29

Kurier Galicyjski * 29 lipca – 11 sierpnia 2011

pioTr maLczuk

Historia zakodowana w symbolach

heraLdyka odkryWa

arcybiskupem

sWoje Tajemnice

W kijoWie

miasto stołeczne. W XIX i początku

WITO NADASZKIEWICZ

KONSTANTY CZAWAGA

XX wieku Lwów jest stolicą najwięk-

tekst i zdjęcie

W heraldyce nie ma przypadko-

szego koronnego kraju w imperium

wych symboli. Każdy element rodo-

austro-węgierskim – Królestwa Ga-

15 czerwca br. Watykan powiado-

wego herbu, godła cechowego, or-

licji i Lodomerii z namiestnictwem w

mił, że ze względu na wiek 76-letni bi-

ganizacji, miasta i państwa ma swoje

„białym domu” na ulicy Pańskiej (dziś

skup Jan Purwiński złożył rezygnację z

znaczenie. Żadnych elementów, nie

administracja wojewódzka), sejmem

posługi pasterskiej w diecezji kijowsko-

można było „domalowywać” na własne

(główny gmach uniwersytetu), liczny-

żytomierskiej obrządku łacińskiego na

życzenie, a każdy oznaczał przywileje

mi urzędami, sprawującymi władzę od

Ukrainie. Przyjmując ją, Benedykt XVI

i nagrody, którymi mógł poszczycić się

Śląska do Ukrainy. W dokumentach,

mianował tam ordynariuszem dotych-

ród czy gromada miasta. Z czasem

na pieczątkach, w tytułach gazet mia-

czasowego biskupa pomocniczego

herby się zmieniały, wzbogacały do-

nował się nie inaczej jak „Stołecznym

łacińskiej diecezji odesko-symfero-

datkowymi elementami. W ten sposób

Królewskim Miastem”. Nie jakimś tam

polskiej Piotra Herkulana Malczuka

OFM. Jednocześnie, papież przyznał

symbole heraldyczne mogą otwierać

prowincjonalnym „grodem książęcym”,

mu godność arcybiskupa tytularnego

długą i ciekawą historię, zawartą w

jak ktoś nazywa go teraz.

„ad personam”. To znaczy, że Jego

postaciach, czasem fantastycznych,

Także w roku 1658 papież Alek-

Ekscelencja Piotr Malczuk jest arcybi-

przeważnie niezrozumiałych bez do-

sander VII nadał Lwowowi, jako je-

Przedwojenny herb Stołecz-

skupem, a status diecezji kijowsko-ży-

datkowego wyjaśnienia.

dynemu polskiemu miastu, które nie

nego Królewskiego Miasta

tomierskiej pozostaje bez zmian.

Swoją długa historię ma również

uległo protestantowi, szwedzkiemu

Lwowa

Piotr Malczuk urodził się 7 lipca

herb Lwowa. Ale ile razy nie zmieniał-

królowi Karolowi X Gustawowi, prawo

1965 roku w Słobodzie Raszkowskiej,

nioła. Rozwinął ją do samodzielnej

by się, zawsze jego podstawowym

nosić miano „Semper Fidelis” – za-

Bolesława Jerzego II. Król prowadził

na terenie Mołdawii. Obecnie ta miej-

prowincji zakonnej (2004) i został jej

elementem jest lew – symbol naszego

wsze wierny. Te dwa słowa wypisano

intensywną politykę budowlaną i, jak

scowość znajduje się w separatystycz-

pierwszym przełożonym. Prowadził

miasta. Lwów w tym nie jest oryginalny,

na wstęgach po bokach tarczy her-

mówiono, „zastał kraj drewniany, a po-

nej Republice Naddniestrzańskiej.

też wykłady w nowicjacie zakonnym

bo lew i orzeł – są najpopularniejszymi

bowej. To hasło ma w swoim herbie

zostawił murowany”. Kazimierz budo-

Jego rodzinna wioska, co najmniej od

w Baranówce, a od 2007 r. był ekono-

heraldycznymi zwierzętami. Lwy różne

piechota morska USA, watykańska

wał świątynie, fortece i mury miejskie,

połowy XVIII wieku, jest w tym kraju

mem prowincji.

