17

Kurier Galicyjski * 26 sierpnia – 15 września 2011

pomnik obroŃc W saTanoWa

DMyTRO PANAJIR tekst

Na Ukrainie odsłonięto

pomnik Polakom, Ukraińcom

i Żydom, którzy bronili swej

ziemi ojczystej w dawnych

wiekach. W prastarym Sata-

nowie, w rejonie gródeckim,

województwa chmielnickiego

(miasto Chmielnicki to dawny

Płoskirów – red.) pod murami

średniowiecznej bramy miej-

skiej wmurowano tablicę pa-

miątkową: „Pamięci wszyst-

kich obrońców Satanowa, któ-

rzy zginęli na jego murach”.

Tablicę poświęcono pamięci

Pod murami średniowiecznej bramy miejskiej wmurowano

wszystkich, którzy oddali swe

tablicę pamiątkową: „Pamięci wszystkich obrońców Satano-

życie w obronie miasta w XVI-

Wieniec od ambasady RP na Ukrainie

wa, którzy zginęli na jego murach”

XVII wieku. Stawać na murach

Jedynemu tylko Bogu, Królowi i Ojczyź-

„Wydaje mi się, że największa

przy strzelnicach wypadało

nie oddawać będzie swoje klucze.

tragedia, która dotknęła nasze trzy

by nie obroniono. Napis na płycie zro-

wtedy bardzo często.

narody – polski, ukraiński i żydowski –

Szkoda, że mury miejskie nie za-

biono w językach największych gmin

to zniszczenie wspólnoty, opierającej

W dawnych czasach Podole było

chowały się do dziś. Rozebrali je żoł-

ówczesnego Satanowa: po ukraińsku,

się na dobrosąsiedztwie, współpracy,

granicą pomiędzy światem chrze-

nierze rosyjscy w latach 30 XIX wie-

polsku i żydowsku.

tolerancji i przyjaźni, – uważa Henryk

ścijańskim a muzułmańskim (Otto-

ku. Tak ukarano miasto za aktywne

Idea upamiętnienia obrońców mia-

Litwin, ambasador RP na Ukrainie.

mańską Portą), a Satanów był stale

wsparcie Powstania Listopadowego

sta narodziła się w środowisku miej-

Jego list odczytał drugi sekretarz am-

nękany przez tureckie i tatarskie

w 1831 r.

scowych historyków-pasjonatów. Sfi-

basady Bronisław Rzeszotarski. Hi-

najazdy. Gdy wróg stał u bram mia-

W ceremonii odsłonięcia tablicy

nansował realizację projektu miejsco-

storyczne kataklizmy, które dotknęły

sta, do strzelnic wychodzili wszyscy

wzięli udział mieszkańcy miasteczka,

wy biznesmen i historyk Wiaczesław

nasze narody, doprowadziły do tego,

mieszkańcy miasta, aby bronić swego

przedstawiciele władz lokalnych, pol-

Kosyk. Władza lokalna sprzyjała tej

że nierzadko podkreślano odrębności

grodu. O tych niespokojnych czasach

skich i żydowskich towarzystw, kapła-

inicjatywie. „Podtrzymaliśmy tę dobrą

nas dzielące, maskując to, co nas łą-

przypominają ruiny zamku z XIV-XVIII

ni różnych obrządków, dyplomaci.

i potrzebną inicjatywę, – mówi Woło-

czyło i nadal łączy…”

wieku, klasztor św. Trójcy – różniący

„Choć tablica jest prosta i skrom-

dymyr Werbanowski, przewodniczący

„Dzisiejsze wydarzenie ma ogrom-

się od fortyfikacji jedynie krzyżami

na, – mówi Oleg Fedorów, jeden z ini-

administracji rejonowej, – to jest przy-

ne znaczenie dla naszej młodzieży, –

na wieżach i wspomniana już brama

cjatorów wmurowania tablicy, – ale jej

pomnienie naszej sławnej przeszłości

uważa habaj synagogi chmielnickiej

miejska. Zamek obronny przypomina

moralne i etyczne znaczenie jest bez-

i znaczny krok w stronę wzmocnienia

i weteran wojny. – Tablica przypo-

też stara żydowska synagoga obron-

cenne. Proszę wspomnieć stosunek

międzynarodowościowych relacji na

List ambasadora RP na Ukra-

mina o wspólnym bohaterstwie na-

nego typu z XVI wieku. Kiedyś na

społeczeństwa ukraińskiego do pomni-

Ukrainie”.

inie odczytał drugi sekretarz

szych przodków, broniących ziem

jej dachu stała bateria armat i była

ka carycy Katarzyny II w Odessie. Były

Ciekawą jest i historia samej bramy

ambasady Bronisław Rze-

dzisiejszej Ukrainy”.

