od Lwowa... do monte cassino

15

Kurier Galicyjski * 26 sierpnia – 15 września 2011

skromny harcerz,

W nr 10 Kuriera Galicyjskiego (31 maja – 16

czerwca) w wywiadzie z harcmistrzem Har-

cerstwa Polskiego na Ukrainie Stefanem

WieLki duchem

Adamskim padło nazwisko Władysława Ja-

giełły, harcerza, który z dowodzoną przez

niego grupą harcerzy przedostał się na tyły

ko ranny, borykający się ze śmiercią

niemieckie w okolicach Brzuchowic i przez

ppor. Jagiełło, dowódca I kompanii

kilka dni zbierał tam informacje o lokaliza-

3 batalionu Strzelców Karpackich. Na

cji wroga i organizował akcje dywersyjne.

łożu szpitalnym wzniesiony lekko na

Jego imię przyjął lwowski męski hufiec

poduszkach, spoczywał cień czło-

wieka. W jego wysuszone i dziwnie

„Barć”. Wspomnienia o nim i opis wyda-

zmalałej twarzy widniał jedyny znak

rzeń z okresu walk o Lwów w 1939 roku na-

życia – wielkie, błyszczące, trawione

desłał nam pan Remigiusz Węgrzynowski.

gorączką oczy. Malowało się w nich

wszystko, co może wyrazić piękno du-

szy człowieka i żołnierza. Oczy te pa-

trzyły na mnie z przedziwną pogodą, z

dowódcy I kompanii 3 batalionu Dywi-

REMIgIUSZ WĘgRZyNOWICZ

ogromną wiarą, ufnością i wiernością

zji, porucznika Niechaja.

żołnierską.

Pułk. Józef Sokol, dowódca 3 ba-

Władysław Jagiełło urodził się w

Wśród przejmującej ciszy adiutant

talionu: „Władysław Jagiełło przeby-

1912 roku. Nie był zawodowym woj-

odczytał wyjątek z rozkazu dowódcy

wał w oddziale dowodzonym przeze

skowym. Ukończył Lwowski Uniwer-

Korpusu o nadaniu przez Naczelnego

mnie na Bliskim Wschodzie, to jest

sytet Jana Kazimierza i pisał pracę

Wodza podporucznikowi Jagielle Krzy-

w 3 batalionie Strzelców Karpackich

doktorską z etnografii pod kierunkiem

ża Virtuti Militari V klasy.

na terenie Libanu, Palestyny, Iraku,

prof. Fischera. Miał 27 lat, gdy zaczęła

Komendant szpitala podał komen-

Egiptu, potem we Włoszech. Był to

się wojna, był wśród tych, którzy bronili

dę „baczność”. Wydłużył się cień pod-

człowiek prawego charakteru, wybit-

Lwowa we wrześniu. Oto cytat z „Ilu-

porucznika Jagiełły.

nie odważny, lubiany przez kolegów.

strowanego Gońca Wieczornego” z

Wziąłem krzyż z rąk adiutanta.

Śmiało mogę powiedzieć, że człowiek

21 września, w przededniu wkroczenia

Stanąłem na „baczność”, wypowia-

rzadko spotykany.”

do Lwowa wojsk sowieckich:

dając formułę; „Panie Poruczniku Ja-

Doktor Adam Majewski: „Ode-

„(…) Młode bataliony ochotnicze

giełło – w imieniu Naczelnego Wodza

Brygady Obrony Lwowa przechodzą

grał decydującą rolę w wal-

dekoruję Pana krzyżem Virtuti Militari

chrzest ogniowy. Podchorąży Jagiełło

kach 3 batalionu w ostatnich

piątej klasy”. Przypiąłem krzyż do pier-

z jednego z tych batalionów 17 wrze-

dniach bitwy o Monte Cassi-

si rannego, składając na jego policzku

śnia wieczór obszedł ważną pozycję

no i wtedy został ranny.”

serdeczny pocałunek.

Ppor. Jan Szemraj: „Bardzo mi-

niemiecką, przez 36 godzin na tyłach

„Dziękuję posłusznie, panie puł-

łym i wykształconym człowiekiem jest

przeciwnika niepokoił go i niszczył

kowniku. Jest to największa dla mnie

zastępcą dowódcy naszej kampanii –

jego komunikację. Dziś szczęśliwie

żołnierska nagroda, jaka mnie dzisiaj

ppor. Władysław Jagiełło. Wbrew swo-

wrócił do swoich”.

Cmentarz polskich żołnierzy, poległych w bitwie pod Monte

spotyka. Dodaje mi sił. Wierzę, że wy-

jemu monarszemu nazwisku jest czło-

Co było po 22 września – wszyscy

Cassino

zdrowieję”.

wiekiem aż do przesady skromnym, a

wiemy i wielu z nas pamięta. Kto mógł

kompanii i pozostał jeszcze jakiś czas

Zostali na zawsze w ojczyźnie

jednocześnie pracowitym i pogodnym.”

i całą energię wkładał w to, aby jego

walczyć – ten usiłował przedostać się

na pozycji, co stało się przyczyną póź-

Świętego Benedykta, w słonecznej Ita-

Doktor Adam Majewski: „Całą

kompania była pod każdym względem

na Zachód do Wojska Polskiego, for-

niejszych komplikacji. W kikucie am-

lii, wśród skał leży tam Władek Jagieł-

energię wkładał w to, by jego kom-

wzorowa. Podczas bitwy okazał się

mującego się we Francji. Nie było to

putowanego uda rozwinęła się zgorzel

ło – uczony lwowski, dzielny żołnierz,

pania była we wzorowym stanie. Nie

jednym z najofiarniejszych dowódców

łatwe. Wielu zostało zatrzymanych

gazowa”.

wzorowy dowódca, najmilszy towa-

wychodzi prawie poza obręb jej za-

3 batalionu.”

w czasie przekraczania granicy. Taki

18 maja na murach klasztoru wy-

rzysz – obok swoich kolegów.”

kwaterowania”.