– stojące, chodzące, leżące, siedzą-

Gwardia  Szwajcarska,  angielskie

między innymi również lwowskie. Tak,

ostoją wiary katolickiej i polskości. Za

29 marca 2008 Ojciec Święty Be-

ce można spotkać na herbach Anglii,

miasto Exeter i inne.

że mogła powstać brama miejska z

czasów „pierestrojki”, po ukończeniu

nedykt XVI mianował ojca Piotra Mal-

Czech, Normandii, na emblematach

Oprócz tytułu, miasto, jak inne mia-

trzema wieżycami, takimi jakie widzi-

szkoły średniej, Piotr Malczuk wstąpił

czuka biskupem pomocniczym diece-

firm Peaugeot i Grawe. Od 1949 roku

sta europejskie, miało i swój sztandar

my na herbach Krakowa, Wrocławia,

do rzymskokatolickiego seminarium

zji odesko-symferopolskiej. 5 listopada

niebieski lew na tle złocistej zachodniej

– czerwono-niebieski. Dlatego wstę-

Piotrkowa, Sokala.

duchownego w Rydze, na Łotwie. 7

2008 roku w katedrze odesskiej otrzy-

ściany świątyni stał się symbolem Je-

gi z napisem „Semper Fidelis” mają

czerwca 1992 roku otrzymał święcenia

mał święcenia biskupie z rąk kardynała

rozolimy.

odpowiednie barwy. Barwy lwowskie

kapłańskie z rąk biskupa kamieniecko-

Mariana Jaworskiego (współkonsekra-

Badacze nie mogą jednomyślnie

unosiły się nad Ratuszem aż do 1990

podolskiego Jana Olszańskiego.

torzy – arcybiskup Ivan Jurkovič i bi-

określić skąd na tarczę herbową Lwo-

roku, jednak symbolizowały w cza-

W latach 1992 – 1998 studiował w

skup Bronisław Bernacki). Zawołaniem

wa trafiło to szlachetne zwierzę. Może

sach komunistycznych nie Lwów, ale

Rzymie, na Papieskim Uniwersytecie

biskupim JE Piotra Malczuka są słowa

jako król zwierząt, może symbol księcia

radziecką Ukrainę.

„Antonianum”, gdzie uzyskał doktorat

z Reguły św. Franciszka: „Posiąść Du-

z duchowości. Jeszcze podczas stu-

cha Pańskiego”. Arcybiskup zna języki:

Lwa, a może to dawny pogański bożek

Ostatnim elementem herbu jest

diów seminaryjnych rozpoczął nowi-

polski, ukraiński, rosyjski, włoski, nie-

czczony w tych okolicach, na długo

symbol odwagi wojskowej – Krzyż

cjat w tajnym wówczas na Ukrainie

miecki, łotewski. Ingres abpa Malczuka

przed chrześcijaństwem, przybyłym z

Virtuti Militari, nadany miastu po za-

zakonie Braci Mniejszych (francisz-

odbędzie się 6 sierpnia w konkatedrze

Wielkich Moraw. Jak by tam nie było,

kończeniu wojny polsko-ukraińskiej.

kanów – bernardynów), przyjmując

św. Aleksandra w Kijowie.

to żaden inny zwierz nie mógłby sym-

Widzimy go pod tarczą. Order usta-

imię Herkulan. W rok po święceniach,

bolizować miasta o nazwie Lwów.

nowiony przez Stanisława Augusta

złożył w nim śluby wieczyste.

Życzymy księdzu arcy-

Początkowo, lew – symbol naszych

Poniatowskiego był odznaczeniem

Po powrocie na Ukrainę pracował

biskupowi Piotrowi Malczu-

terenów, wdrapywał się na skałę. Gdy

wojskowym. Lwów był pierwszym

w diecezji kamieniecko-podolskiej.

kowi wytrwałości, sił oraz

przeniósł się na dobre do miasta, oto-

miastem nagrodzonym ta odznaką,

Przez rok był wikarym w parafii w Po-

błogosławieństwa Bożego w

czono go symbolika miejską – teraz

stając się odpowiednikiem później-

Herb Jerozolimy

łonnym (1998-99), a następnie prze-

rozbudowie Kościoła Kijow-

spoglądał z bramy miejskiej z trzema

szych radzieckich miast-herosów.

