img
ku europie! razem! razem!
28
30 września – 13 października 2011 * Kurier Galicyjski
Ta Wojna, kT ra TrWaŁa kiLka
jURij SMiRNoW
KoNSTaNTy CZaWaGa
tekst i zdjęcia
sTuLeci, już jesT skoŃczona…
19 i 20 września 2011 roku
we lwowie prezentowano ma-
teriały sesji naukowej „Polska
Może brakuje w niej opisów sytuacji
i Ukraina w walce o niepodle-
geopolitycznej, ale bardzo dobrze
głość 1918–1920”. konferen-
są opisane strategiczne i taktyczne
cja pod tym tytułem odbyła się
aspekty wojny i poszczególnych bi-
w łucku w roku 2008, zaś we
tew. Bardzo cenne są opisy i analiza
Lwowie prezentowano książ-
charakteru bitwy pod Brodami. „W
kę, która jest pokłosiem łuc-
ukraińskiej historii są też inne wersje
kiej naukowej debaty polskich
niektórych wydarzeń – trzeba szukać
i ukraińskich historyków i po-
wspólnego podejścia, które by nasze
litologów. Redaktorem książki
narody łączyło, a nie dzieliło”.
jest jeden z autorówpułkow-
Podkreślił to również prof. Zaszkil-
nik rezerwy Wojska Polskiego
niak: „Kładziemy akcent na przykła-
Tadeusz krząstek, który dziś
dach pozytywnych. Jest oczywiście w
wykłada w Studium euro-
wydarzeniach z lat 1918–1920 pewna
py Wschodniej Uniwersytetu
niesymetryczność, nierównoprawność
Warszawskiego.
obydwu partnerów. Ukraińska historio-
Organizatorem tego wydarzenia
grafia jest sporo do tyłu, w porównaniu
był Konsulat Generalny RP we Lwo-
z polską, historycy ukraińscy mało pra-
wie wspólnie ze Lwowskim Uniwersy-
cują nad tym tematem. W Ukrainie jesz-
tetem Narodowym im. Iwana Franki.
cze żyją radzieckie mity tamtych wyda-
Warto zaznaczyć, że polskie placówki
rzeń. Nawet najnowsze prace ministra
dyplomatyczne stale biorą udział w
Tabacznyka tamte mity wciąż rozwija-
organizacji podobnych spotkań i kon-
Podczas prezentacji ksiażki pułkownika Tadeusza krząstka. (od lewej) pułkownik Tadeusz
ją. Trzeba na nowo studiować naszą
ferencji. W 2008 roku sesji naukowej
krząstek, pracownik konsulatu Generalnego RP we Lwowie jadwiga Pechaty, generał-lejt-
wspólną historię, łamać stereotypy”.
w Łucku patronował również Konsulat
nant ludwik Kobierski, konsul rP we lwowie Marcin Zieniewicz
Generał Kobierski podkreślił, że hi-
RP w tym mieście.
storyczne badania kształtują współcze-
19 września płk Tadeusz Krząstek
sny sposób myślenia: „Trzeba uczyć
i jego ukraińscy koledzy przedstawili
młodzież prawdziwej historii, uczyć
nową książkę na Uniwersytecie Lwow-
ją w prawdziwym kierunku. Trzeba z
skim. Sala lustrzana nie mogła pomie-
perspektywy historycznej rozumieć, co
ścić wszystkich chętnych, wykładow-
się dzieje dziś, kto jest naszym przyja-
ców i studentów. Zainteresowanie
cielem, a kto wrogiem. Trzeba dobrze
tematem było naprawdę wyjątkowo
oglądać się na wszystkie strony, żeby
wielkie. W spotkaniu wzięli udział
zrozumieć, kto nas, Ukraińców i Pola-
przedstawiciele Konsulatu Generalne-
ków, już nie jeden raz zdradził i gotów
go RP we Lwowie konsulowie Marcin
jest znów zdradzić”.
