img
17
Kurier Galicyjski * 30 września – 13 październikaa 2011
niedaleko od Litwy leżącej Finlandii
jest niewystarczająca liczba dzieci w
polsko, ojczyzno moja!
prawo każdej z mniejszości narodo-
którejkolwiek z nich (np. w szkole li-
wej do pielęgnowania swych odręb-
tewskiej), zamknięta ma być przez to
nych tradycji i kultury jest chronione
szkoła polska (nie zważając na to, że
przez fińską konstytucję, w tym prawo
Polacy mogą stanowić w takiej miej-
do posługiwania się językiem szwedz-
scowości większość), zaś działać ma
Czy, jako redaktor polskiej
kim, ojczystym dla tej samej liczby
tylko szkoła litewska. W ten sposób
gazety, wspierasz w jakikol-
obywateli Finlandii (ok. 300 000), jaką
może być zlikwidowanych podobno
wiek sposób te działania?
stanowią polskojęzyczni obywatele
nawet ok. 60 szkół polskich. Uchwa-
Oczywiście. Dostarczanie Polakom
Republiki Litewskiej.
lono także wprowadzenie języka litew-
na Litwie codziennych wiadomości w
Polacy, poza olbrzymim proble-
skiego jako wykładowego w szkołach
języku ojczystym jest jednym z takich
mem zwrotu ziemi, zagrabionej przez
polskich m.in. w przedmiotach doty-
działań. Prowadzę też pewien projekt,
Z RajMUNDeM kLoNoW-
Sowietów, a niezwracanej łatwo, mó-
czących historii i geografii Litwy oraz
nastawiony na zachowanie pamięci hi-
SKiM, redaktorem „Kuriera
wiąc delikatnie, przez Republikę Litew-
w przedmiocie „podstawy wychowania
storycznej Polaków na Litwie, którego
Wileńskiego”, dziennika pol-
ską, nie mają nawet prawa umieszczać
obywatelskiego”. Czyli polski nauczy-
celem jest upowszechnienie wiedzy o
skiego na Litwie, działaczem
napisów w miejscach publicznych w
ciel w polskiej szkole ma polskie dzieci
języku polskim, nawet dwujęzycznych
uczyć po litewsku np. o historii Wilna”.
Zbrodni Ponarskiej. Za pośrednictwem
na rzecz mniejszości polskiej
(litewsko-polskich). Lista problemów
Postanowiono również wprowadzić
internetu staram się też informować o
oraz badaczem historii Pola-
jest długa. Wejście Republiki Litewskiej
ujednolicenie egzaminu maturalne-
naszej sytuacji rodaków w Polsce.
ków na kresach rozmawiał
do Unii Europejskiej (2004 r.) niczego
go z języka litewskiego w szkołach
PioTr aPoliNarSKi, dzien-
Czy mająca ostatnio miej-
rajmund Klonowski
absolutnie nie poprawiło, choć były
nielitewskich na równi ze szkołami
nikarz i fotoreporter londyń-
sce eskalacja antypolskich
wiązane z tym nadzieje.
z wykładowym językiem litewskim.
i międzynarodowej opinii publicznej, za
skiej agencji fotograficznej
nastrojów na Litwie odbiła
W całym tym kontekście mówie-
Oczywiście, Polacy nie negują potrzeby
co zresztą już zostaliśmy okrzyknięci
omnisPress.
się również na twojej pracy?
nie, że głównym problemem Polaków
dobrej znajomości języka państwowego.
Niektóre osoby zaczęły unikać z
przez władze zdrajcami, nielojalnymi
wileńskich jest brak możliwości pi-
Zresztą dzisiejsi absolwenci szkół pol-
nami kontaktu, na przykład właściciele
obywatelami.
Czy, jako urodzony na li-
sowni nazwisk po polsku w litewskich
skich doskonale język państwowy znają
spółek, biorących udział w przetargach
twie, miewałeś problemy z
Czy widzisz światełko w
dokumentach jest po prostu próbą od-
i radzą sobie na studiach w Republice
publicznych, gdyż uważają, że może
określeniem swojej tożsamo-
wrócenia uwagi od naprawdę istotnych
tunelu?
Litewskiej. Chodzi jedynie o to, że pro-
kwestii. Wśród moich przyjaciół z Wil-
gram nauczania języka państwowego
im to zaszkodzić. Część firm zrezy-
Każdy konflikt można rozwiązać
ści narodowej?
na nikt absolutnie jako głównego pro-
w szkołach polskich nastawiony był na
Zawsze uważałem się tylko i wy-
gnowała z tego powodu z reklamowa-
wyłącznie wtedy, kiedy po obu stro-
łącznie za Polaka, czasami jednak
nia się na naszych łamach. Czasem
nach jest dobra wola i szczerość. Ze
manifestowanie swojej polskości,
też trafiają się sytuacje, w których w
strony litewskiej brakuje obydwu tych
choćby poprzez mówienie po polsku
rozmowie prywatnej rozmówcy mówią
cech. Byłoby przykro, gdyby nasze
w środkach transportu publicznego,
nam coś zupełnie innego niż podczas
problemy musiały zostać rozwiązane
sprowadza problemy. Nie jest to zjawi-
wywiadów, bo się boją. Ze względu na
z pomocą, na przykład, sankcji Ko-
sko odosobnione i wielu moich znajo-
zainteresowanie bezpieki część osób
misji Europejskiej, bo tak naprawdę
mych jest szykanowanych, choćby za
przestała pisać komentarze na naszej
odbyłoby się to kosztem pogłębienia
publiczne używanie języka polskiego.
