15

Kurier Galicyjski * 12 – 25 sierpnia 2011

CzerCze lePsze OD amerYKI

SABINA RÓŻYCKA

tekst i zdjęcie

przepisano moje papiery” Po liceum,

Wasylowi nie ułożyło się życie

72-letni Wasyl Zdorecki,

już jako oficer, wróciłem do Lwowa. Z

z nową żoną w Ameryce. Wrócił na

wójt wioski Czercze z rejonu

czasem moja jednostka stacjonowała

Ukrainę. Za granicą pozostawił dobry

Rohatyna, na Przykarpaciu,

w Haliczu. Ożenił się, urodziły się dwie

dom i winnicę. Zaczął pracować we

Ukrainiec z polskim rodowo-

córeczki, które szybko wyszły za mąż.

wsi jako wójt. A roboty było huk. Wi-

dem prawie wszystkie zaro-

Trafił do Czernobyla. Ale inna bieda

dząc, jak trzeba „wybijać” pieniądze

bione, w czasie nielekkiego

nadeszła – po ośmiu latach ciężkiej

do wiejskiego budżetu, zrozumiał, że

wojskowego życia i pracy za

choroby na raka zmarła żona Maria.

lepiej wyciągnąć z kieszeni kilka bank-

granicą, pieniądze oddaje lu-

Wtedy był już na emeryturze w stopniu

notów i realnie pomóc ludziom, niż

dziom i cerkwi.

majora.

czekać aż pomoże im państwo. „Przez

Taki przykład bezinteresowności

Po pogrzebie nadeszła wiadomość

30 lat służby w wojsku zarobiłem kilka

znaleźć dziś bardzo trudno. „Ja inaczej

od ciotki ze Stanów. Zapraszała krew-

tysięcy emerytury, – mówi mężczyzna.

żyć nie potrafię, – mówi z uśmiechem

nego w goście. Tak przyszły czerczeń-

– Przeznaczam je na pomoc. Komu ile

pan Zdorecki, zapraszając do biura.

ski wójt w grudniu 1991 roku wylądował

daję, nie będę mówić – to widzi Bóg i

– Już zgromadziłem dla siebie dość.

w USA. Rzutki człowiek nie brzydził się

ja wiem”.

Dla rodziny, dla dzieci i wnuków. Teraz

żadnej pracy. Pracował po 12-15 godzin

Pensję wójta ofiarowuje na budo-

trzeba się i ludziom przysłużyć”. Wokół

na dobę. Lubili go i szanowali. Potem

wę cerkwi. Mówi, że to z wdzięczności

piętrowego schludnego budynku pro-

Wasyl ożenił się po raz drugi. Z Ukrain-

dla Boga za to, że dał dożyć takich lat

wadzone są prace. Kilku mężczyzn coś

ką Orysią, którą spotkał w cerkwi. W 52

w zdrowiu i dobrobycie. Doczekał się

kopie. Inni malują ogrodzenie. Opodal

roku życia, Wasyl po raz trzeci zostaje

dzieci i wnuków. A pieniądze zarobione

warczy spychacz. Pod czujnym okiem

ojcem. „Moja 18-letnia córeczka Natala

w USA wykorzystuje dla siebie. Posta-

wójta nie da się bumelować.

– promyk słońca na schyłku lat, – ociera

wił wielki dom. Dzieci i wnuki pamiętają

Od dzieciństwa sam Wasyl przy-

łzę mężczyzna. – Moje ziarenko, moje

o dziadku i ojcu. Raduje się wójt. Po-

Wasyl Zdorecki

zwyczajony był do pracy. Jego dzia-

bogactwo. Ale inne córki i czterech

rządku we wsi nie zapomina pilnować.

Ale co tam honor, gdy wokół

dek ze strony matki, gdzieś przed

wnuków też bardzo kocham”.

Z czasem za granicę udało się

„Co dnia dziwię się, gdy wspominam,

władza sowiecka. Zwykłemu syno-

stu laty, w poszukiwaniu lepszego

Razem z innymi mieszkańcami z

wyjechać ciotce Wasyla. Jej siostra,

jak ciężko nasi ludzie pracują w Ame-

wi wieśniaka nie udało się zdać na

losu i zarobku wyjechał do dalekiej,

Czercze, mężczyzna w Stanach nie

Kateryna, matka Wasyla, została bie-

ryce, – z żalem mówi mężczyzna. – A

wymarzoną politechnikę do Lwowa.

