historia i współczesność

24

26 sierpnia – 15 września 2011 * Kurier Galicyjski

LubomL – Wczoraj, dziś i juTro

A doświadczenia tego rodzaju w

AgNIESZkA RATNA

rejonie są bogate. „W roku 2007 re-

tekst i zdjęcia

jon lubomlski i powiat parczewski w

Polsce podpisały umowę o współpra-

Od wołyńskiego miastecz-

cy, – opowiada pan Furmaniuk. – Na

ka Luboml do Polski – rzut

jej podstawie przeprowadziliśmy cały

beretem. Tylko 15 km. Polska

szereg akcji w sferze kultury. Przy-

dla Lubomla zawsze była naj-

jeżdżali do nas goście z Parczewa,

bliższym sąsiadem. Miasto,

a my gościliśmy u nich”. Rozwijano

założone, według badań hi-

projekt pod nazwą „Ręka pomocy –

storyków, przez księcia wo-

sprzyjanie rozwojowi lubomlskiego

łyńskiego  Włodzimierza  w

i parczewskiego regionów”. Ta ak-

drugiej połowie XIII wieku. W

cja jest prowadzona w ramach pro-

1366 roku, na mocy umowy

gramu współpracy trans granicznej

podpisanej pomiędzy królem

Dyrektor Lubomlskiego mu-

Euroregionu Bug. Na koszty z tego

kazimierzem Wielkim i księ-

zeum regionalnego Aleksan-

programu wydaliśmy przewodniki po

ciem Lubartem, przeszło pod

der Ostapiuk

urokliwych zakątkach Ziemi Luboml-

władanie Polski.

skiej. „Dziś, – kontynuuje pan Walery,

kościół Świętej Trójcy

– trwa praca nad opracowaniem tras

nisterstwa, gdzie mogli wspomóc pie-

Tam, gdzie kołyska

turystycznych. Planujemy otwarcie w

niędzmi. Mieliśmy gotową kalkulację.

królowych i książąt

finansowo przedsięwzięcie obiecał

Lubomlu i Parczewie centrów tury-

dlitwy zostały wysłuchane i Polakom

Tak było prawie do końca XVIII

Ale nic z tego – tłumaczono, że „brak

Konsulat Generalny RP w Łucku.

stycznych. Jeżeli nasz projekt zosta-

udało się rozbić oddziały tatarskie.

wieku. Wtedy po trzecim rozbiorze

środków”. Pan Aleksander mówi, że

nie zaakceptowany, to może częścio-

Na pamiątkę tego wydarzenia, Włady-

Polski miasto razem z innymi terena-

sytuacja jest trudna, bo dziś na re-

wo uda się odnowić fragment pałacu.

sław nakazał przebudować drewnianą

mi przeszło do imperium rosyjskiego.

nowację pałacu Branickich potrzeba

Po pałacu pozostał

świątynię. Nowy murowany kościół

Błękitne wody jezior w pobliżu Lu-

jedynie cień…

Mieszkańcy Lubomla oczekują

ukończono w 1412 roku”.

bomla były pełne ryb, w nieprzebra-

też wsparcia i fachowej pomocy pol-

Pan Aleksander prowadzi wy-

nych sosnowych borach – mnóstwo

skich konserwatorów przy odbudowie

cieczkę do kościoła. Mówi, że to

zwierzyny. Przez wieki tym rajskim

pałacu Branickich (usytuowany jest

jest najstarszy murowany kościół na

zakątkiem władali książęta i królowie,

dosłownie pięć minut drogi od kościo-

Wołyniu – w następnym roku będzie-

ich rodziny i najbliżsi. W Lubomlu

ła). Właściwie pozostało tylko jego

my obchodzili 600 lat jego istnienia.

