23

Kurier Galicyjski * 29 lipca – 11 sierpnia 2011

pamiĘTamy

dział, że przyjął nominację „pomimo

była niemożliwą”. Wreszcie posunął

W swoich działaniach Gołuchow-

tak sprawczych i tak żarliwie ście-

się aż do gróźb, że przyjęcie rezolucji

ski opierał się głównie na szlachcie

rających się prądów, które wszelką

w zaproponowanym kształcie spo-

wschodniogalicyjskiej, ale z czasem

o śW. janie z dukLi –

dodatnią u nas utrudniają pracę,

woduje rozwiązanie Sejmu i nowe

i konserwatyści krakowscy, pomimo

licząc na sumienność i na szcze-

wybory, co jego zdaniem spowoduje

różnić politycznych i ideowych, ob-

paTronie LWoWa

re pragnienie dziś u steru Państwa

w kraju bardzo szkodliwy rozstrój.

darzyli go szacunkiem i uznaniem.

stojących mężów, którzy przejęci są

„Rozpoczęłaby się agitacja – mówił

Jak pisał Adam Bieńkowski, „dzia-

koniecznością zaspokojenia potrzeb

– która od domu zamożnego oby-

łalność Gołuchowskiego przyczyniła

naszych”. Zapowiedział także, że

watela przeszłaby przez wszystkie

się w tym czasie w wysokim stopniu

będzie dążył do tego, aby faktem się

warstwy obywatelstwa miejskiego, a

także do tego, aby obozy i stronnic-

stało „wielostronne i daleko sięgają-

oparłaby się o chatę wieśniaka. Taka

twa polskie połączyć do wspólnej

ce rozszerzenie swobód naszych”,

agitacja w chwilach tak ważnych,

pracy w imię idei dalszego rozwoju

jak również gorliwe podejmie dzia-

jakie są dzisiejsze w naszym kraju,

Galicji na podstawie narodowej i au-

łania, aby nastąpiło przyspieszenie

byłaby nadzwyczaj szkodliwą (…).

tonomicznej w granicach monarchii

w załatwieniu spraw serwitutowych.

Skutek bowiem takiego rozstroju kra-

austriackiej”.

Stwierdził wreszcie, że „liczy na

ju byłby niezawodnie taki, że czynniki

Namiestnik miał koncepcję ści-

wsparcie drogich mi współobywate-

nam przeciwne, że organa, które na

słego, formalnego związania Galicji,

li”, a przede wszystkim na życzliwość

to czyhają, aby tylko skorzystać z

tego „polskiego Piemontu”, z cesa-

posłów, „bez czego nic korzystnego,

naszego ustroju, wystąpiłyby z całą

rzem Franciszkiem Józefem. Pod-

nic pożytecznego dla kraju zdziałać

gwałtownością”. Jednak tym razem

czas audiencji 1 września 1868 r. na-

nie zdoła”.

jego wezwanie Sejmu do rozwagi

kłaniał cesarza do przeciwstawienia

Podczastegonamiestnictwam.in.

„w imieniu przyszłości i posłannic-

się Rosji i zaangażowania w sprawę

przyczynił się do ufundowania Aka-

twa narodu” nie odniosło efektu i 24

polską. Wyraził nadzieję, że Galicja

demii Umiejętności oraz Politechniki

września 1868 r. uchwalono tzw. re-

stanie się ośrodkiem przyciągają-

Lwowskiej, a także wpłynął na znacz-

ny rozwój oświaty w miastach, gdzie

„życie umysłowe i rozwój umysłowy

żywszym biją tętnem”, w ale również

na wsi. Jako przewodniczący Rady

Szkolnej Krajowej szczególnie dużą

uwagę poświecił właśnie zakładaniu

i budowie szkół ludowym, które – jak

Celebranci uroczystej Mszy św. w byłym kościele ojców ber-

mówił – „nie tylko w miejscu ich zało-

nardynów we Lwowie

żenia przysposabiać będą młodzież

wprost do praktycznych zawodów,

doznajemy różnych łask i ciągle dzię-

KONSTANTY CZAWAGA

ale staną się one zachętą do nauki

kujemy Bogu za to, że powołał go do

tekst i zdjęcia

i wzorem dla okolicznej ludności”.

kapłaństwa i do tak wielkiej świętości”.