Adam Majewski: „Jagiełło ze swo-

też los stał się udziałem podchorąże-

wieszono białą flagę. Przez 6 miesięcy

Miałem zaszczyt być zastępcą

Jan Szemraj: „Najpierw wyruszył

imi karabinami maszynowymi siedział

go Jagiełły, miał jednak łut szczęścia

dogorywał Władek Jagiełło. Przyje-

dowódcy plutonu, podch. W. Jagiełły,

Jagiełło ze swoim pocztem, po nim

przez kilka godzin na „Głowie Węża”,

w nieszczęściu, więziony najpierw w

chała do niego narzeczona i nie opu-

na okres akcji. Zostałem mianowany

ja na czele trzech plutonów strzelec-

broniąc dostępu próbującym nacierać

Mikołajowie nad Morzem Czarnym,

ściła go do śmierci.

przez Niego na linii frontu, na szosie

kich... Za „Domkiem Doktora” czekał

Niemcom, co dało czas na przegru-

potem w Buzuluku – w 1942 roku wy-

Płk Smoleński: „Największa liczba

Janowskiej podczas przejścia plutonu

na nas Jagiełło... Władek był lekko

powanie batalionów drugiej i trzeciej

szedł z Armią Andersa do Persji.

rannych, którym przyznano odznacze-

na tyły wroga. Krzyżowy ogień kara-

ranny odłamkiem w szyję, sanitariusz

brygady i wprowadzenie ich do akcji.

W 1942 roku Samodzielna Bry-

nia bojowe, znajdowała się w szpitalu

binów maszynowych rozdzielił nas na

założył mu opatrunek. (...) Był dowód-

A to zadecydowało o sukcesie. W

gada zostaje zreorganizowana i prze-

polowym w Bari. Akt ten wywarł na

dwie grupy. Jagiełło z połową plutonu

cą i uważał, że ma prawo odpoczywać

nocy zniesiono Władka z rozszarpa-

mianowana na 3 Dywizję Strzelców

mnie bardzo silne, dotychczas nie

przeszedł na tyły frontu do Brzucho-

dopiero na końcu”.

nym udem”.

Karpackich, oraz uzupełniona przez

zatarte wrażenie. Wśród odznaczo-

wic. Pozostała grupa zmuszona była

Tadeusz Radwański: „Jagiełło ob-

Tadeusz Radwański: „17 maja

przybyłych z ZSRR żołnierzy polskich.

nych krzyżem Virtuti Militari był cięż-

wycofać się.

jął dowództwo na kilka dni przed bitwą

ranny dowódca nie chciał opuścić

Władysław Jagiełło został zastępcą

PrZywr cone PięKno lwowsKieGo balKonU

Lilia Onyszczenko-Szwec, kie-

kONSTANTy CZAWAgA

rownik Departamentu ochrony środo-

tekst i zdjęcia

wiska naturalnego miasta Lwowa w

imieniu władz miasta złożyła podzię-

Potrzymiesięcznejrozłące,wprzed-

kowanie Iris Gleichmann i Andreaso-

dzień obchodów 20-lecia Niepodległości

wi Althammerowi za ich życzliwą po-

Ukrainy, uroczyście wrócił na kamienicę

moc za przekazanie doświadczenia

nr 17 przy ulicy Ormiańskiej we Lwowie

w renowacji metalowych dzieł sztuki.

barokowy balkon, odnowiony przez ko-

„Mamy nadzieję, że po przeprowadzo-

wali niemieckich i ukraińskich. Podczas

nych warsztatach nasi kowale będą

warsztatów w ramach projektu ukraiń-

mogli samodzielnie ratować chociaż-

sko-niemieckiego „Municypalny rozwój

by balkony, których na tej że uliczce

i odnowienie starówki miasta Lwowa”

Powrót balkonu

Orniańskiej jest sporo” – zaznaczyła

trzynastka kowali lwowskich pod prze-

„Ulica Ormiańska jest jedną z

Lilia Onyszczenko-Szwec. – Obecnie

wodnictwem mistrza renowacji dzieł

najpiękniejszych na lwowskiej starów-

we Lwowie czeka na odnowienie pra-

metalowych Andreasa Althammera z

ce, dlatego poprzez renowację tego

wie trzysta balkonów. W zeszłym roku

Niemiec dokonali całkowitej renowacji

balkonu chcieliśmy zwrócić uwagę

kosztem budżetu miasta przeprowa-

średniowiecznego balkonu.

Andreas Althammer oraz Iris gleichmann

mieszkańców miasta na piękno ota-

dziliśmy renowację 39 balkonów, a

Andreas Althammer powiedział, że

kowalską we Lwowie. „Wysoko doce-

Althammer. Jego zdaniem we Lwowie

czających ich detali” – wyjaśniła Iris

w tym roku przy pomocy finansowej

już ponad 35 lat zajmuje się odnawia-

niam poziom pracy tych ludzi, ich wy-

będzie co raz większe zapotrzebowa-

Gleichmann, przewodnicząca projektu

strony niemieckiej chcemy odnowić

niem różnych historycznych elemen-

kształcenie, chęć do renowacji zabytko-

nie na renowację dawnych balkonów,

niemieckiego towarzystwa współpracy

więcej lwowskich balkonów”.

tów z metalu. Obecnie chętnie się dzieli

kG

wych dzieł sztuki z metalu” – zaznaczył

drzwi, różnych elementów dekoracji.

międzynarodowej, GIZ we Lwowie.

swoim doświadczeniem ze wspólnotą