img
15
Kurier Galicyjski * 30 września – 13 października 2011
muzeum
rozmowa z marią chruściel, żoną lwowiaka,
pierwszego prezesa odrodzonych izb Lekarskich
Tadeusza Lesława chruściela
medycyny
i bardzo dobrze układała mu się ta
Proszę przybliżyć naszym
działalność.
czytelnikom sylwetkę Pani
Został zaproszony na jubileusz
męża?
Trudno te eksponaty w kilku sa-
kRZYSZToF SZYMańSki
10-lecia SLP we Lwowie i wtedy bo
Swoją karierę lekarską zaczynał
lach wykładowych nazwać muzeum.
raz pierwszy po wojnie trafił do swego
w Krakowie jako asystent znanego
Większość lekarzy, którzy obcho-
Wszystko to są pomoce naukowe,
mieszkania. Traf chciał, że mieszkał
profesora Supniewskiego. Następnie
dzą 20. lecie działalności Stowarzy-
na których do dziś studenci uczą się
szenia Lekarzy Polskich we Lwowie,
budowy ciała ludzkiego od zarodka
tam ktoś z dyrekcji Lwowskiego Uni-
wykładał na Śląskiej Akademii Me-
to absolwenci uczelni lwowskiej. W
po starość. Jako eksponaty muzeal-
wersytetu medycznego i zaprosił go do
dycznej. Był tak popularnym wykła-
różnych okresach nosiła różne nazwy:
ne mogą być uznawane dlatego, że
siebie. Był to zbieg okoliczności i nieza-
dowcą – dowiedziałam się o tym do-
Wydział Medycyny Uniwersytetu, In-
niektóre powstały… na początku XIX
pomniane przeżycia.
piero po latach – że studenci na jego
stytut Medyczny czy Narodowy Uni-
wieku. W licznych przeszklonych ga-
wykładach siedzieli na podłodze, bo
jak ocenia pani dzisiejszą
wersytet Medyczny. Niezależnie od
blotach, stojących pośrodku sali i pod
nazwy, uczelnia ta przekazuje wiedzę
ścianami – szkielety ludzkie. Naturalne
aula nie mogła pomieścić wszystkich
konferencję?
i tradycje lekarskie wielu pokoleniom
kości, nie jakiś tam plastik. Szkielety,
Bardzo wiele ciekawych referatów.
chętnych. Został stypendystą Roc-
naśladowców Eskulapa. Ma się też
płodów, noworodków i dzieci w ko-
Bardzo wiele korzystnej informacji.
kefellera. Jedynie 50 osób z Polski
czym pochwalić, bo mieści się w gma-
lejnych fazach rozwoju. Okazuje się,
Ważne, że i nasi lekarze mają możli-
uzyskało wtedy to stypendium. Było
chach specjalnie wybudowanych dla
że nasz kościec zmienia się z latami,
nią kadencję, a chciano go zatrzymać
wość dowiedzieć się tu wiele nowego
to stypendium dla dobrze zapowia-
tego wydziału. Takie uczelnie w Euro-
a pierwszy rok jest bardzo ważny do
pie są tylko dwie: we Lwowie i Wiedniu.
prawidłowego jego uformowania. Frag-
na dłużej. Jednak wrócił do Polski i tu
bezpośrednio od naukowców, zajmu-
dających się lekarzy. W czasie stu-
Tylko te dwie uczelnie posiadają sale
menty kości ze zwyrodnieniami, cho-
działał na rzecz środowiska lekarskie-
jących się pewnymi zagadnieniami.
diów w Oksfordzie pokazał się z tak
wykładowe, specjalnie przystosowane
robliwie zniekształconych. Ponieważ
go. Gdy w latach 90. stało się możliwe
Ale niektórzy prelegenci muszą się
dobrej strony, że został afiliowanym
do lekcji anatomii. Tak są i nazwane –
studiują tu też i przyszli stomatolodzy,
odrodzenie Izb Lekarskich, został wy-
nauczyć zwięzłości wykładu swoich
członkiem Londyńskiego Towarzy-
teatr anatomii. Ale po kolei.
