img
19
Kurier Galicyjski * 12 – 25 sierpnia 2011
leKCJa HIsTOrII Na żYWO
We lwowskiej siedzibie
naszej redakcji gościliśmy,
obecnego często na naszych
łamach, ANDRZeJA SPRY-
CHĘ ze Związku Strzeleckie-
go „Strzelec” z Siedlec, PAW-
łA MARCHWIŃSKIeGO – na
co dzień oficera z Komendy
Głównej Policji w Warszawie
i ReNATĘ STAŃCZUK z ZHP
Siedlce. Rozmawiał KRZYSZ-
TOF SZYMAŃSKI.
Co sprawiło, że przyje-
chaliście do Lwowa ?
Paweł Marchwiński
AS: Zacznę od siebie. W zasa-
dzie nie mam żadnych rodzinnych
co i jak. W wielu wypadkach są to je-
powiązań ze Lwowem. W zeszłym
dyne ślady po polskich wsiach, które
roku przyjechałem do Lwowa po
tętniły życiem do 1943 roku.
raz pierwszy, aby zobaczyć to histo-
Pani Renato, czy ten wy-
ryczne miasto, jako człowiek który
jazd będzie bodźcem do
interesuje się i pasjonuje historią
organizacji wyjazdów więk-
Polski. Była to taka krótka zorgani-
szych grup młodzieży z pani
zowana wycieczka. No i połknąłem
okolic na Kresy?
tego lwowskiego bakcyla. Było to ta-
RS: Bardziej mi odpowiada taki
kie zauroczenie i zaszczepienie tymi
charakter naszego przyjazdu jak ten.
najważniejszymi miejscami, które
Opiekuję się drużyną harcerską i na
warto zobaczyć. Potem powróciłem
tym wyjeździe już narodziły się plany
już tu indywidualnie na dłużej. Miesz-
kolejnych wyjazdów do Lwowa. Pla-
kałem na ul. Ruskiej i całymi dniami
nujemy wspólny przyjazd do Lwowa
wędrowałem lwowskimi uliczkami,
grupy harcerzy i strzelców. Nawią-
podwórkami i poznawałem to miasto.
zaliśmy kontakt z druhem Stefanem
Cmentarze: Łyczakowski i Janowski.
Adamskim i mamy uzgodnić szcze-
Odkrywałem dla siebie ślady polsko-
góły ewentualnego naszego przy-
ści, np. studzienkę kanalizacyjną z
jazdu. Ale to już w roku następnym.
polskimi napisami, napisy, wycho-
Planowalibyśmy pobyt użyteczny, ze
Grupa młodzieży przy grobie biskupa Jana Marcelego Gutkowskiego
dzące spod tynku, reklamowe kafelki
sprzątaniem grobów na Cmentarzu,
w bramach itp. W czasie wędrówki
może nawet, Janowskim. No i natu-
na spokojnie po Cmentarzu Łycza-
bywał w najodleglejszych zapomnia-
Lwowie, mało kto wie. Jako pasjonat
czakowskim pochowany jest biskup
ralnie głębsze poznanie historii mia-
nych zakątkach na tych terenach.
historii kiedyś przeglądałem roczniki
Jan Marceli Gutkowski. Był on w
sta i okolic.
starych gazet i w jednej natrafiłem
XIX wieku biskupem naszej diecezji,
W tym roku z okazji 100-lecia har-
Jak liczna jest Wasza gru-
na fotoreportaż z jego pogrzebu. Pa-
żołnierzem u Kościuszki, kapelanem
cerstwa polskiego w Siedlcach mieli-
pa?
AS: Jest nas razem 18 osób.
miętam zdjęcie ulicy Łyczakowskiej,
wojsk napoleońskich i po upadku po-
śmy też bardzo uroczyste obchody tej
Związane to było funduszami, które
po której szedł kondukt pogrzebowy,
wstania listopadowego został przez
rocznicy.
udało nam się na ten wyjazd zebrać i z
a cała ulica była zapełniona tłumem
rząd carski aresztowany i wyrugowa-
Chciałabym jeszcze dodać, że
tym, że akurat mamy transport – busa,
ludzi. W kondukcie warta honoro-
ny. Przeniósł się do Lwowa i tu zmarł.
tylko ja jedna mam rodzinne powiąza-
na 18 osób. Chociaż zgłoszeń na ten
wa, żołnierze, policja, biskupi. Taki
Uporządkowaliśmy i wyczyściliśmy
nia kresowe. Moja rodzina pochodzi z
wyjazd mieliśmy o wiele więcej.
pogrzeb musiał mieć ktoś znaczny.
ten grobowiec, odnowiliśmy prawie
Włodzimierza Wołyńskiego i bardzo
RS: Przyjechaliśmy tu na 10
zatarty napis. Nasz biskup zobowią-
dni. Tylko do Lwowa w celu pomocy
zał się do załatwienia formalności,
przy porządkowaniu Cmentarza Or-
związanych z pełną renowacją tego
ląt. A, przy okazji, młodzież poznaje
nagrobka na obchody 200-lecia die-
samo miasto, jego historię, kulturę.
cezji podlaskiej w 2018 roku.
