11

Kurier Galicyjski * 26 sierpnia – 15 września 2011

pok j buczacki i po nim

kRZySZTOF SZyMAńSkI

tekst

ilustracja archiwum

więc było zastosować, jak mówił Za-

Nie miała Polska szczęścia

głoba, fortel.

do Michała korybuta Wiśnio-

Jan III Sobieski obsadził zamki

wieckiego. A może to on nie

podolskie częścią swych skromnych

miał szczęścia do Polski? Wy-

sił w celu opóźnienia marszu armii

brany „przypadkowo” więk-

Ibrahima Szyszmana.

szością głosów szlachty, pod-

Resztę swych sił skoncentrował w

burzonej przez przeciwników

okolicach Lwowa. Dnia 27 lipca Turcy

stronnictwa francuskiego w

zdobyli Zbaraż. Po Podolu i Wołyniu

ówczesnej polityce Rzeczy-

rozlały się zagony tatarskie. Na wieść

pospolitej, był bojkotowany

o koncentrujących się pod Lwowem

przez nich do końca swego

wojskach polskich, 22 sierpnia Ibrahim

życia. Wsławił się tym, że

Szyszman wysłał ok. 10 tys. Tatarów

podpisał haniebny „pokój bu-

pod Lwów w celu ich zlikwidowania.

czacki”. Nie był wodzem – to

Sobieski miał do dyspozycji za-

fakt. Ale po co zaraz pól Pol-

ledwie 6 tys. żołnierzy, w tym połowę

ski sprzedawać wrogowi?

jazdy. Gdy dowiedział się o idących na

niego Tatarach, rozstawił część swych

Traktat pokojowy, podpisany 16

sił (głównie dragonia i lekka jazda) na

lub 18 października 1672 w Bucza-

czterech kierunkach, skąd mógł przy-

czu pomiędzy Imperium Osmańskim

być nieprzyjaciel, natomiast husaria

i Rzeczypospolitą, zakładał oddanie

została w odwodzie (ok. 1,2-1,5 tys.

we władanie Turcji wschodnich ziem

Walka o sztandar turecki

żołnierzy). Piechota stanęła w uforty-

Polski. Turcy wykorzystując we-

niej, w 1673 armia polska pod wodzą

pola walki i rozmieszczenia sił prze-

cych. Tylko kilku tysiącom Turków spo-

fikowanym obozie pod miastem.

wnętrzne problemy Polski zaatakowali

hetmana Jana Sobieskiego pokonała

ciwnika. Właściwa bitwa rozegrana

śród całej, 35-tysięcznej armii udało się

Na trakcie gliniańskim Tatarzy

w sile 80 tysięcy żołnierzy, zajęli Podo-

Turków pod Chocimiem. Skutkiem

została następnego dnia, gdy Sobieski

przedostać do Kamieńca Podolskiego.

pojawili się 24 sierpnia, idąc wzdłuż

le i Bracławszczyznę. Michał Korybut

było odzyskanie części ziem, nieste-

uderzył na Turków, zmęczonych po-

Chocimska wiktoria, traktowana

rzeki Pełtwi, wzdłuż zwężającej się

Wiśniowiecki nie mogąc zwołać ar-

ty, bez Kamieńca Podolskiego, oraz

godą (polski wódz wykorzystał fakt,

przez Polaków jako odwet za pokój

równiny umieszczonej między wzgó-

mii, która mogłaby się przeciwstawić

anulowanie haraczu.

że była mroźna pogoda, a Turcy nie

buczacki, pozwoliła Sobieskiemu rok

rzami a bagnami rzeki. Założyli tu

Turkom oraz przestraszywszy się ich

Bitwa pod Chocimiem została

byli do takiego klimatu przystosowani

później wygrać elekcję i zasiąść na

obóz. Jedyne dwa wyjścia z tej doli-

potęgi, oddał województwa podolskie,

stoczona 11 listopada 1673. Wojska

i przygotowani) i bezsennością.

tronie Polski.