stronie internetowej, chociaż byli to
nieufności. Ale nie możemy się też
nasi wieloletni komentatorzy.
jednostronnie poświęcać w imię po-
jak widzisz Polaków na ob-
wierzchownie poprawnych relacji. Jak
czyźnie? Czy, Twoim zdaniem,
jak reaguje na te litew-
pokazuje historia, im bardziej ktoś
są bardziej „polscy” niż roda-
skie działania polska społecz-
próbuje nas odpolszczyć, tym silniej
cy mieszkający w Polsce?
ność?
Z pewnością polskość Polaków
Zawsze był pewien opór wobec
w naszej polskości trwamy. Dzięki
na obczyźnie jest inna niż rodaków w
litewskiej polityki, nastawionej na asy-
temu Polska może istnieć jako kraj,
Polsce – chociaż trudno mi „ilościowo”
milację Polaków, ale wcześniej bar-
który znamy dzisiaj.
Wilno, kościół św. Ducha (polski), fronton z herbem Rzeczy-
oceniać czyjąś polskość. Tożsamość
dziej wpływowa była grupa uważająca,
pospolitej obojga Narodów, zawierającym herby Litwy – Po-
Polaków poza granicami kraju staje
że z Litwinami trzeba się dogadać.
Rozmowa została przeprowadzo-
goń i korony – Biały orzeł w koronie
w obliczu wyzwań, które nie wystę-
Pomimo naszej gotowości do dialogu,
na w lipcu br. podczas II edycji Mię-
pują w Ojczyźnie. Jesteśmy narażeni
strona litewska nie chce jednak sły-
dzynarodowych Warsztatów Dzienni-
blemu nie podnosi tej kwestii – prze-
zdawanie egzaminu z języka litewskie-
na, między innymi, asymilację w imię
szeć naszych postulatów. Mało kto już
karskich w Budapeszcie. Tekst ukazał
cież i tak każdy wie, jak się nazywa,
go jako państwowego, a nie ojczystego
co zresztą po poprawnie zapisanym
i wdrożenie takich samych wymagań
„wygodniejszego życia”, więc działania
wierzy w mityczną dobrą wolę Litwinów
się pierwotnie w ukazującym się w
nazwisku, jak nie został im zwrócony
już w roku 2013, a także i później jest
na rzecz utrzymania polskiej kultury są
i coraz więcej osób uważa, że o swoje
Wielkiej Brytanii polskim tygodniku
dom, w którym rodzina mieszka od po-
niesprawiedliwe dla samych uczniów,
ważne i pochłaniają nas o wiele bar-
prawa musimy walczyć, choćby przy
„Cooltura”.
koleń, zaś nie wiadomo, czy za parę lat
choćby biorąc pod uwagę liczbę lektur
kG
dziej niż rodaków w Polsce.
pomocy instytucji międzynarodowych
będzie gdzie dzieci posłać do szkoły.
do matury w języku litewskim jako oj-
***
czystym – na to trzeba nowego progra-
Na koniec należy powtórzyć, że
mu od 1 klasy. Przedstawiciele polskiej
Walka o swoje czy
Wielkie Księstwo Litewskie, do które-
społeczności w Republice Litewskiej są
go spuścizny przyznają się głośno Li-
zatem za zwiększeniem liczby godzin
twini-Bałtowie, było zawsze państwem
nauczania samego języka państwowe-
nielojalność wobec państwa.
wieloetnicznym, z dominacją ludności
go, jednak nie kosztem innych przed-
słowiańskiej. Polacy w Republice Li-
miotów, jak historia czy geografia.
tewskiej nie są więc ludnością obcą
Polacy na Litwie chcą po prostu
polacy na Litwie
i nigdy taką nie byli. Nie mówiąc już
bronić swojego prawa do kultury i języ-
o wielkim, wielowiekowym wkładzie
ka ojczystego – polskiego. Dla obecnie
kulturowym Polaków w rozwój choćby
rządzących Republiką Litewską warto-
samego Wilna. Należy powtórzyć, że
ści te postrzegane są jako obce. Warto
lutego 2012 r. lokalne wydziały oświaty
120 polskich szkół. ZPL obawia się, że
są oni u siebie i mają prawo w demo-
jednak przypomnieć, że język litewski
muszą zaproponować „optymalizację”
może to być ich koniec.
kratycznym kraju, jakim jest Repu-
(bałtycki) jest językiem urzędowym w
szkół, która zostanie przeprowadzona
Obowiązująca do lipca 2011 r.
