Przegląd wydarzeń

4

12 – 25 sierpnia 2011 * Kurier Galicyjski

PamIĘTamY O Was, NasI DrODzY I KOCHaNI!

6 sierpnia 2011 roku w okolicach dawnej

„Jeżeli zapomnę o nich, Ty, Bożę na

niebie, zapomnij o mnie” – pali bólem

wsi Pawełcze (dziś Pawliwka), opodal

i prawdą napis na krzyżu.

Stanisławowa – dzisiejszego Iwano–Fran-

„Złoczyńcy hitlerowscy bali się

kowska, odbyła się uroczystość uczczenia

inteligencji: nauczycieli, prawników,

urzędników, pisarzy, kapłanów, – mówi

pamięci przedstawicieli polskiej

Andrzej Kunert. – Inteligencja była wro-

inteligencji, zamordowanych w 1941 roku

giem, poważnym wrogiem”. Wspomina

przez gestapo. Odsłonięto nowy pomnik

karty z historii Polski. Areszt profeso-

w kształcie kamiennego krzyża, pod któ-

rów Uniwersytetu Jagiellońskiego

i Akademii Górniczej w Krakowie.

rym zamontowano tablice z nazwiskami

Wspomina Stanisława Umańskiego,

ofiar mordu.

dyrektora II Gimnazjum i Liceum im.

Marszałka Józefa Piłsudskiego w

ds. Kombatantów i osób Represjono-

Stanisławowie, który tu spoczywa,

SABINA RÓŻYCKA tekst

wanych Jacek Polański, przedstawiciel

Katyńską tragedię, utworzenie armii

zdjęcia SABINA RÓŻYCKA,

Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

gen. Andersa i czasy współczesne.

MARCIN ROMER

Michał Dworczyk, mieszkańcy Opola,

„Hitlerowcy i Sowieci zniszczyli

Koszalina, Warszawy, Krakowa, przed-

tysiące Polaków, – mówi prof. Jerzy

Od tamtych strasznych

stawiciele władz rejonu tyśmienickiego,

Hickiewicz, syn zamordowanego tu

chwil minęło 70 lat. O tym miej-

duchowieństwo ze Lwowa i wojewódz-

Adama Hickiewicza. – Szczególnie

scu wiedzieli tylko niektórzy.

twa, Czerniowiec, Iwano-Frankowska.

niebezpiecznymi dla tej władzy byli na-

Były też straszne wspomnie-

Zaciśnięte usta, w rękach wianki, kwia-

uczyciele i profesorowie akademiccy.

nia. Od rana na miejsce ostat-

ty, znicze. Zamyślone spojrzenia. Swo-

Śmierć jednego z nich – to pozbawienie

niego spoczynku Polaków, do

je pisma z tej okazji przekazali Amba-

wiedzy o tym, co się dzieje wokół, tysię-

Czarnego Lasu, ciągną dzie-

sador RP na Ukrainie Henryk Litwin i

cy młodych ludzi i dzieci. Ja i moi przy-

siątki aut. Jadą młodzi ludzie.

prezes Fundacji „Pomoc Polakom na

jaciele tragicznie straciliśmy rodziców,

Polacy, Ukraińcy, Rosjanie,

Wschodzie” Olga Iwaniak.

gdy mieliśmy ledwie kilka, kilkanaście

jest grupa polskich Ormian,

Gości spotykają członkowie Pol-

lat. Ekspatriowano nas stąd. Wyjecha-

którzy przyjechali do Kut. Jadą

skiego Towarzystwa Kultury „Przyjaźń”

liśmy na nowe nieznane nam ziemie.

ludzie z małymi dziećmi, by te

Nowy pomnik w okolicach dawnej wsi Pawełcze

z Iwano-Frankowska (d. Stanisławo-

Tam urodziły się nasze dzieci i wnuki.

zobaczyły i zapamiętały. I by

wa). Każdego dobrym słowem wita

Ale ta ziemia nas nie puszcza. Śni się

w przyszłości nie powtórzyło

nam po nocach, krzyczy do nas. Mani

nas postaciami naszych rodziców”.

Goście z Polski mówią, że chociaż

jest to miejsce tragiczne, to można go

pokazywać Europie. Pełniący obo-

wiązki konsula generalnego RP An-

drzej Drozd zaznacza, że w Czarnym

Lesie powstała materializacja pamięci

o tych, których winą było to, że się na-

rodzili. Czy nie paradoksalnie brzmi

to „obwinienie”? Trzeba walczyć z

wszelkimi przejawami totalitaryzmu,

którego ofiarami spoczywający tu

się stali. Niestety i we współczesnym

W intencji ofiar mordu została odprawiona Msza św.

świecie totalitaryzm jeszcze nie zanikł

– mówił konsul Drozd.

prezes Towarzystwa Lucyna Kubicka.

się coś takiego. Jadą goście

„W lesie, w którym jesteśmy, –

Jeszcze przed kilkoma dniami tu od

z Polski, jest grupa Polaków

mówi mer Iwano-Frankowska Wiktor

rana do nocy na powierzchni 1,8 ha pra-

z Wielkiej Brytanii. Jadą siwi

Anuszkiewicius, – swój ostatni spoczy-

cowały dziesiątki robotników i członków

synowie i córki tych, dla kogo

nek znalazło tysiące ludzi: Polaków,

Towarzystwa. „W sierpniu 1941 roku

ta ziemia stała się miejscem

wstęgę przecina sekretarz generalny Rady Ochrony Pamię-

Ukraińców, Żydów. Było tyle wojen, że

SS-Hauptsturmführer Hans Krüger,

ostatniego spoczynku. Na

ci, Walk i Męczeństwa RP Andrzej Kunert (od lewej) i prze-

każdy centymetr Europy przesączo-

który wcześniej rozstrzeliwał polskich

wieki.