I konstatował w 1872 r., że gdyby

Po zakończeniu uroczystości, zwró-

8 lipca, w dniu liturgicz-

Rada Szkolna Krajowa dysponowała

cił się do zebranych o. Dobrosław

nego wspomnienia św. Jana

większymi środkami, to „w krótkim

Kopysteryński, przełożony prowincji

z Dukli, w byłym kościele oj-

stosunkowo czasie oświata ludowa

św. Michała Archanioła Zakonu Bra-

ców bernardynów pw. św. An-

w kraju naszym olbrzymie przybra-

nieistniejący obecnie pomnik Agenora Gołuchowskiego w

ci Mniejszych na Ukrainie, a główny

drzeja we Lwowie uroczyście

łaby rozmiary, ponieważ prąd do

Ogrodzie Jezuickim we Lwowie

celebrans podziękował oo. bazylia-

obchodzono święto patrona

nauki jest wielki i z każdym rokiem

nom za udostępnienie użytkowanej

miasta. Mszy św. przewodni-

zolucję. Spowodowało to odwołanie

cym uwagę całego narodu polskie-

widocznie się wzmaga”. W kolejnych

obecnie jako cerkiew świątyni dla

czył i homilię wygłosił biskup

przyjazdu do Galicji pary cesarskiej,

go, a uwieńczeniem tego procesu

latach budżet na oświatę istotnie się

uczczenia św. Jana z Dukli. Po mszy,

pomocniczy kijowsko-żyto-

a także dymisję Gołuchowskiego w

miała być koronacja Franciszka Jó-

zwiększał, co umożliwiło rozwój i re-

na placu przed kościołem św. Andrze-

mierski Stanisław Szyrokora-

dniu 7 października 1867 r.

zefa na króla Polski. Miał wówczas

organizację szkolnictwa, które dzięki

ja i byłym klasztorem bernardynów,

diuk, który jeszcze w czasach

Po ustąpieniu Gołuchowskiego

powiedzieć cesarzowi: „Pragnąłbym

staraniom Gołuchowskiego w roku

JE Mieczysław Mokrzycki spotkał się

komunistycznych potajemnie

tak pisał Ludwik Powidaj w stań-

dożyć jeszcze chwili, której skroń

jego śmierci liczyło ok. 2300 szkół

z gośćmi z Polski. Po raz pierwszy

wstąpił do zakonu francisz-

czykowskim „Przeglądzie Polskim”:

Twoja, Najjaśniejszy Panie, byłaby

„zupełnie uorganizowanych”.

na uroczystość do Lwowa przybyła

kanów, zwanych dawniej ber-

„Przez dwa lata rządów swoich nie

uwieńczona koroną Królestwa pol-

W okresie trzeciego namiestnic-

grupa pielgrzymów z Centrum Onko-

nardynami.

usłyszał od nas hr. Gołuchowski ani

skiego”. Jako pierwszy krok do re-

twa, które sprawował aż do śmierci,

logii Ziemi Lubelskiej pw. św. Jana z

Przed rozpoczęciem liturgii, metro-

jednego pochlebstwa. I tym śmielej

alizacji tego celu widział podróż ro-

zasłynął też memoriałem przeciw

Dukli w Lublinie. Grupie pielgrzymów

polita lwowski Mieczysław Mokrzycki

też i z tym czystym sumieniem dziś

dziny cesarskiej do Galicji. Tak pisał

rozciągnięciu na Galicję ustawy o

z rodzinnego miasta świętego prze-

powiedział: „Cieszę się bardzo, że po-

powiedzieć możemy, że ustępujące-

o planowanej podróży do hr. Alfreda

bezpośrednich wyborach do wiedeń-

wodniczył o. Krystian Olszewski OFM

nownie spotykamy się w tym miejscu

mu należy się cześć i wdzięczność

Potockiego: „Trzeba tej podróży dać

skiej Rady Państwa w miejsce wysła-

Conv., kustosz sanktuarium św. Jana

aby oddać cześć św. Janowi z Dukli

kraju. Wdzięczność za spokój pu-

cechę wybitniejszą; powinno to być

nia do niej sejmowej delegacji. „Gdy

w Dukli. Mszę św. uświetnił śpiewem

– głównemu patronowi Lwowa i że

bliczny i społeczny, który on utrzy-

niejako publiczne pojednanie narodu

jednak mimo starań jego a opozycji

chór parafialny z Dukli.