przygotowano dla nich całe komple-
brany prezesem. Będąc na tej posa-
myśli i konkretnego przekazywania
stwa Medycznego. Napisał w Brytanii
Pierwszy wydział medyczny został
ty czaszek. Z wyciętymi fragmentami
założony przez Austriaków jeszcze
szczęk, czaszki dzieci z podwójnym
dzie wniósł do statutu zapis o pomocy
informacji. Bardzo ciekawa była sesja
kilka prac naukowych. Jego dorobek
w 1773 roku. W tym celu do Lwowa
uzębieniem – mlecznym i stałym. Bez-
lekarzom na Wschodzie. Wzorował
historyczna. Prelekcje potwierdzają
naukowy to ponad 200 publikacji.
sprowadzili oni Andrzeja Krupińskiego.
zębne czaszki ludzi starych.
się na tej pomocy, którą polscy leka-
tezę, że przedwojenny Lwów był mia-
Następnie został przedstawicielem
Zaproponowano mu objęcie posady
Sale narządów wewnętrznych,
rze otrzymywali z Zachodu. Twierdził,
stem, gdzie medycyna stała na bar-
Polski w Genewie, w Światowej Orga-
naczelnego lekarza (protomedyka) Ga-
krwioobiegu, umięśnienia są wyposa-
że teraz nasza kolej wspomagać ko-
dzo wysokim, europejskim poziomie.
nizacji Zdrowia. Niestety ograniczenia
licji. Ze względu na pośpiech, zezwolo-
żone jak w „suche” eksponaty tak i w
no Krupińskiemu przedstawić do dokto-
„mokre”. Suche to są mumie ciał ludz-
legów. Był zaabsorbowany tą pracą
krajowe zezwalały tylko na czterolet-
ratu trzy skrócone tezy medyczne; ich
kich odpowiednio też spreparowa-
obrona odbyła się 24 grudnia 1772 r. w
nych, aby można było pokazać układ
rozmowa z dr. igorem kopylukiem, członkiem ukraińskiego
Wiedniu. W roku następnym Krupiński
różnych narządów. Same narządy są
przybył do Lwowa, gdzie otrzymał tytuł
w słojach zalane mieszanką formali-
Lekarskiego Towarzystwa, uczestnikiem konferencji
i uposażenie tzw. medicus provincialis
ny, spirytusu i gliceryny. Odpowiednio
(Provinzialmedicus). Jako pierwszy pro-
należy też dobrać koncentrację kom-
wia o Lwowskim towarzystwie lekar-
jakie ma Pan wrażenia po
tomedyk Galicji położył wielkie zasługi
ponentów, bo każdy organ wymaga
ski. Wzbogaciła nasze wiadomości
wysłuchaniu pierwszej czę-
przy poprawie warunków sanitarnych
swoich proporcji. „Mokre” eksponaty
historyczne o rozwoju medycyny i
ści konferencji naukowej?
na tamtejszych terenach. W przedsta-
co jakiś czas należy zalewać ponow-
ludziach, którzy ją tworzyli. Bardzo
Wrażenia mam wspaniałe. Nie
wionym Gubernium Lwowskiemu me-
nie, bo chociaż zamknięte hermetycz-
moriale proponował m.in. urządzenie
nie, to jednak roztwory wyparowują.
bogata w fakty prelekcja. Dobrze było
spodziewałem się, że nasze polskie
Wydziału Lekarskiego we Lwowie z
Na moje pytanie – czy obecnie są
by opublikować te materiały, bo wno-
towarzystwo lekarskie we Lwowie zor-
czterema katedrami oraz zwiększenie
stosowane nowoczesne metody kon-
szą one wiele ciekawego w historię
ganizuje konferencję naukową na tak
liczby szpitali i przytułków. Krupiński
serwacji organów, profesor katedry
lwowskiej medycyny i odkrywają dla
wysokim poziomie. Bardzo korzystne
miał objąć stanowisko naczelnego me-
normalnej anatomii Zoriana Masna
nas ten okres, o którym przez wiele
dla nas było obcowanie z lekarzami
dyka oraz kierownika katedry patologii
odpowiedziała: „Po co szukać czegoś
i kliniki w tworzącym się Uniwersytecie
nowego. Te metody, które stosowano
lat milczało się.