Zieniewicz i Wojciech Biliński. Wśród
Następnego dnia prezentacja książ-
autorów referatów na sali obecni byli
ki „Polska i Ukraina w walce o niepod-
generał Ludwik Kobierski, profesoro-
ległość 1918–1920” odbyła się w księ-
wie Mykoła Łytwyn, Wiktor Gołubko,
garni „Є”. Chociaż wydanie jest znane,
Leonid Zaszkilniak oraz Bohdan Hud .
przede wszystkim wśród naukowców,
Prezentację prowadził Roman Szust,
na spotkaniu zgromadziło się wielu
dziekan Wydziału Historycznego.
okładka książki „Polska i Ukra-
Tadeusz krząstek wypisuje autograf dla prezes FoPnU emi-
czytelników w różnym wieku, nie tylko
Prezentacja książki „Polska i Ukra-
lii Chmielowej i redaktor naczelnej czasopisma „Nasze Dro-
ina w walce o niepodległość
lwowian, ale i gości z innych terenów
ina w walce o niepodległość 1918–
gi” Teresy Dutkiewicz
1918–1920”
Ukrainy. Przybyli tam prezes Federacji
1920” jest kolejnym wydarzeniem w
Organizacji Polskich na Ukrainie Emilia
1920 roku z bolszewikami obydwie
frontu nie pozwoliły na to. Właśnie po
żyje w świadomości żołnierzy ukra-
ramach projektu Konsulatu General-
Chmielowa i redaktor naczelna czasopi-
strony, polska i ukraińska, wykazały się
tej bitwie Budionny zmienił kierunek
ińskich i polskich. Jako redaktor tej
nego RP we Lwowie pt.: „Razem w
sma „Nasze Drogi” Teresa Dutkiewicz.
szczerą i ścisłą współpracą, nie zawio-
natarcia swoich oddziałów i postanowił
książki nikomu nie narzucałem swo-
zjednoczonej Europie”. Dziekan Szust
Konsul RP Marcin Zieniewicz podzię-
dły się na sobie nawzajem, szły swoją
uderzyć na Lwów. W referatach konfe-
jego punktu widzenia tamtych wyda-
krótko przedstawił zebranym postać
kował dyrekcji księgarni „Є” za poparcie
drogą do końca, z honorem. Niestety,
rencji zostały również dokładnie zana-
rzeń. Każdy pisał tak, jak uważał na
płk. Krząstka, który w latach 90. XX
tej akcji. Na spotkanie przybyli też dwaj
współczesne społeczeństwo polskie
lizowane bitwy pod Zadwórzem, pod
słuszne, każdy z polskich i ukraińskich
wieku został powołany na stanowisko
współautorzy tej książki: prof. Mykoła
nie odbiera Ukraińców i Ukrainy jako
Zamościem i pod Komarowem. Tamte
prelegentów przedstawił swój punkt
szefa Zespołu Upowszechniania Histo-
Łytwyn i generał Ludwik Kobierski, był
jedynego prawdziwego sojusznika Pol-
bitwy dotyczyły bardzo szerokiego ob-
widzenia. Chcemy odtworzyć tablicę
rii i Tradycji Oręża Polskiego w Minister-
obecny również prof. Jarosław Hrycak.
ski w tej wojnie. Właśnie o tym, o tej
szaru. Pamiętajmy też, że ukraiński
pamiątkową na fasadzie warszawskie-
stwie Obrony Narodowej RP. Pułkownik
Profesor Hrycak wysoko ocenił
wspólnej braterskiej walce przeciwko
dowódca płk Marko Bezruczko objął
go domu, w którym mieszkał Petlura.
jest też autorem licznych prac nauko-
działalność Tadeusza Krząstka jako
bolszewickiej Rosji mówiliśmy na kon-
dowództwo obrony Zamościa i kiero-
Zrobiliśmy projekt tablicy w językach
wych i historycznych poświęconych
historyka. Zaznaczył, że ten rodzaj hi-
ferencji w Łucku i wcześniej na konfe-
wał zarówno oddziałami ukraińskimi,
polskim i ukraińskim, jednak ambasada
współpracy Polski i Ukrainy w walce ze
storii, jaką jest historia wojskowa, jest
rencji w Zamościu, na której był obecny
jak i polskimi. Udało się odnaleźć w ar-
ukraińska wyraziła swój sprzeciw, gdyż
wspólnym wrogiem. Najbardziej cha-
jeszcze słabo rozwinięty w Ukrainie.