nieznanej Ameryki. Na obcej ziemi

zapominał o ojczyźnie. Zawsze prze-

dować na Ukrainie. Ale bieda nie tak

u siebie w domu to czasem wokół go-

Pracował jako tokarz. Wzięli go do

spotkał swoją przyszłą żonę – dziew-

kazywał pieniądze na uporządkowanie

doskwierała, gdy obok był kochany mąż

spodarstwa nie chce się posprzątać.

wojska, a stamtąd, nie zważając na

czynę z sąsiedniej wioski pod Rohaty-

swojej wsi, budowę cerkwi, remont

i dwoje synów. Jeden z nich – to właśnie

Takim jesteśmy narodem: dla cu-

rodzinę w USA, co zamykało człowie-

nem. Po pewnym czasie odesłał żonę

Domu Ludowego, budowę przychodni

dzisiejszy wójt Czercze. Od dzieciństwa

dzego pana będziemy gięli karku, a

kowi drogę do lepszych posad, udało

do domu, a sam pozostał by pracować

lekarskiej i inne. „Spotykaliśmy się kil-

odznaczał się bystrym umysłem, wspa-

swego domu wstydzimy się. Wydaje

mu się wstąpić do leningradzkiego

w kopalniach za oceanem. Powrócił po

ka razy do roku, pogadać przy piwie,

niałą pamięcią i artystycznymi zdolno-

mi się, że dopóki tak będzie i tak bę-

wojskowego liceum łączności.

dziewięciu latach. W tym czasie żona

wspomnieć Ukrainę, wioskę, – mówi

ściami. Mówi, że wszystko to odziedzi-

dziemy myśleli, nie będzie dobrobytu

„Nawet wśród sowietów byli do-

rozsądnie gospodarzyła i zażyli dostat-

pan Wasyl. – Zdejmowałem kapelusz

czył po polskiej rodzinie ojca. Zdoreccy

na Ukrainie, nie będziemy zjednocze-

brzy ludzie, – wspomina pan Wasyl,

ku. Nie długo cieszyli się bogactwem.

i rzucałem tam sto dolarów. Mówiłem:

– znany ród na rohatyńskich terenach.

ni, zamożni i wolni. A pieniądze trzeba

– wojskowi z Mordowii, gdzie kiedyś

Przyszła władza sowiecka i wszyscy

„Na Czercze”. Innym nijako było da-

Umieli pracować, weselić się, wycho-

umieć zarabiać i lekko je wydawać, a

służyłem przyczynili się do tego, że

stali się „równi”.

wać mniej.

wywać dzieci, szanować Boga i honor.

Bóg wie, ile komu trzeba”.

zNalazŁem DOm PrOFesOra zUBera...

tam piłem wodę Zubera i nie zdawa-

również i wersję internetową. Nasza

Z JANeM STĘPNIeM, dzien-

łem sobie sprawy dlaczego tak się

rozgłośnia ma bogatą historię.

nikarzem rozgłośni lokalnej

nazywa. A była to wybitna postać.

Pierwsza transmisja hejnału z

Radia Kraków, który zawitał

Geolog, poszukujący nafty na tych

wieży Mariackiej odbyła się w kwiet-

z wizytą do Lwowa rozma-

terenach, przypadkowo w Krynicy

niu 1927 roku, a 16 marca 1930 r.

wiał KRZYSZTOF SZYMAŃ-

natknął się na wodę mineralną –

Radio Kraków transmitowało pierw-

SKI.

stąd jej nazwa. Poszukiwał ropy

szą mszę z Katedry na Wawelu.

chyba na całym świecie, oprócz Au-

Rozgłośnia w Krakowie zasłynęła

Jaki jest cel pana przy-

stralii. Zmarł w latach 20 we Lwowie

również z pierwszej transmisji z bo-

jazdu do Lwowa?

i spoczął na Cmentarzu Łyczakow-

Do Lwowa przywiodła mnie

iska piłkarskiego (mecz pomiędzy

skim. Jego syn, Stanisław, poszedł

zwykła ciekawość. Gdy człowiek

drużynami Cracovii i Wisły, rozegra-

w ślady ojca i też szukał ropy na Bał-

jest w wieku dojrzałym, to dokonuje

ny 22 września 1929). Rozgłośnia

kanach, w Albanii. W 1947 roku zo-

pewnych podsumowań. We Lwo-

przez te lata kilkakrotnie zmieniała

stał zamordowany przez ówczesny

wie byłem jeszcze jako licealista, a

swoją siedzibę. Obecnie siedzibą

reżim komunistyczny w tym kraju, a

były to bardzo ponure czasy. Potem

krakowskiego radia jest nowoczesny

jego dorobek naukowy został wyko-

przyjeżdżałem do Lwowa z wyciecz-

budynek, zlokalizowany przy Ale-

rzystany przez uczonych rosyjskich.