ważnym elementem obrony. Niemym

nawet bójki. Proszę przypomnieć sobie

miejskiej, na murach której wmurowano

szotarski

„Bardzo przyjemnie, że nie za-

świadkiem tych niespokojnych cza-

o innych głośnych skandalach… Nasza

tablicę pamiątkową. Została wzniesio-

pomniano o bohaterstwie Polaków,

„Wydaje mi się, że największa tragedia,

– mówi pani Olga Draczkowska,

przewodnicząca Towarzystwa Dobro-

która dotknęła nasze trzy narody – pol-

czynnego „Polonia” w rejonie (powie-

ski, ukraiński i żydowski – to zniszczenie

cie) gródeckim. – Jest to najlepszy

wspólnoty, opierającej się na dobrosą-

przykład, że Polacy i Ukraińcy mogą

i muszą łączyć się dookoła przeszło-

siedztwie, współpracy, tolerancji i przy-

ści w imię przyszłości. Jest to krok ku

jaźni, – uważa Henryk Litwin, ambasador

zjednoczonej Europie. Europejczycy

RP na Ukrainie. Historyczne kataklizmy,

już od dawna nie wnoszą na swoje

które dotknęły nasze narody, doprowa-

sztandary dawnych konfliktów i ura-

zów, a szukają tych momentów w

dziły do tego, że nierzadko podkreślano

swojej historii, które jednoczą”.

odrębności nas dzielące, maskując to,

„Bardzo ważne jest to, że inicja-

co nas łączyło i nadal łączy…”

tywy wzmocnienia międzynarodowo-

ściowej jedności na Ukrainie idą „od

dołu”, a nie są nakazywane odgór-

sów jest zapis na jednej z żydowskich

na na przełomie XV-XVI wieków. Wojny

Uczestnicy uroczystości

nie, – dała swoją ocenę deputowana

macew (kamieni nagrobnych – red.).

z Turkami częściowo ją uszkodziły. W

chmielnickiej rady wojewódzkiej Swie-

Zaznaczono tam, że osoba ta zginęła

kwietniu 1676 roku janczarzy, rozeźleni

tablica, wręcz przeciwnie, sprzyja po-

tłana Łukomska, – władza będzie robić

na fasadzie bramy można oglądać

na bramie miejskiej w walce z „tugary-

oporem obrońców, wymordowali prawie

rozumieniu i przyjaźni”.

wszystko, aby wspomagać realizację

jego herb i napis fundacyjny po łacinie:

mami” (Turkami).

4 tys. mieszczan. Gdy Turków przepę-

Adam Mikołaj z Granowa Sieniawski…

Pojednawcze znaczenie tablicy

dotyczącą tych inicjatyw, które stosu-

Miasta bronili wszyscy społem,

dzono z Podola, hetman koronny Adam

najwyższy wódz wojsk koronnych, dla

dało już znać o sobie przy otwarciu, gdy

ją się odrodzenia pamięci historycznej

niezależnie od narodowości i wyzna-

Sieniawski, którego rezydencją był Sa-

bezpieczeństwa tę twierdzę odnowił

nabożeństwo za zmarłych obrońców

i zachowania historycznej i kulturowej

wanej religii. W innym wypadku miasta

tanów, nakazał ją odbudować. Do dziś

w roku 1772, mając zamiar murami

odprawili kapłani chrześcijańscy, ka-

spuścizny Podola, która jest wspólnym

bronić ojczyzny, którą wiele razy bronił

płani i habaj (członek rady) synagogi z

osiągnięciem Ukraińców, Polaków, Ży-

piersią… aby wykorzystać równą siłę

Chmielnicka. Było to pierwsze w historii

dów i innych narodowości, zamieszku-

przeciw napadom barbarzyńskim, złe-

Satanowa wspólne nabożeństwo kapła-

jących naszą ziemię”.

mu Tatarowi przeciwstawił Satanów…

nów prawosławnych i grekokatolickich.

Inicjatorzy wmurowania tablicy pa-

miątkowej są pewni, że ta, stosunkowo

Jest to najlepszy przykład tego, że Polacy

niewielka, bryła podolskiego wapnia

i Ukraińcy mogą i muszą łączyć się dooko-

będzie podwaliną wielkiego i mocnego

fundamentu przyjaźni wszystkich na-

ła przeszłości w imię przyszłości. Jest to

rodowości, dla których Ukraina daw-

krok ku zjednoczonej Europie. Europej-

no stała się ojczyzną.

czycy już od dawna nie wnoszą na swoje

sztandary dawnych konfliktów i urazów, a

zdjęcia:

http://www.artekovetc.ru/0satanov

szukają tych momentów w swojej historii,

http://www.artekovetc.ru/gorodok

które jednoczą”.

Ruiny zamku w Satanowie