z życia wzięte

26

12 – 25 sierpnia 2011* Kurier Galicyjski

sPOTKaNIe W aUTOBUsIe

Ukrainę i znajdzie okazję, aby figura

dotarła do miejsca jej przeznaczenia”

– uśmiecha się promiennie.

Słuchając tej opowieści, nie mo-

nie wiem. Przede wszystkim nie za-

Następnym krokiem pani Teresy

głam wyjść z podziwu. Jedyne pyta-

żącym do Towarzystwa Oświatowego

dałabym tak głupiego pytania.

było zorganizowanie polskiej biblioteki

nie, które mi nie dawało spokoju to...

(które jest właścicielem majątku Szko-

A kogo poznałam? Panią Teresę.

w Horodnicy (rejon Nowogród Wołyń-

jak Pani to wszystko robi? jak Pani się

ły) w zabezpieczeniu go przed dalszą

Panią Teresę Garwolewską-Myśluk

ski) i jej filii we wsi Lipino, z którą wią-

to udaje? Pani Teresa jednak skrom-

dewastacją”. Podnoszenie z ruin daw-

– emerytowaną nauczycielkę, która

że się bardzo ciekawe wspomnienie:

nie odpowiada: „Robię pierwszy krok,

nej Szkoły stało się wyzwalaniem ini-

uczyła w swoim życiu wszystkie-

„Kiedyś, na Nowy Rok 1999, zosta-

a potem ludzie sami włączają się w

cjatyw społecznych – małymi kroczka-

go! Najczęściej jednak przedmiotów

łam zaproszona przez panią Ludwikę

sprawę. To jest podstawą mojej dzia-

mi. Z czasem powstała w Chyliczkach

humanistycznych. Jak się okazało,

Niżyńską – prezes Stowarzyszenia

łalności”. Pani Teresa przyznaje, że

szkoła katolicka, ale już nie przez pa-

eLŻBIeTA LeWAK

często bywa na Ukrainie i – najkrócej

Rzymskokatolickiego „Polonia” w Ki-

co do korzyści własnych, to przede

nią Teresę organizowana. Co bardzo

i najpiękniej można to ująć tak, że –

jowie – do jej rodzinnej miejscowości,

wszystkim: „mam aktywnie zagospo-

ważne – często ludzie robili tam coś

Wsiadłam do autokaru.Ale... zaraz,

wiele działa i pomaga. A jej historia z

na wieś do Lipino, gdzie pojechałam.

darowany mój emerycki czas, pozna-

za darmo, np. elektrycy. Za darmo kła-

zaraz! Coś mi tu nie pasuje... Miał to

Kresami zaczęła się tak...

I ku mojemu ogromnemu zdziwieniu

ję ciekawych ludzi i, podróżując, wiele

dziono dach, podłogę i wszystkie inne

być rejsowy autobus Warszawa-Lwów,

Na początku lat 90. Fundacja Kul-

spostrzegłam, że żyją tam bardzo

się uczę”.

niezbędne rzeczy. Zaczęto wówczas

a prawie nie ma tu ludzi! Czyżbym się

tury w Warszawie ogłosiła konkurs

wierzący ludzie, na ogół katolicy, ale

Program pod hasłem „nie burz,

wydawać miesięcznik „Chyliczanka” –

pomyliła?... Z tego całego pilnowania

pod tytułem Mała Ojczyzna – Tradycja

we wsi nie ma żadnego emblematu

ale podnoś ruiny” pomaga odnowić to,

łącznik pomiędzy szkołą a absolwen-

dwóch toreb i walizy, pośpiechu w dro-

dla Przyszłości. „Chodziło o to, aby

ich wiary, gdyż bolszewicy wszystkie

co zostało zniszczone w latach komu-

tami, którego celem była pomoc szkole

dze na dworzec i załadowywania się

po upadku komunizmu zmobilizować

zlikwidowali”. Warto wspomnieć, że

nizmu – przede wszystkim otwartość

w katolickim wychowaniu młodzieży.

do taksówki, było to całkiem możliwe.