wodniczący Rady wojewódzkiej Iwano-Frankowska Mychaj-

Ktoś nawet nie może iść. Opiera

ny jest krwią niewinnych. Najbardziej

profesorów we Lwowie, czynił podob-

ło Wyszywaniuk

się o laskę, ale idzie. Strasznie jest iść

krwawą była II wojna światowa. Dziś

nie u nas, – opowiada Kurierowi pani

po ziemi, zroszonej krwią ojców, matek,

Europa żyje według zasad dobrosą-

prezes Towarzystwa „Przyjaźń”. – Na

Jeszcze pod koniec lat 80. XX

wódzką i konsulatem RP. Pod krzyżem

braci, sióstr, ukochanych. Ziemia mil-

siedztwa i wzajemnego poszanowa-

początek rozstrzelano Żydów, potem

wieku żadnego znaku o masowych

tablice z nazwiskami zamordowanych.

czy, ziemia wytrzyma wszystko. Ona

nia. Nasze miasto i województwo stara

przyszła kolej na polskich nauczycieli

grobach tu nie było. Na ziemi moczary

Opodal – drewniana kapliczka. Prace

jest wieczną, cichą i milczącą dla mar-

się utrzymywać partnerskie stosunki z

i inteligencję. Podstępnie aresztowa-

i śmiecie. Ale krok po kroku prace trwa-

prowadzone były przez pracowników

twych. Świętą i okrutną dla żyjących.

wieloma państwami. Najwięcej miast

nych, niewinnych ludzi przewożono do

ły. Dziś mamy tu wspaniały pomnik -

Ministerstwa Nadzwyczajnych Sytuacji

„Witajcie, kochani! Jak wam się tu spo-

partnerskich mamy w Polsce. Posta-

więzienia na dzisiejszej ul. Sacharowa

krzyż,autorstwalwowskiegorzeźbiarza

Ukrainy, firmy budowlane, drogowe,

czywa? O czym szumią wam drzewa?

wienie krzyża i kaplicy jest rzeczą nor-

(d. Bilińskiego). Potem rozebranych,

Aleksandra Kryśkiwa. Kształt pomnika

leśników i, naturalnie członków Towa-

Czy szepczą, czy może, stoją w mil-

malną. Wspieramy wszystkie inicjatywy

ładowano do samochodów ciężaro-

został zatwierdzony w Radzie Ochro-

rzystwa „Przyjaźń”.

czeniu? Poczekajcie, kochani. Jeszcze

naszych sąsiadów, a także Polaków

wych i wywożono do Czarnego Lasu.

ny Pamięci w Warszawie, uzgodnione

Dźwięczą hymny obu państw. Ce-

krok, dwa i przyniosą wam żyjący ciepły

mieszkających na Przykarpaciu”.

Tam czekała ich śmierć”.

zostało wszystko z administracją woje-

remonię rozpoczyna otwarcie krzyża-

dotyk Ojczyzny. Pomodlą się. Ustawią

Uroczystość  dobiega  końca.

pomnika. „Na mogiłach nie przemawia-

biało-czerwony proporzec i zaśpiewają:

Goście przechodzą do zbudowanej

ją, na mogiłach modlą się, – mówi prze-

„Jeszcze Polska nie zginęła”.

opodal, z tej właśnie okazji, kaplicy.

wodniczący administracji wojewódzkiej

W poważnej ciszy maszerują har-

Odbywa się uroczystość jej poświę-

Mychajło Wyszywaniuk. – Jesteśmy na

cerze. Może tu spoczywa pradziadek?

cenia, na którą przybył grekokatolicki

jasnym, ale tragicznym miejscu. Przed

Czyjaś rodzina zginęła od niemiec-

biskup Sofron Mudry OSBM. Potem

70 laty rozstrzelano tu niewinnych ludzi:

kiej kuli. Dotrzymuje kroku pełniący

przechodzili pod pomnik 2840 Żydów

lekarzy, inżynierów, robotników, którzy

obowiązki konsula generalnego Rze-

– honorowych obywateli Stanisławo-

mieli długie życie przed sobą, mogli

czypospolitej Polskiej Andrzej Drozd,

wa. Zagłada Żydów rozpoczęła się

pracować, rodzić dzieci, wychowywać

przewodniczący Rady Wojewódzkiej

zaledwie kilka dni wcześniej. Zebrani

wnuki. Powinniśmy zrobić wszystko,

Mychajło Wyszywaniuk, mer miasta

rozchodzą się, rozjeżdżają. Niektó-

a nawet więcej, aby podobna tragedia

Iwano-Frankowska Wiktor Anuszkiewi-

rzy z przybyłych spotkają się jeszcze

nigdy więcej nie wydarzyła się na tej

cius, sekretarz generalny Rady Ochro-

tego samego gorącego popołudnia

ziemi i na całym świecie. Dziękujemy

ny Pamięci, Walk i Męczeństwa RP

na obiedzie w odnowionym niedawno

tym, kto uporządkował to miejsce, kto

Andrzej Kunert, wicemarszałek woje-

pasażu Gartenbergów. Jak przed laty.

przybył na mogiły”. Jak powiedział mi-

wództwa opolskiego Andrzej Konopka,

Jakby tej wojny nigdy nie było.

nister Andrzej Kunert, wszyscy przy-

W drodze do Czarnego Lasu

przedstawiciel Rządu RP z Urzędu do

kG

byli stoją na ziemi, uświęconej krwią.