Na tych wyłaniających się spod tynku
Nasza młodzież z wielkim przeję-
napisach, czasem w jidysz, poznaje
ciem przystępowała do tych prac. Gdy
wielonarodowość i wielokulturowość
szli pierwszego dnia i czytali tabliczki
Lwowa.
na grobach, to uświadomili sobie, że
AS: Młodzież jest tu pierwszy raz.
spoczywają tam ich rówieśnicy. Było
Andrzej Sprycha
Dla nich wszystko tu jest inne i przez
to dla nich uderzające, gdy porównali
to ciekawe. Co prawda, po pracach
kowskim poznałem osoby z Polskie-
swoją sytuację. Oni dopiero zaczyna-
na Cmentarzu są zmęczeni, ale po
go Towarzystwa Opieki nad Grobami
ją życie, mają plany. A tamci nie mogli
obiedzie i krótkim wypoczynku chłoną
Wojskowymi. Wtedy to, słysząc trud-
swoich marzeń zrealizować, bo oddali
wszystko, co jest związane ze Lwo-
nościach w ich pracy, postanowiłem w
życie za Ojczyznę.
wem. Wszyscy podkreślają, że Lwów
tym roku przyjechać z grupą młodzie-
Prace na Cmentarzu Orląt
jest pięknym miastem. Byli zdziwieni,
ży. Ponieważ działam w Siedlcach w
chciałam odwiedzić te tereny. Moi
że jeszcze tyle śladów polskości tu
Związku Strzeleckim, postanowiłem,
Odnalazłem jego grób na cmentarzu
dziadkowie ze strony ojca pochodzili
pozostało. Podziwiają architekturę,
że dla nich będzie to lekcja historii
z pomocą naszej pani przewodnik po
właśnie z tego miasta. Mieszkali na
wspaniałe cerkwie i kościoły różnych
na żywo. A przy okazji będą mogli
Lwowie. Nie miałem dokładnej loka-
ulicy Lwowskiej. Wiele razy babcia
wyznań, ślady kultury żydowskiej.
zrobić coś pożytecznego w miejscu
lizacji, tylko orientacyjną. Cały dzień
opowiadała o swoim życiu na tych te-
Wszystko to świadczy o tym, że Lwów
pochówku ich rówieśników. Działam
na to poświęciłem. Grobowiec rodzin-
renach, o ich pierwszym mieszkaniu.
zawsze był miastem europejskim.
w lokalnych mediach, w Gazecie Ka-
ny jest dość zaniedbany i teraz chciał-
Opowiadała, jak uciekali przez Bug w
tolickiej, i też w ten sposób starałem
bym zrobić coś, żeby w jakiś sposób
Wspomniał pan o osobie,
1943 roku na piechotę. Dziadek mu-
się nagłośnić tę inicjatywę. Opubli-
uporządkować ten pochówek. Mam
spoczywającej na Cmenta-
siał zostać we Włodzimierzu. Spotkali
kowałem tam cały cykl artykułów o
nadzieję, że nam się to uda.
rzu łyczakowskim, a stojącej
się dopiero po latach. Nikt z mojej ro-
Lwowie, o historii i dniu dzisiejszym.
PM: Mnie też interesuje postać
przed wojną u podwalin pol-
dziny od czasów wojny nie odwiedzał
Tę akcję wsparli nasz biskup siedlecki
dr. Sobolewskiego. Chciałbym jego
skiej kryminalistyki.
rodzinnych stron.
AS: Jest to doktor Sobolewski.
i prezydent miasta, sponsorzy pomo-
osobą zainteresować władze Komen-
PM: Bardzo ważne, co zauważy-
Był oficerem komendy policji, którego
gli zorganizować i sfinansować ten
dy Głównej. Może uda się zorganizo-
łem, że młodzież po kilku dniach za-
prace naukowe postawiły polską kry-
wyjazd. Nasza praca na Cmentarzu
wać wyjazd naszych funkcjonariuszy
Renata Stańczuk przy po-
częła zadawać pytania. To oznacza,
minalistykę na poziomie europejskim.
Orląt zorganizowana jest w taki spo-
na grób prekursora polskiej krymi-
rządkowaniu grobów
że wiele z tego, co tu zobaczyli i usły-
Był szefem laboratorium kryminali-
sób, że od rana do obiadu pracujemy,
nalistyki. A prywatnie to już po raz
szeli zapadło im w pamięć i te sprawy
stycznego Policji Państwowej. Został
porządkując groby na wskazanych
trzeci jestem na Kresach. Podróżuję
starają się dla siebie wyjaśnić. To jest
Jest nas tu trójka opiekunów.
pochowany we Lwowie. Dokładnie
kwaterach. Po obiedzie mamy czas
z przyjaciółmi prywatnym samocho-
właśnie dobre, że zaczynają ten wy-
Pani Renata, jako nauczycielka w
dlaczego tak się stało, nie wiado-
na zwiedzanie miasta. Większość tej
dem, dzięki czemu możemy dotrzeć
jazd przeżywać, analizować i ciekawi
gimnazjum i działaczka ZHP na co
mo. Historię jego życia jeszcze na-
młodzieży jest po raz pierwszy we
do wielu miejsc poza tradycyjnymi
ich wiele rzeczy.
dzień, zapewnia fachową opiekę nad
leży zbadać. Nie jest zapomniany w
Lwowie. Porządkowaliśmy też obie
trasami wycieczek. Odnajdujemy, na
To sygnał, że ten wyjazd nie po-
młodzieżą. A Paweł, oficer Komendy
Polsce, bo w Wyższej Szkole Policji
kwatery powstańcze na Cmentarzu.
przykład, zarośnięte pola, stare sady,
szedł na marne i starają się jak naj-
Głównej Policji, jest wielkim pasjo-
w Szczytnie główna aula nosi jego
Patronat naszego biskupa wy-
co świadczy, że kiedyś była tu jakaś
więcej wiadomości stąd wywieźć.
natem historii Kresów i wielokrotnie
imię. O tym, że został pochowany we
wodzi się stąd, że na Cmentarzu Ły-
wieś. U okolicznych ludzi rozpytujemy