blika Litewska, domagać się swoich
Wilnie dopiero od 1991 r. i nigdy wcze-
od września. Polacy na Litwie tłuma-
Ustawa o oświacie przewidywała, że
praw jako równoprawni obywatele,
śniej nim nie był. Pojawiają się także
czą, że polega ona m.in. na zamyka-
nauczanie w szkołach mniejszości
płacący podatki tak samo, jak etniczni
nieraz oskarżenia wobec Polaków, że
niu w małych miejscowościach szkół
narodowych będzie przebiegało w ję-
Litwini-Bałtowie.
słabo lub wcale nie znają języka pań-
mniejszości narodowych jeżeli będą
zyku mniejszości. Jedynie lekcje języ-
Widać wyraźnie, jakim niebezpie-
stwowego. Faktycznie – wśród osób
cieszyły się większym zainteresowa-
ka litewskiego odbywały się w języku
czeństwem, także dla samego pań-
po 60. roku życia znajomość ta nie jest
niem i pozostawieniu szkół litewskich.
państwowym. Zgodnie z nową ustawą,
stwa, jest przyjęcie ukierunkowania
powszechna, lecz młodsze pokolenia
„Jeśli w danej miejscowości nie ma tyle
od września br. w szkołach polskich
na państwo etnicznie jednonarodowe.
Polaków radzi sobie z nim bardzo do-
dzieci, by stworzyć z nich po dwie – li-
na Litwie nauczanie geografii i historii
Nie zważając na kontekst historyczny
brze i to po polskich szkołach. Niestety,
tewską i polską – klasy 11 i 12 – wów-
Litwy, podstaw wychowania patriotycz-
materiały prasowe
i mające z nim związek uwarunkowa-
badając znajomość języka państwo-
czas pozostaną tylko klasy litewskie.
nego oraz wiedzy o świecie w części
opracowała jULia łokieTko
nia współczesne, można zajść w ślepy
wego, nie postarano się o zwrócenie
W ten sposób część polskojęzycznych
dotyczącej Litwy ma być prowadzone
zaułek, szkodzący ostatecznie także
uwagi na wiek ankietowanych.
szkół z dwunastoletnich przekształci
Nowa ustawa o oświacie na Li-
po litewsku. Zostanie ujednolicony
samemu państwu, zwłaszcza na are-
się w dziesięcioletnie. Ilu rodziców bę-
twie, która powinna obowiązywać od
program nauczania, dotychczas w
nie międzynarodowej. Skoro jednak
litwa w UE
dzie chciało posyłać dzieci do polskich
1 września, przewiduje szereg inno-
szkołach nielitewskich zakres naucza-
Republika Litewska poczuwa się
Nasuwa się jednak inne pytanie –
dziesięciolatek, wiedząc, że dwa lata
wacji niekorzystnych dla szkolnictwa
nia języka i literatury litewskiej był węż-
do spuścizny po Wielkim Księstwie
czy język polski jest językiem obcym
przed maturą będą musiały zmienić
mniejszości narodowych. Nie dziwi
szy. Najwięcej emocji wywołuje zapis
Litewskim, warto zatem dostrzec bo-
w Wilnie i na Wileńszczyźnie i w histo-
szkołę na litewską? – zastanawia się
więc, że spotkała się z ostrą reakcją
ustawy zakładający, że od 2013 roku
gactwo w jego wielonarodowym cha-
rii Wielkiego Księstwa Litewskiego?
Michał Dworczyk, członek Zarządu
Polaków – największej i najprężniej
w szkołach litewskich i szkołach mniej-
rakterze. Także w samym mieście Wil-
Wytykanie Polakom przez wiele litew-
Krajowego Stowarzyszenia Wspólnota
działającej mniejszości narodowej w
szości narodowych zostanie ujednoli-
nie, w którym porozumieć się można
skich mediów, że są złymi obywatela-
Polska („Rzeczpospolita”).
państwie litewskim. Związek Polaków
cony egzamin maturalny z języka litew-
także i dziś w czterech językach, gdzie
mi Litwy, bo chcą mieć swoje szkoły
Nie zważając na kategoryczne
na Litwie (ZPL) uważa, że tym razem
skiego. Poza tym, kosztem placówek
mieszkał i tworzył zarówno Adam Mic-
i pielęgnować swoją kulturę jest wy-
sprzeciwy mniejszości narodowych,
„koło zamachowe polityki asymilacyj-
oświatowych mniejszości narodowych
kiewicz, Juliusz Słowacki, jak i Janka
jątkowo nie na miejscu. W Unii Euro-
Sejm Republiki Litewskiej przyjął nową
nej mniejszości narodowych na Li-
litewska  większość  parlamentarna
Kupała, Mikalojus Konstantinas Čiur-
pejskiej są państwa liczące podobny
Ustawę o oświacie 17 marca 2011 r.
twie” przybrało wyraźnych kształtów
uprawomocniła protegowanie szkoły z
lionis i Eliasz ben Salomon Zalman.
odsetek mniejszości narodowych. W
Przeciwko jej założeniom zebrano
i obrotów. Na terytorium Litwy działa
państwowym językiem nauczania. Do