kami na krótko. Teraz przyjechałem

jach Słowackiego 22. Radio Kraków

Dziś, po latach, został honorowym

na tydzień, żeby pochodzić po Lwo-

przekazuje w swoim programie naj-

obywatelem miasta, gdzie odkrył

wie na spokojnie i lepiej poznać to

bardziej aktualne i ważne informacje

Jan Stępień

ropę i jest tam patronem miejsco-

miasto.

dla mieszkańców całej Małopolski.

wego uniwersytetu. O tym chyba we

Nie mam specjalnych związków

Oprócz serwisów i magazynów in-

bardzo zadbane. O wiele lepiej niż

Nie miałem konkretnych planów.

Lwowie nie wszyscy wiedzą.

rodzinnych z Kresami, moja matka

formacyjnych przygotowujemy dla

cmentarz na Rossie w Wilnie. Miasto

Mój przyjazd miał być przygodą. Gdy

Jest to wiec podróż w celu pozna-

była de domo Samborska, a mąż

słuchaczy liczne audycje o tema-

bardzo się zmienia, coraz bardziej

wędruje się po mieście z przewod-

nia historii miasta. Historia uczy, że

mojej chrzestnej matki był nafcia-

tyce publicystycznej, społecznej

uzyskuje wygląd zachodnioeuro-

nikiem w ręku, to zawsze zwróci się

aby w pełni korzystać z tego co mamy

rzem z okolic Borysławia. Okropne

i kulturalnej. Bardzo często au-

pejski. Rynek lwowski, kamieniczki

uwagę na coś nowego, zawsze po-

dziś, trzeba wiedzieć co było kiedyś.

doświadczenia Polaków na Kresach

dycje Radia Kraków nadawane są

są sukcesywnie odnawiane. Choć

wstaną jakieś nowe skojarzenia. Chcę

Wschodnich mnie ominęły. Chcia-

spoza głównej siedziby, nagrywane

powiem szczerze, że takich okien

spokojnie pochodzić po Cmentarzu

Jak pan widzi dzisiejszy

łem dla siebie zobaczyć to miasto,

jak ta nasza rozmowa, w plenerze.

nie wsadzałbym w te zabytkowe

Łyczakowskim, dotrzeć do grobu

Lwów w porównaniu z po-

które było tak prężne, tak polskie

Związany jestem z Polskim

mury. Bardzo psują wygląd starych

Dybowskiego. Chciałbym zobaczyć

przednimi swoimi pobyta-

i które było stolicą Galicji. Serce

Radiem od 30 lat. Pełniłem różne

kamienic. Widać jednak, że miasto

katedrę ormiańską. Bardzo wiele jest

mi w tym mieście?

Byłem tu w okresie dewastacji

Galicji tętniło we Lwowie. Mam

funkcje. Jako dziennikarz intere-

potrzebuje ciągłej troski, potrzebuje

ciekawych miejsc. Jestem tu dopiero

przez czołgi sowieckie Cmentarza

przewodnik po mieście z dokładnym

suję się głównie problematyką re-

nakładów na renowację zabytków.

dwa dni. Za kilka dni na pewno bym

Orląt. Jedyne nazwisko, które zdo-

opisem wszystkich szczególnych

gionalną i samorządową. Od 14 lat

Starówka jest wpisana na listę Świa-

mógł na ten temat powiedzieć więcej.

łałem odczytać na tym cmentarzu to

miejsc, więc mam wiele czasu dla

co niedzieli ukazuje się moja audycja

towego Dziedzictwa UNESCO. Ale

Proszę opowiedzieć na-

było: Wójcik. Nie pamiętam już ani

dokładnego obejrzenia tego wszyst-

„Pejzaże Regionalne”. Interesuję się

nie tylko dlatego zasługuje, żeby od-

szym czytelnikom o sobie

imienia, ani rangi, tylko nazwisko.

kiego.

także problematyką naukową. Pro-

zyskać swój blask, swoje piękno.

i działalności rozgłośni Ra-

Dziś, pomijając wszystkie spory hi-

Znalazłem tam taką ciekawost-

wadzę cykl „W kręgu nauki”.

Jakie konkretne plany

dia Kraków?

storyczne i architektoniczne, Cmen-

kę – dom profesora Zubera. Od

Jest to rozgłośnia lokalna. Oprócz

Dziękuję za rozmowę.

są związane z tym pana po-

tarz Orląt i Cmentarz Łyczakowski są

dzieciństwa jeździłem do Krynicy,

normalnej emisji w eterze, mamy

bytem?