łożonym kustodii św. Michała Archa-

sko-Żytomierskiego!

wieżami, mocno stojąc na tylnych ła-

Niedługo w ten sam sposób docenio-

Trzeba zaznaczyć, że począt-

pach – jak na mieszczanina przystało.

no heroizm francuskiego Verdun.

kowo mur nie był żółty, jak teraz czy

hierarchoWie kaToLiccy

Miejskie powietrze czyni wolnym – mó-

„jakiś różowy” (jak określali go rozpo-

wiono w średniowieczu. W ten sposób

litykowani specjaliści w latach 90.), a

na ukrainie

nasz lew zwolnił się ze zwierzęcego

czerwony i czarny. Ten kolor odtwa-

przyzwyczajenia chodzenia na czte-

rzał prawdziwy kolor średniowiecz-

rech łapach.

nej cegły, ale i symbolizował miłość

Oficjalne nadanie miastu powyż-

mieszkańców do swego miasta. Bo w

szego herbu odbyło się w 1526 roku

tamtych czasach prac budowlanych nie

z rąk króla Zygmunta I. Jednak herb

rozpatrywano jako szybkiego i łatwego

ma dawną historię, sięgającą czasów

sposób zarobku z kasy miejskiej.

księcia Lwa i Kazimierza Wielkiego,

W 1586 roku herb był wzbogaco-

który w połowie XIV wieku otrzymał

no o trzy pagórki (Monte Vaticano),

miasto od ostatniego suwerena księcia

symbolizujące Watykan i były włożone

w łapę lwa. Nad wzgórzami świeciła

srebrna ośmiokątna gwiazda. Taką de-

korację dodał miastu papież Sykstus

V za szczególne trwanie przy wierze

Współczesny herb Lwowa

chrześcijańskiej. Takie pagórki i gwiaz-

Wszystkie te elementy herbu były

da były na herbie samego papieża.

26 czerwca. Lwowskie lotnisko. Hierarchowie trzech Kościo-

wyrzucone z oficjalnego herbu miasta

Z czasem na herbie pojawiła się

łów katolickich na Ukrainie: Słowak – ordynariusz grekoka-

w czasach komunistycznych. Nie po-

korona. Dodano ją nieprzypadkowo,

tolickiej eparchii (diecezji) mukaczowskiej sui juris (swego

wrócił Lwów do tradycji i w czasach

bo Lwów cieszył się szczególnym

prawa) biskup Malan Šašik, Polak – przewodniczący Kon-

wolnej Ukrainy. zepsute zostało na-

szacunkiem. Jeszcze w średniowie-

ferencji Biskupów Rzymskokatolickich Ukrainy arcybiskup

wet to, co zdawało się, pozostanie

czu nadano mu prawo magdeburskie

metropolita lwowski Mieczysław Mokrzycki i Ukrainiec – ar-

nietykalnym – dumnie stąpający lew.

i Lwów stał się miastem królewskim –

cybiskup większy kijowsko-halicki Ukraińskiego Kościoła

Od silnego uderzenia w plecy spadł

niezależnym od władzy magnatów. W

grekokatolickiego Światosław Szewczuk w rozmowie z se-

on na cztery łapy, stając się znów

1658 roku odbyła się nobilitacja mia-

kretarzem generalnym Synodu Biskupów z Watykanu arcy-

dzikim zwierzęciem. Jednak, myślę,

sta (od łacińskiego „nobilus” – szla-

biskupem Nikołą Eterovičem, który jest z pochodzenia Chor-

że powstanie i przed nikim więcej nie

chetny) – zrównanie obywateli miasta

watem (drugi od prawej).

Herb Lwowa z okresu sowiec-

będzie padał na kolana.

ze szlachtą. Wtedy też miasto zrów-

KONSTANTY CZAWAGA

kG

kiego

nuje się z Krakowem i Wilnem, jako

tekst i zdjęcie