obywateli Rzeczpospolitej do działa-

przed wyjazdem z domu, na wszelki

na potrzeby drugiego człowieka. „Jeśli

Pani Teresa nie poprzestała jed-

Wolałam więc sprawdzić, czy aby na

pewno do domu dojadę tym transpor-

nia na rzecz swoich Małych Ojczyzn,

wypadek, pani Teresa zapakowała

chodzi o moje wojaże na Litwę i Ukra-

nak na tym. „Zajęłam się pracą kultu-

– wyjaśnia pani Teresa. – Ktoś kiedyś

do torby niewielkich rozmiarów pasyj-

inę, to chodzi o pomoc w kultywowa-

ralno-oświatową w środowisku szkoły

tem. Rzuciłam się do osoby siedzącej

powiedział: Państwa powstają i upada-

kę – wówczas nie bardzo wiedziała,

niu polskich tradycji i polskiego języka,

chyliczkowskiej, organizując różnego

przede mną, ledwie mieszcząc głowę

ją, przesuwają się ich granice, a małe

co z nią zrobi. Jednak gdy przybyła

kierując się ewangelizacyjnymi zasa-

rodzaju imprezy. W pierwszej kolejno-

pomiędzy siedzeniami (autobus wła-

ojczyzny trwają, są ciągle na swoich

na miejsce, wszystko stało się jasne.

dami we współżyciu z innymi grupami

ści zorganizowałam świetlicę dla dzieci

śnie ruszył). Okazało się, że siedzi

miejscach. Co ważne, ogłoszenie

„Poprosiłam brata pani Ludwiki – Bo-

narodowymi”. To piękne, czyż nie?...

chyliczkowskich”. W ramach jej dzia-

przede mną żwawa starsza pani w

tego konkursu zbiegło się w czasie ze

lesława, aby zrobił mały drewniany

„Mam ogromny sentyment do ma-

łalności organizowane były konkursy

okularach, ruda-ruda. „Przepraszam

stuleciem szkoły, którą ukończyłam”.

krzyżyk, który, w obecności wielu

jówek – to mną kierowało przy fundo-

malarskie, wernisaże, przedstawienia,

bardzo, ale czy to autobus do Lwo-

Była to szkoła, która kultywowała tra-

mieszkańców tej wsi, zawiesiliśmy na

waniu figur Matki Bożej. Mam nadzieję,

inscenizacje bajek, spotkania różnych

wa?” – zapytałam. (Wyobrażam sobie,

dycje dawnej Szkoły Gospodarstwa

drzewie 1 stycznia 1999 roku. Na tym

że w tych miejscowościach, gdzie one

grup wiekowych i zawodowych, zaba-

jak musiało to wyglądać z boku.) Ko-

Wiejskiego, założonej przez hrabiankę

drewnianym krzyżyku umocował moją

będą, odrodzi się tradycja odprawiania

wy noworoczne, karnawałowe, spotka-

bieta przytaknęła. Widząc zdziwienie

Cecylię Plater-Zyberkównę. W szkole

małą pasyjkę...” Po kilku miesiącach

nabożeństw majowych w plenerze” –

nia wigilijne!... Dzięki nim Urząd Gminy

w jej oczach, wyjaśniłam, że boję się

tej, co ciekawe, uczyły się przed woj-

jeden z mieszkańców zrobił dużych

dodaje pani Teresa.

w Piasecznie pokrywał koszty związa-

jeździć sama, bo mogę (nie daj Boże!)

ną dziewczęta z całej Rzeczypospoli-

rozmiarów dębowy krzyż i postawił w

Jakie to dziwne – w jednej chwili,

ne z oświetleniem i ogrzewaniem bu-

spóźnić się, zgubić, albo – co gorsza –

tej, w tym z terenów, należących dziś

środku wsi. „Dowiedziawszy się o tym,

przez przypadek, poznaję osobę, któ-

dynku dawnej Szkoły.

mogę zostać na stacji. „Jedzie pani do

do Litwy i Ukrainy. Wówczas hasłem

byłam bardzo szczęśliwa” – wyznaje.

ra tak wiele działa dla Kresów. Która

Pierwszą grupą, którą pani Tere-

Lwowa?” – zagadnęła mnie po chwili

przewodnim szkoły było: Poprzez od-

Wówczas postanowiła dla tej wsi ufun-

szczerze, z radosnym uśmiechem,

sa zaprosiła do Polski, była młodzież

ta sama kobieta. Przytaknęłam i doda-

rodzoną kobietę, odrodzona rodzina,

dować figurę Matki Bożej, aby mogły

niesie ludziom pomoc i wsparcie...

z Wilna i Grodna. Z ową grupą poszła

łam, że jadę do domu. Uśmiechnęła

odrodzone społeczeństwo. W takim

odprawiać się przy niej nabożeństwa

Jak wiele w życiu zdarza się „przez

na pieszą pielgrzymkę do Częstocho-

się: „O, a ja jadę dalej, bo aż na Wo-

więc duchu wychowywane były wów-

majowe, gdyż do parafii w Horodnicy

przypadek”... Ot tylko osobiście ja nie

wy, pokazując im po drodze Polskę.