światowej sławy, z ich prelekcji można
Lwowskim (1781), w związku z czym
przed 200 laty są na tyle doskonałe,
było poznać poziom światowej me-
Czy Ukraińskie Towarzy-
rozpoczął systematyczne szkolenie
że nie ma im równych. Co widać na
dycyny, najnowsze opracowania me-
stwo Lekarskie bierze udział
położnych i akuszerek. Był zamożny;
eksponatach. Jedyne co zastosowali-
dyczne, poziom kultury. Jestem bardzo
w konferencji?
miał własną kamienicę we Lwowie
śmy nowoczesnego, to pokazanie na-
Przysłuchujemy się wszystkim
wdzięczny za możliwość uczestnictwa
przy ulicy Zielonej (1779), a w rok
czyń krwionośnych w organach, np.
później ożenił się z bogatą Ormianką
nerkach. Do naczyń wprowadza się
prelekcjom. Nasi członkowie wystąpią
w konferencji.
nizmie ludzkim. Te fakty znane są na-
ze sfer kupieckich, Anną Bernatowicz.
odpowiedni roztwór chemiczny, któ-
z prelekcją o profesorze Alfredzie Bec-
szym lekarzom, ale dziś tak dokładnie
jakich wystąpień pan wy-
Ogłosił we Lwowie drukiem kilka prac
ry twardnieje. Następnie w kwasach
ku. Uważam, że bardzo korzystny jest
zostały opisane mechanizmy działania
słuchał?
medycznych. Jest autorem pierwsze-
rozpuszcza się sam organ i pozostaje
dla nas udział w tej konferencji i jestem
Zachwyciła mnie prelekcja profe-
tego związku, że nie spotykałem tego
go „podręcznika” – pięciotomowego
siatka wewnętrznych naczyń krwiono-
bardzo wdzięczny pani Hrycaj-Mała-
sora Tadeusza Malińskiego z Chicago
w ukraińskiej literaturze fachowej.
dzieła o anatomii i medycynie. Zmarł
śnych”. I demonstruje jak taki ekspo-
we Lwowie 27 kwietnia 1783 r. w wieku
nat wygląda. Jak drzewko bez liści.
nicz za zaproszenie.
o postępach nanomedycyny i o od-
Bardzo ciekawa była prelekcja
niecałych 40 lat. Miejsce jego pochów-
W przestrzeni drobniutkie gałązki,
krytym działaniu tlenku azotu w orga-
Wandy Wojtkiewicz-Rok z Wrocła-
ku pozostaje nieznane.
coraz cieńsze na obrzeżach, jak paję-
Następnie przez kilka dziesięcioleci
czynka. Dodaje, że w XIX wieku, gdy
rozmowa z dr. krzysztofem makuchem,
wydział medyczny ze Lwowa zostaje
jeszcze nie było aparatu rentgenow-
przeniesiony do Krakowa na Uniwersy-
skiego, to odpowiednie preparowanie
tet Jagielloński. Dopiero pod koniec XIX
ciał ludzkich było jedyną możliwością
wiceprezesem okręgowej izby Lekarskiej w Warszawie
wieku udało się wznowić działalność wy-
poznania ich tajników i budowy. Była
działu na Uniwersytecie Lwowskim. Po
to jedyna możliwość nauki anatomii
dzie. Gdy słyszy się piękne melodie
jakie ma Pan wrażenia z
wielokrotnych prośbach społeczności
człowieka. Ciała do preparowania
w wykonaniu czy to chóru „Echo”, czy
miasta w Wiedniu, w 1891 roku cesarz
brano przeważnie w więzieniach, w
uroczystości jubileuszowych
wyraził zgodę na otwarcie wydziału. W
sierocińcach, domach starców, szpi-
kapeli, to powraca się jakby w daw-
i po konferencji naukowej?
1894 wydział uroczyście rozpoczął swo-
talach. Ale zdarzały się wypadki, że
ny świat. Na co dzień, jako działacz
Stowarzyszenie Lekarzy Polskich
ją działalność. Wtedy to powstało przy
ludzie zapisywali siebie po śmierci na
samorządu lekarskiego, zajmuję się
we Lwowie jest najlepszą wizytówką
ul. Piekarskiej „miasteczko medyczne”,
pomoce naukowe. Szlachetne.
integracją polskich środowisk lekar-
polskości, tradycji i tego co wiąże
w skład którego wchodziły wszystkie
Nic praktycznie nie zmieniło się
gmachy poszczególnych wydziałów,
od czasów Rembrandta, gdy przesta-
skich, rozrzuconych po całym świecie.