swoje majątki miała siostra Włady-

południowe skrzydło. To wszystko, co

Obok – dzwonnica z 1764 roku, wy-

sława Jagiełły – Aleksandra, jego

ocalało ze wspaniałej rezydencji, któ-

budowana za pieniądze wojewodzi-

żona Elżbieta. Swego czasu miasto

rą w 1782 roku wybudował starosta

ny wołyńskiej, starościny lubomskiej

było posagiem córki Zygmunta III. Od

lubomlski, wielki magnat Franciszek

Antoniny Rzewuskiej. Kościół miał

1680 roku starostą Lubomla był Dy-

Ksawery Branicki dla swojej małżon-

„trudną” historię, wiele razy płonął.

mitr Wiśniowiecki, hetman wielki ko-

ki. W bibliotece jagiellońskiej w Kra-

Ale za każdym razem, jak Feniks z

ronny, kasztelan krakowski. W 1768

kowie znaleziono akwarelę pałacu,

popiołów, odradzał się i odbudowy-

roku, decyzją Sejmu Rzeczypospoli-

wykonaną w 1827 roku przez Willibal-

da Richtera – artysty, który przebywał

w Lubomlu, a był nadwornym mala-

rzem Potockich. Jak pokazały bada-

Pałac Branickich dziś

nia, rysunki te są, jak na razie, jedy-

nymi zachowanymi widokami pałacu.

Na podstawie tej akwareli i innych

kilka milionów euro. Nowe pomiesz-

„Chcemy zrobić coś wielkiego, żeby

dokumentów można stwierdzić, że

czenia są bardzo potrzebne muzeum,

ludzie powiedzieli, że nie na darmo

pozostałość dzisiejsza jest zaledwie

bo w jego zbiorach jest ponad 2 tys.

zajmujemy nasze posady. Prace są

trzecią częścią pałacu. Aleksander

eksponatów. A jeszcze 18 tys. (!) ku-

kontynuowane, nie lękamy się trud-

Ostapiuk mówi, że w pałacu miesz-

rzy się w magazynach. Po prostu nie

ności i pokładamy w tym projekcie

Pałac Branickich, rysunek Richtera

kały trzy pokolenia Branickich. Wnuk

ma ich gdzie wystawiać.

ogromne nadzieje”.

lumomlskiego starosty, też Ksawery,

W następnym roku, z okazji po-

wspierał powstańców listopadowych.

tej starostwo przechodzi pod włada-

wał na nowo. W 1884 roku parafia

dwójnego święta oczekuje się w Lu-

Pomoc zza granicy

Za to jego majątek został skonfisko-

nie hrabiego Franciszka Ksawerego

liczyła już 3,5 tys. wiernych, a w

Zastępca przewodniczącego ad-

bomlu wielu gości z Polski. „Dlatego,

wany. Z niewielką częścią majątku

Branickiego.

1908 – już ponad 5 tys. W kościele

ministracji rejonowej Walery Furma-

przede wszystkim trzeba uporządko-

Ksawery Branicki młodszy wyjechał

Największy ślad w historii miasta

znajdował się cudowny obraz Matki

za granicę. Pozostałość zezwolił roz-

pozostawił król Władysław Jagieł-

Boskiej Lubomlskiej. Przewidując

grabić mieszkańcom Lubomla. Przez

ło, który w 1409 roku przebudował

niepewne czasy, przed przyjściem

trzy dni wynosili z pałacu wszystko,

drewnianą świątynię pw. Świętej

Armii Czerwonej, w 1944 roku ksiądz

czego dusza zapragnie.

Trójcy. Odwiedzał często siostrę

Stefan Jastrzębski wywiózł obraz do

Jak opowiada dyrektor muzeum

Aleksandrę, którą współcześni uwa-

Polski. Kościół początkowo zamknię-

regionalnego, los nie był przychyl-

żali za jedną z najbardziej eleganc-

to, a potem chciano zniszczyć.

ny dla spuścizny Branickich. Część

kich kobiet Europy. W okolicznych

„Sowieci zawieźli do świątyni

pałacu spłonęła. A ocalałe skrzydło

lasach była masa zwierzyny, jak

wiele aut soli, – opowiada dyrektor

od rządu rosyjskiego wykupili Włosi

opisuje kronikarz Jan Długosz, zimą

muzeum. – Tak weszła ona w ścia-

– bracia Campioni. Ale i oni po przyj-

1410 roku, po spędzeniu z siostrą

ny kościoła, że do dnia dzisiejszego

ściu Sowietów wyjechali do Polski.