łyń!... Studiuje tu pani, w Warszawie?”

czas uczennice.

jest 15 km i nie wszyscy mogą być za-

wierzę w przypadki. Wierzę w Opatrz-

Następnie opiekowała się dwunasto-

Filologię polską, edytorstwo. (To dziw-

Pani Teresa kończyła już szkołę

wsze w kościele. Postument pod nią

ność. I w mojego Anioła Stróża, który

osobową grupą młodzieży polskiego

ne uczucie, gdy starsi i o wiele bardziej

powojenną i upaństwowioną. Jednak-

wykonał pan Bolesław Niżyński z miej-

– gdyby mnie kto pytał o zdanie – po-

pochodzenia z Ukrainy. Grupa ta w

doświadczeni ludzie zwracają się do

że duch szkoły pozostał. Dlatego też

scowych głazów. Piękną marmurową

winien dostać medal za szczególne

Piasecznie uczyła się w studium eko-

ciebie „pani” lub „pan”... Ech.) „Filolo-

przystąpiła do opracowania programu

tablicę do figury, z napisem w języ-

zasługi dla mojego życia. Na razie nie

nomicznym, a następnie na wyższych

gia polska? Ale to pięknie!... Między

konkursowego (który został nagrodzo-

kach polskim i ukraińskim, ufundował

chcę zdradzać szczegółów, ale... to

uczelniach w Warszawie. „Do dnia

innymi, kiedyś założyłam polską bi-

ny przez Fundację Kultury w Warsza-

pan Henryk Szumigaj z Piaseczna.

spotkanie z panią Teresą – wierzę, że

dzisiejszego mam z nimi kontakt” –

bliotekę w Horodnicy”. Moja edytorska

wie i który pani Teresa realizuje do dnia

„Gdy zakładałam bibliotekę w Ho-

nie-przypadkowe – pozwoliło mi kolej-

mówi.

dusza drgnęła, aż się wyprostowałam

dzisiejszego). Program miał na celu

rodnicy, pomyślałam sobie, że byłoby

ny raz zawierzyć Bogu mój posesyjny

Pani Teresa organizowała również

– charytatywność powiązana z książ-

podniesienie z ruin przede wszystkim

fajnie ufundować jeszcze jedną figurę

pomysł na, powiedzmy, pomoc innym.

pobyty wakacyjno-feryjne młodzieży

kami??? Nie był to jednak koniec nie-

pięknej architektury dawnej Szkoły, ale

Matki Bożej właśnie tam”. Zakupiła

Droga pani Tereso! Życzę Pani

z Litwy i Białorusi, zapoznając ich ze

spodzianek: „A skoro pani jest ze Lwo-

i kultywowanie jej duchowych warto-

więc dość dużych rozmiarów figurę, do

– i wierzę, że wiele osób z Kresów

stolicą Polski – Warszawą – i okoli-

wa, to powiem pani, że właśnie miałam

ści. Komunistyczne rządy dopuściły do

której tradycyjnie wykona postument

przyłączy się do tych życzeń – wiele,

cą. Sama też zaczęła wyjeżdżać do

dzisiaj zabrać ze sobą figurę Matki

zdewastowania pałacowego budynku,

pan Bolesław Niżyński z Lipino. „Figura

wiele sił, zdrowia i tego szczerego,

tych krajów i zobaczyła wtedy po-

Bożej, by zawieźć ją na Ukrainę... Ale

w którym znajdowała się dawna Szko-

jednak okazała się za ciężka dla mnie,

ciepłego, serdecznego uśmiechu,

trzebę organizowania transportów

figura okazała się za ciężka. Być może

ła. „Właśnie ten dom był mi szczegól-

abym mogła ją samodzielnie przewieźć

który widziałam na Pani twarzy, gdy

charytatywnych dla żyjącej tam lud-

pewien ksiądz ze Lwowa będzie mógł

nie bliski – mówi pani Teresa, – miesz-

do Horodnicy. Dlatego skorzystałam z

opowiadała mi Pani o swoich podró-

ności pochodzenia polskiego. „Były

ją przewieźć...”.

kałam w nim w czasach szkolnych,

okazji pobytu księdza Gomulczaka

żach. Niech Matka Boża wciąż nad

to transporty dla niewielkich miejsco-

Gdybym tylko podejrzewała, jaką

wiązało się z nim wiele młodzieńczych

w ośrodku animacyjno-misyjnym oo.