Polskę z tym wspaniałym miastem,
gmach szpitala miejskiego, szpital
wił na swym obrazie „Lekcję anatomii
Z największym sentymentem robię to
jakim jest Lwów. To dzięki pani prezes
chorób zakaźnych i ogród botanicz-
doktora Tulpa”. Zmieniły się tylko stro-
właśnie na Wschodzie. Tu widzę jak
i wszystkim osobom ze Stowarzysze-
ny. Wszystkie te gmachy powstawały
je. Współcześni studenci chodzą na
potrzebna jest nasza pomoc. Wszech-
nia udało się odtworzyć, jak pięknie
specjalnie dla tej uczelni. Współauto-
wykłady w białych kitlach i czepkach.
rem i głównym pomysłodawcą budo-
Dziś na uczelni studiuje około 6 tys.
stronna pomoc, bo takie były założenia
dziś powiedziano – jak Feniks z po-
wy całego kompleksu budynków był
studentów. Wykłady prowadzone są
działalności izby prezesa Chruściela,
piołów – to Stowarzyszenie i te trady-
Henryk Kadej. Absolwent Uniwersytetu
w trzech językach: po ukraińsku, rosyj-
o którym będzie tu za chwilę mowa.
cje, które sięgają jeszcze XIX wieku.
Jagiellońskiego, został pierwszym kie-
sku i angielsku. Na roku jest około 200
Od niego wiele dowiedziałem się o
Przez wiele lat to wszystko nie mogło
rownikiem Wydziału. Ciekawostką jest
studentów zza granicy: z Polski, krajów
to, że kierował również katedrą anatomii
afrykańskich, arabskich i Azji.
Lwowie. Każdy z naszych lekarzy miał
funkcjonować. A dziś polscy lekarze
pierwszy przybyliśmy do Lwowa na ju-
w Szkole Weterynarii i położył wielkie
Wdzięczni studenci ufundowali w
jakieś intencje jadąc tutaj. Tak rodzą
we Lwowie dają świadectwo ciągło-
bileusz 10-lecia Stowarzyszenia. Było
zasługi do rozwoju tej uczelni. Był rek-
gmachu anatomii symboliczny pomnik
się refleksje i wspomnienia. Musimy
ści tradycji europejskiej medycyny
to fenomenalne wydarzenie dlatego,
torem Uniwersytetu Lwowskiego. Gdy
żabie – stworzeniu, na którym prowa-
zrobić wszystko, aby czuli się jak kie-
lwowskiej. Jeszcze 20. czy 15. lat
że wielu lekarzy po raz pierwszy od
rozpoczęto budowę gmachu anatomii,
dzi się pierwsze badania i ekspery-
we Lwowie gościł cesarz Franciszek Jó-
menty. Napis na mim głosi: „Niewinnej
dyś, aby byli obywatelami tego miasta.
temu gdyśmy próbowali zorganizować
wojny przyjechało do swego rodzinne-
zef I i osobiście wmurował złotą kielnię w
ofierze nauki – wdzięczni studenci”.
Miasta, które zawsze było tolerancyj-
przyjazd lekarzy z całego świata do
go miasta i mogło pokłonić się miejscu
fundamenty przyszłej uczelni.
My też jesteśmy wdzięczni pani pro-
ne, było centrum europejskiej kultury,
Lwowa, to napotykaliśmy przeszko-
kaźni ich ojców, krewnych, bliskich. To
Tragiczna śmierć spotkała prof.
fesor za przybliżenie naszym czytelni-
nauki, medycyny. W to wiele wysiłku
dy nie do pokonania. Dopiero wizyta
wstrząsające historie całych pokoleń.
Kadeja. Przy balsamowaniu ciała na-
kom warunków w jakich kształcili się
miestnika Galicji skaleczył się i zmarł
włożyli też Polacy tu mieszkający. O
na Ukrainie Ojca Świętego otworzyła
Prawdą jest to co się mówi, że polsko-
dzisiejsi jubilaci.
od zarażenia krwi.
tym nie możemy zapominać.
to państwo na świat. Wtedy po raz
ści powinniśmy uczyć się na Wscho-
kG