świąt Bożego Narodzenia, „udał się

nie można go otynkować. W latach

W pomieszczeniach zakwaterowa-

do lasów bić zwierza na zapasy mię-

70. świątynię postanowiono odno-

no wojska graniczne. Starzy ludzie

sa przed wojną z krzyżakami”.

wić. Planowano otworzyć tu warsztat

pamiętają jak „dzielni” sowieccy wo-

Spotkanie delegacji lubomlskiego rejonu i powiatu parczew-

Po grunwaldzkim zwycięstwie

stolarski. Architekci do pracy zaanga-

jacy w poszukiwaniu kosztowności

skiego

król Jagiełło wracając wstąpił do sio-

żowali miejscowych pijaczków. Ci tak

plądrowali cmentarz katolicki, gdzie

stry. W tym czasie miało miejsce wy-

„rzetelnie” pracowali, że rozbili dzwon.

pochowano Branickich. Płytami z

niuk przekonuje – nie wszystko jest

wać miasto – mówi mer Anatolij Giry-

darzenie, które uwieczniło jego imię w

Myśleli, że jest ze srebra i wynieśli go

rozbitych marmurowych nagrobków

tak źle. Niedawno ocalałą część pała-

kowicz, – przeprowadzić rekonstruk-

historii miasta.

po kawałku”.

wymoszczono dziedziniec jednostki.

cu przekazano jako mienie komunal-

cję miejskiego parku, stworzyć trasy

„Władysław, będąc pod miastem,

W 1992 roku, po uzyskaniu przez

Po wojnie tu mieściła się szkoła ro-

ne. Jedną z jego części w przyszłości

turystyczne w mieście i okolicach.

zobaczył Tatarów, którzy chcieli oto-

Ukrainę  niepodległości,  kościół

syjska, potem szkoła zawodowa, a

oddadzą muzeum regionalnemu, w

Obecnie staramy się uzyskać fun-

czyć jego oddział, – legendę opowiada

zwrócono rzymskim katolikom. Dziś

dziś – szkoła sportowa.

innej planują otworzyć centrum tu-

dusze na jubileuszową konferencję

dyrektor muzeum regionalnego Alek-

jest pod opieką ojców franciszkanów

„Jeszcze w 1992 roku zaczęliśmy

rystyczne. W niektórych komnatach

naukową. Oczekujemy, że chętni do

sander Ostapiuk. – Siły były nierówne.

z Kowla. W następnym roku, gdy

starać się, żeby te pomieszczenia

planuje się utworzyć pokoje gościnne

udziału w niej będą naukowcy i histo-

Po bitwie grunwaldzkiej większość

Luboml będzie obchodził swoje 725-

oddano nam na siedzibę muzeum. –

dla ludzi, którzy będą tu przyjeżdżać

rycy z obu państw, żeby podzielić się

wojsk wróciła do domów, a przy królu

lecie od pierwszej wzmianki w kroni-

smutno mówi pan Aleksander. – Już

na wymianę doświadczeń i delega-

swymi odkryciami i dorobkiem w tej

był tylko niewielki oddział rycerzy. Król

kach i 600-lecie kościoła, planuje się

wtedy budynek pałacu był w stanie

cje. Stworzy się tutaj swoiste cen-

dziedzinie. Gotowi są już dziś do nas

upadł na kolana i zaczął błagać Prze-

wybić jubileuszową monetę. Alek-

awaryjnym. Objeździłem wszystkie mi-

trum współpracy międzynarodowej.

przyjechać.

najświętszą Trójcę o pomoc. Jego mo-

sander Ostapiuk mówi, że wspomóc