Panią czuwa!

wości, np. Mejszagoła na Litwie czy

osobę poznaję. Gdybym tylko wie-

wspomnień... Dlatego opuściłam pięk-

Pallotynów w Konstancinie-Jeziornie.

I tak właśnie minęła mi podróż

Mościska na Ukrainie. Transporty na

działa, że w taki głupi sposób – pyta-

ny Konstancin, w którym mieszkałam,

Ksiądz ten aktualnie pełni swą posłu-

do domu: tym razem szybko, cieka-

ogół zawierały leki, żywność, odzież,

jąc o to, czy dojadę do Lwowa auto-

i przeniosłam się do Chyliczek, próbu-

gę duszpasterską we Lwowie. Mam

wie i pouczająco.

pomoce naukowe dla szkół, książki

karem, którym i tak już jadę – poznam

jąc pomóc starszym koleżankom, nale-

nadzieje, że figurę tę przewiezie na

W... półpustym autokarze.

i czasopisma polskie”.

tak świetną, otwartą osobę, to... sama

mychajło Wyszywaniuk: Prezydent Ukrainy rozporządził udoskonalić prace

poszukiwawcze, badania i uporządkowanie miejsc pochówku ofiar wojny,

politycznych represji i innych tragedii narodu ukraińskiego

zwoli roboczym grupom zaktywizować

przy udziale Narodowej Akademii

z miejscem pochówku ofiar wojny,

czących informacje o miejscach po-

TAMARA LeJBIUK

prace poszukiwawcze, zbiór i zapisy

Nauk Ukrainy użyć środków w celu

represji politycznych i innych tragedii

chówku ofiar represji politycznych i in-

kierownik służby prasowej

świadków wydarzeń, ustalić miejsca

aktywizacji prac poszukiwawczych,

narodu Ukrainy, a też stworzeniem na-

nych tragedii narodu Ukrainy, zdjęcia

wAP

pochówków, zlokalizować je w terenie

badawczych i uporządkowania miejsc

ukowego opracowania martyrologii po-

z nich w ustalonym porządku klauzuli

Iwano-Frankowska Administracja

i ekshumować, podłączyć je do tych

pochówku ofiar represji politycznych i

ległych”. Gabinet Ministrów ma zada-

tajności, umożliwienie wolnego dostę-

Wojewódzka jeszcze 6 maja skiero-

działań ludności i uzyskać środki tech-

innych tragedii narodu Ukrainy, podłą-

nie „zabezpieczyć finansowanie prac

pu do tych dokumentów przedstawicieli

wała na adres Ministerstwa gospo-

niczne”.

czenia do nich organizacji społecznych,

badawczych w wymaganych kwotach

organizacji społecznych, naukowych

darstwa komunalnego i Państwowej

21 czerwca prezydent Ukrainy Wik-

zabezpieczenia planowego i naukowe-

i w ustalonym porządku”.

organizacji, uczonych i obywateli”.

komisji do spraw upamiętnienia ofiar

tor Janukowycz podpisał Rozporządze-

go podejścia do tych prac, ścisłego

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

MSW Ukrainy, Radzie Ministrów

wojny i politycznych represji „Propozy-

nie nr 204 „O dodatkowych działaniach

dotrzymywania wymogów ustawodaw-

Ukrainy, Ministerstwo Obrony, MSZ,

Krymskiej Autonomii, lokalnym ad-

cje kompleksowego programu poszu-

poszukiwawczych, badawczych i upo-

stwa przy prowadzeniu prac poszuki-

SBU, Archiwum Państwowe Ukrainy,

ministracjom państwowym polecono

kiwań i uporządkowania pochówków

rządkowania miejsc pochówku ofiar

wawczych, upamiętnienia ofiar, opra-

Państwowa Służba Penitencjarna

„użyć działań mających przeciwdziałać

ofiar wojny i politycznych represji”. W

represji politycznych i innych tragedii

cowanie kwestii utworzenia specjalnej

Ukrainy otrzymały zadanie Prezydenta

aktom bezczeszczenia mogił i innych

nich, miedzy innymi, zaznaczono: „po-

narodu Ukrainy”.

komisji, badającej pytania związane z

„przy udziale Generalnej Prokuratury

miejsc pochówku ofiar represji poli-

zytywna decyzja co do finansowania

Gabinetowi ministrów głowa pań-

określeniem i badaniem miejsc poszu-

Ukrainy użyć dodatkowych działań w

tycznych i innych tragedii narodu Ukra-

w 2011 roku planowych działań po-

stwa zlecił „w ustalonym porządku

kiwawczych, badawczych związanych

celu wyjawienia dokumentów, miesz-

iny i pamięci ofiar”.