ny zostały obsadzone przez drago-

bracławskie i południową część Ki-

koronne i litewskie pod dowództwem

Po całonocnym markowaniu ata-

O nieprzeciętnym talencie So-

nię i lekką jazdę. Ponadto Sobieski

jowszczyzny, zgodził się płacić haracz

hetmana wielkiego koronnego Jana

ku przez oblegających, w śnieżnej

bieskiego-wodza świadczą wszystkie

za wzgórzami ustawił pachołków z

w wysokości 22 000 talarów rocznie

Sobieskiego odniosły zwycięstwo nad

zadymce, przy silnym wietrze i mor-

bitwy, przez niego prowadzone (z Od-

kopiami, mających udawać, że stoi

w zamian za pokój. Płacenie go miało

wojskami tureckimi pod wodzą Husej-

derczym dla Turków zimnie, o brzasku,

sieczą Wiedeńską na ukoronowanie).

tam potężna masa kawalerii. Tatarzy,

ustanowić Polskę w równym rzędzie z

na Paszy (ok. 35 tys. żołnierzy). Dzię-

11 listopada Sobieski osobiście popro-

Jedyną bitwą pod Lwowem, którą

chcąc wyjść z obozu, zaatakowali

lennikami tureckimi takimi jak Chanat

ki błyskawicznemu szturmowi wojska

wadził swe wojska do szturmu na obóz

osobiście dowodził Sobieski, już jako

pilnującą wyjścia w dolinę grupę Bi-

Krymski czy Wołoszczyzna. Haracz

polskie zdobyły obóz ze 120 działami

turecki. Po salwie armatniej piechota

król, była bitwa pod Lesienicami, sto-

dzińskiego i Lubomirskiego (około

nigdy nie został zatwierdzony przez

i rozbiły pierwszą armię osmańską.

i spieszeni dragoni wdarli się na wały,

czona 24 sierpnia 1675 podczas woj-

400 żołnierzy). Gdy zostali odparci,

Sejm i Polska nigdy go nie uiszcza-

Wojska polskie, liczące około 30

spychając nieprzyjaciela i wyrównując

ny polsko-tureckiej 1672-1676 (zwana

ze wzgórz uderzył na nich Sobieski z

ła. W dużej mierze dzięki hetmanowi

tysięcy żołnierzy, pod dowództwem

teren dla kawalerii. Po czym przez wy-

bitwą na trakcie gliniańskim). Lesieni-

dwoma tysiącami jazdy, głównie hu-

wielkiemu koronnemu Janowi Sobie-

hetmana wielkiego koronnego Jana

łomy w wałach i szańcach runęła hu-

ce położone są 7 km od Lwowa.

sarią oraz 300 jeźdźcami litewskimi,

skiemu, który starał się wyperswado-

Sobieskiego, obległy twierdzę chocim-

saria hetmana Jabłonowskiego. Turcy

Przebieg tej bitwy świadczy nie

których przywiódł hetman polny litew-

wać Turkom te układy i udowodnić, kto

ską już w pierwszych dniach listopada

odpowiedzieli kontratakiem kawalerii

tylko o talencie Sobieskiego, ale też

ski Michał Radziwiłł.

jest jednak panem na Podolu.

1673 roku. Twierdza posiadała natu-

spahisów, lecz ci nie wytrzymali bra-

o jego odwadze, jako żołnierza. Prze-

Stłoczeni Tatarzy nie mogli wyko-

Traktat ten jest nazywany często

ralne walory obronne, gdyż położona

wurowej szarży husarii i wkrótce walki

bywał akurat we Lwowie, gdy dotarły

rzystać swej przewagi liczebnej. Do

„haniebnym pokojem w Buczaczu”.

była w zakolu Dniestru. Od strony lądu

rozgorzały wewnątrz twierdzy i obozu

do niego wieści, że armia turecka pod

tego paraliżowała ich myśl o gotowej

Wyrzeczenie się tylu ziem na rzecz

zabezpieczona była wałami ziemnymi

tureckiego, wśród gęstwy namiotów.

wodzą Ibrahima Szyszmana (Tłuścio-

do natarcia kawalerii za wzgórzami.

najeźdźców oraz płacenie haraczu,

i licznymi szańcami obronnymi zbu-

Wobec paniki, jaka opanowała oddzia-

cha) w sile 20-30 tys. żołnierzy prze-

Walka była zatem krótka i Tatarzy zo-

co czyniło z Rzeczpospolitej lennika

dowanymi w miejscu dawnego obozu

ły tureckie, Husejn Pasza zarządził

prawiła się przez Dniestr pod Tehinią

stali rozbici.

