywały na terenie wybuchu drugi

około miliona ton!!

gdzieś za ostatnią zamieszkałą wio-

owe, wydawałoby się mocno nieaktu-

jakie poniekąd same narzucały się

biegun północny! Maszynista pociągu

Burza natchnionych umysłów po-

ską, bardziej może faktorią kupiecka

alne relacje, jak też i te wcześniejsze,

wszystkim zaraz po eksplozji. Może

kolei transsyberyjskiej, koło miejsco-

woli cichła, bo rozpoczęła się pierw-

niż wioską, zwaną Wanawara. Fak-

znajdowane w prasie lokalnej, dowie-

mu chodziło o ten milion ton żelaza

wości Kańsk, oddalonej od miejsca

sza wojna światowa i ludzie mieli te-

toria trudniła się głównie handlem z

cie się Państwo niebawem.

dla radzieckich hut, jakie był winien

wybuchu o 800 kilometrów, musiał za-

raz na głowie inne problemy. W Rosji

plemionami Tunguzów, zwanych też

Następna wyprawa Kulika ruszyła

kierownictwu partyjnemu? W każdym

trzymać pociąg w obawie, że pociąg

wojna przedłużyła się dodatkowo o

Ewenkami, żyjących luźnymi grupami

dopiero w roku 1927. Znowu spisywa-

bądź razie, Kulik szukał meteorytu aż

spadnie z rozedrganych i wibrujących

rewolucję październikową, interwen-

w głębi tajgi. W języku miejscowego

no zeznania świadków, tym razem już

do roku 1939.

szyn. Na rzece Angarze powstała gi-

cję obcych wojsk i wojnę polsko-bol-

plemienia Ewenków – anawari, zna-

mieszkańców Wanawary. Udało się

Nie był przy tym sam. Inni „miłośni-

gantyczna fala, tak wysoka, że niosła

szewicką. Nikt już nawet nie pamiętał

czy handlować.

ustalić miejsce, gdzie nastąpił wybuch.

cy” meteorytu, stawali na głowie i wy-

ze sobą pnie drzew z porozrywanych

o jakimś tam meteorycie, który spadł

Bezludna i bezdrożna tajga nie

Aby się tam dostać, ekspedycja mu-

myślali najprzeróżniejsze wersje wyda-

tratw USTAWIONE PIONOWO! Na

na Syberii. Aż pewnego dnia przypo-

jest miejscem odwiedzanym chęt-

siała pokonać jeszcze 60 kilometrowy

rzeń, aby tylko tłumaczyło to obecność

rejon tunguski spadł czarny deszcz.

mniano sobie o nim.

nie. Szczególnie bezludna tajga w

odcinek ciężkiej drogi przez tajgę.

w katastrofie jakiegoś, już może nie

Przez wiele dni po wybuchu obser-

roku 1908, a więc kilka lat po wojnie

Gdy tam dotarli, stanęli osłupiali.

żelaznego, to chociażby kamiennego

wowano tak zwane białe noce w wielu

z Japończykami i krwawo stłumionej

to nie był

Przed nimi, aż do horyzontu, rozciągał

meteorytu. Tylko każda taka piękna

miejscowościach Azji i Europy. Światło

rewolucji. Ryzyko związane z taką wy-

wybuch meteorytu

się obszar powalonego lasu. Drzewa

teoria zupełnie nie pasowała do rela-

było tak silne, że można było przy nim

W roku 1921 ruszyła ekspedycja

prawą było naprawdę poważne. Rząd

leżały na ziemi, czasem złamane,

cji świadków katastrofy, a tych relacji

czytać i robić zdjęcia.

dowodzona przez młodego naukowca

rosyjski bynajmniej nie był zaintereso-

czasem wyrwane z korzeniami. Ja-

zebrało się w końcu bardzo dużo. Po-

Takie niesamowite wydarzenie,

Leonida Kulika, mająca za zadanie

wany badaniami i zjawiskiem zajmo-

kaś potworna siła ułożyła je równiut-

nad pięćset.

zdawałoby się, postawi całą świa-

zdobycie informacji o miejscu upadku

wali się tylko dziennikarze, głównie

ko jedno obok drugiego, a wszystkie

Kto z Państwa widział spadający

tową naukę na nogi i najświetniejsi

meteorytu. Wbrew potocznemu mnie-

dziennikarze nie rosyjscy. Naukowcy,

w tym samym porządku. Wierzchołki

meteoryt (pospolicie zwany spadają-

matadorzy najróżniejszych specjalno-

maniu, ekspedycja nie miała charakte-

nie mając podstawowych danych z

drzew ułożone były w kierunku połu-

cą gwiazdą) ten wie, że spadek me-

ści naukowych natychmiast zajmą się

ru naukowego. Jej celem było odnale-

miejsca wybuchu, ani nawet relacji

dniowym, a wyrwane korzenie wska-

teorytu odbywa się bardzo szybko.

wyjaśnianiem tego zaskakującego zja-

zienie owego miliona ton żelaza, jakie

świadków, obserwujących wybuch,

zywały północ. Potem obliczono, że

Tymczasem relacje świadków mówiły

wiska. Tak by się mogło wydawać, ale

stanowić miała masa meteorytu. Rosji

tylko spekulowali w oparciu o dające

na obszarze 2150 kilometrów kwa-

o powolnym opadaniu obiektu. Przy-

nic takiego się nie stało. Jakoś nikt nie

radzieckiej potrzebne były surowce!

się obserwować już poza Rosją obja-

dratowych powalonej tajgi, leżało 30

toczę fragment takiej relacji, którą po-

kwapił się do zbadania fenomenu na

Podczas tej wyprawy ekspedycja

wy i skutki eksplozji.

milionów drzew. Idąc dalej, natrafiono

dała gazeta z Irkucka. Owego pamięt-

miejscu jego powstania, nikt nie naga-

nie dotarła na miejsce wybuchu, ale

Nie powinno się, nie znając oko-

na strefę drzew wypalonych pożarem.

nego ranka 1908 roku mieszkańcy

bywał rządu rosyjskiego o pozwolenie

zlokalizowano go dość dokładnie. Spi-

liczności, w jakich nastąpił wybuch,

rejonu nad Tunguzką widzieli „wielki

Nie był to zwykły pożar lasu. Widać

udania się w głąb tajgi i na dobrą spra-

sano też relacje żyjących świadków

tylko teoretycznie rozważać, co mogło