nadal żywa jest tu pamięć o nim”. Ar-

mał i do którego utrwalenia właści-

polskiego z dynastią Habsburgów,

posłów polskich ustawę tę w Radzie

Prezes Towarzystwa im. Jana z

cybiskup powitał przybyłych na uroczy-

wie położył fundament, wdzięczność

z którą pragniemy nasze losy ze-

Państwa przeprowadzono – pisze

Dukli Władysław Turek powiedział:

stość franciszkanów z Ukrainy i Polski,

za wprowadzone w życie i troskliwie

spolić, jeżeli także z drugiej strony

Bieńkowski – Gołuchowski usiłował

„Dzisiaj gościmy we Lwowie po raz

duchowieństwo i wiernych z różnych

pielęgnowane narodowe lub autono-

okaże się gotowość interes narodu

odwieść posłów polskich od secesji z

czwarty z kolei, by we wspomnienie

parafii archidiecezji lwowskiej, piel-

miczne instytucje, wdzięczność za to,

polskiego wziąć w opiekę”.

Rady Państwa, a porzucenie secesji

tego świętego uczestniczyć we Mszy

grzymów z Polski i wszystkich czci-

że gdziekolwiek spojrzeć, wszędzie

Gołuchowski, znany ugodowiec,

okupić uzyskaniem innych, ważnych

św. odpustowej w kościele św. An-

cieli św. Jana z Dukli.

on zostawia po sobie albo postęp,

był przeciwny wysuwaniu nadmier-

ustępstw dla kraju”.

drzeja, gdzie nasz rodak żył i uświę-

Biskup Stanisław Szyrokoradiuk

albo przynajmniej warunki i początki

nych, na ten czas zbyt wygórowanych

Ten „cesarsko-królewski Polak”,

cał się”. Zaznaczył, że lwowiacy też

przybliżył w homilii postać patrona

postępu. Cześć zaś należy mu się za

żądań do tronu, w tym o samodziel-

jak go nazywano, zmarł we Lwowie 3

przyjeżdżają do Dukli, do relikwii św.

Lwowa, który żył ponad 500 lat temu.

jego pracę twardą w nader trudnych

ność i odrębne stanowisko Galicji.

sierpnia 1875 r. jako honorowy oby-

Jana.

„Za wstawiennictwem tego świętego

warunkach, za poświecenie i za

Uważał, że takie postulaty „zaszko-

watel 42 miast galicyjskich. Jak pisał

miłość z jakimi pełnił najcięższą w

dzić mogą, a spełnić na teraz się nie

o nim Józef Szujski: „Jakkolwiek hr.

kraju służbę, za to że służbę tę peł-

dadzą”. Zarzucał braci poselskiej,

Gołuchowski zaczął i skądkolwiek

nił w szczerym polskim duchu (…).

że poprzez brak realistycznego po-

wyszedł, to nie podlega wątpliwo-

Ustąpienie hr. Gołuchowskiego jest

dejścia może doprowadzić nawet do

ści, że zdobywszy zaufanie tronu,

równie szlachetnym i godnym, jak

zaprzepaszczenia dotychczasowego

zająwszy znaczące stanowisko w

rządy jego były dobroczynnymi. (…)

dorobku. „My nie umiemy się liczyć

monarchii, wystąpił i coraz bardziej

Nie widzimy też tego, ktoby zastąpić

ani z okolicznościami, ani z siłami,

występował jako Polak, i to nie w

mógł hr. Gołuchowskiego i dorównać

zrywamy się najczęściej naprzód i

szacie przybranej, ale z głębokim

mu energią, znajomością spraw, uf-

w końcu nie doprowadzamy do ni-

zrozumieniem charakteru, wad i za-

nością kraju i powagą wobec rzą-

czego” – mówił podczas debaty nad

let narodowych, z sercem naród swój

du.”

projektem tzw. rezolucji. Apelował

gorąco miłującym, z ambicją szla-

Faktycznie 20 lipca 1871 r. Go-

również do sumień poselskich: „Nie

chetną, aby zrobić jak najwięcej do-

łuchowski został powołany na Na-

o Galicji nam tylko myśleć należy,

brego, aby dobrą po sobie zostawić

miestnika po raz trzeci. W trakcie

więc nie stawiajmy sami sobie zapo-

pamięć”. W kolejnych pokoleniach

pierwszego po powołaniu spotkania

ry wobec przyszłości, która wpraw-

dobrą pamięć po sobie zostawił ten

z posłami galicyjskimi w Sejmie kra-

dzie zapewne nie jest bliską, ale o

zasłużony mąż stanu.

Uczestnicy uroczystości odpustowej

kG

jowym w dniu 14 września powie-

której nie wolno powiedzieć, iżby