Turcji, było przyjęte przez szlachtę

polskiego sprzed pół wieku. Pierwsze

ewakuację na drugi brzeg Dniestru.

i opanowała Bar. W lipcu pod Mana-

Sobieskiemu pozostał tylko trium-

jako upokorzenie. Sejm nie zatwier-

ataki na pozycje tureckie przeprowa-

Lecz jedyny w Chocimiu most został

czynem dołączyła do nich armia ta-

falny wjazd do Lwowa i wiwaty jego

dził warunków traktatu pokojowego

dził Sobieski 10 listopada, miały one

uszkodzony ogniem polskiej artylerii

tarska (ok. 30 tys. ordyńców). Wojska

mieszkańców, którzy przeżyli nie lada

zawartego w Buczaczu i uchwalił

jednakże na celu jedynie rozpoznanie

i załamał się pod ciężarem uciekają-

polskie były o wiele słabsze. Trzeba

chwile grozy.

specjalne podatki na wojnę. Rok póź-

teatr alternatywny Z ciesZyna odni sł sUKces na UKrainie

Późnym wieczorem, na malej

czony wraz z wojną. Autor scenariu-

NATALIA kOSTyk

scenie, na dziedzińcu Uniwersytetu

sza zestawia dwa historyczne okre-

tekst i zdjęcia

Medycznego zebrał się tłum ludzi.

sy, dwie epoki, konfrontuje postawy

Wszyscy chcieli obejrzeć spektakl,

i zachowania. Odbywa wędrówkę w

Nieustanne poszukiwa-

który teatr sam wyreżyserował i „wy-

przeszłość.

nie integralności, autentycz-

produkował”. W powietrzu unosiły się

Na końcu tej drogi pozostaje

ności, budzenie tego, co w

fluidy czegoś nowego, nieznanego.

w poczuciu konieczności ciągłego

nas żywe, nowe, prawdziwe.

Autentyzm wyrwanych z co-

odnajdywania się i samotności. To

Teatr Alternatywny Cieszyń-

dzienności scen, faktów, słów, wpi-

swoje poszukiwanie uznaje za sens

skiego Studia Teatralnego

suje nas w nurt teatru, podejmujące-

podstawowy. Pojawiają się postacie

pokazał w Iwano-Frankiwsku

go problemy społeczno-kulturowej

i zdarzenia z osobistego doświad-

spektakl „Drogą Żywiecką”

tożsamości, odmienności, a nade

czenia autora i aktorów CST oraz

oraz przeprowadził warszta-

wszystko wartości człowieka i jego

te, przywołane na podstawie zebra-

ty aktorskie dla miejscowej

świata.

nych opowieści.

młodzieży.

Cieszyńskie Studio Teatralne

Wszystko zaczęło się przy dro-

Zachwycona spektaklem mło-

(CST) – to teatr alternatywny, zało-

dze żywieckiej, wiodącej z Bielska,

dzież przyszła następnego dnia, by

żony przez Bogusława Słupczyń-

łają na dwóch płaszczyznach – w

Mikuszowic Krakowskich na Ży-

wypracowaną przez zespół stylistykę

wziąć udział w warsztatach aktor-

skiego w Cieszynie, w 2000 roku. W

zamkniętej pracy studyjnej, opartej

wiec i dalej na Wschód, nad San,

wypowiedzi, ekspresji, silnej energii.

skich. Uczyli się stosunku do własnej

swoje spektakle teatr wplata wątki

na warsztacie aktorskim oraz na

do Sanoka, na Huzele, do Poraża,

Ważnym elementem jest śpiew, praca

pracy – samodyscypliny, poznawali

etnograficzne, szczególnie interesu-

płaszczyźnie społecznej, kulturo-

na Zawadkę. Powstała opowieść o

z ciałem oraz realizm psychologiczny.

metody pracy nad sobą, etyki te-

je się obszarami przenikania kultur

twórczej – w krajobrazie pogranicza

poszukiwaniu tożsamości, sensu

Obecny w ich wypowiedziach symbo-

atralnej. Młodzież śpiewała, tań-

w Beskidzie Niskim i Bieszczadach.

kulturowego wsi.

istnienia i tworzenia.

lizm, bezpośredni dialog z nie podko-

czyła, choć na chwilę przejmując

Zespół prowadzi działalność

W warsztacie aktorskim czerpią z

Bohaterowie odwołują się do

lorowaną sztucznie rzeczywistością,

doświadczenia artystów.

artystyczną i pedagogiczną. Dzia-

różnych konwencji, wpisujących się w

wartości świata, który został znisz-

tak w warstwie słowa, jak i obrazu.

kG