ówczesny Minister Obrony Narodowej,
chiwach polskich całą strukturę organi-
było tam napisane o wspólnej walce
rakterystycznym i żywym w pamięci
Dominuje historia polityczna, która też
a teraźniejszy Prezydent RP Bronisław
zacyjną brygady Bezruczki, jednak nie
Polaków i Ukraińców w wojnie z Rosją
współczesnego pokolenia Ukraińców
jest ważna, jednak historię Ukrainy XX
Komorowski. Tradycja 1920 roku jest
ma żadnego dobrego jego zdjęcia w
bolszewicką w 1920 roku”.
i Polaków jest właśnie sojusz Piłsudski-
wieku trudno zrozumieć, jeżeli nie zna
żywa. Jest też dużo „białych plam” w
mundurze wojskowym. Chociaż w tra-
Przemawiali również inni autorzy
Petlura oraz wspólna walka o niepodle-
się przede wszystkim historii wojsko-
przedstawieniu kolejnych operacji woj-
dycji wojskowej bitwa pod Zamościem
referatów umieszczonych w książce.
głość obu państw w latach 1919–1920.
wej – zauważył historyk. „Ta książka
skowych, konkretnych bitew z udziałem
zajmuje ważne miejsce, to jednak mało
Lwowski profesor Wiktor Gołubko po-
Dlatego ten ważny epizod wspólnej
nie jest po prostu o wojnie polsko-
znacznych sił konnicy z obydwu stron,
znana jest rola ukraińskiego dowód-
wiedział m.in.: „Trzeba szukać i prezen-
historii stał się tematem konferencji na-
ukraińskiej, jest rzeczywiście o wojnie,
a również podłoża dyplomatyczne-
cy i jego żołnierzy. Jeden z referatów
tować społeczności pozytywne przykła-
ukowej w Łucku, której organizatorem
o tym, jak walczono. To jest rzeczywi-
go tej wojny. Podczas konferencji w
konferencji i odpowiednio rozdziałów
dy naszej współpracy, naszych relacji.
był płk Krząstek. Konsul Zieniewicz
ście historia wojskowa” – zachęcał do
Łucku w poszczególnych referatach
książki jest poświęcony cmentarzom
Wojskowo-dyplomatyczna współpraca
przemawiał do zebranych po ukraiń-
lektury prof. Jarosław Hrycak. Zwrócił
wykorzystano wiele nowych materia-
Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej w
w latach 1918–1920 jest jednym z naj-
sku, do tego bardzo dobrze. Powie-
uwagę też na to, że jeszcze dziesięć
łów wojskowych i dyplomatycznych z
Polsce. Zbadano historie ich powstania
bardziej jaskrawych tego przykładów.
dział: „Pułkownik Tadeusz Krząstek jest
lat temu prezentacja takiej książki wy-
archiwum Wojska Polskiego i z innych
(np. w Warszawie, Aleksandrowie Ku-
Dyskusja w Łucku miała mieć pozytyw-
znanym historykiem wojskowości, jak
wołałaby niejednoznaczne zachowanie
archiwów, które zmieniają pewne ak-
jawskim, Lublinie, Suwałkach) i ich stan
ny charakter. Taki sam charakter ma
również jednym z filarów praktycznej
przybyłych osób. „Jeszcze dziesięć lat
centy wojny 1920 roku. Np. bardzo do-
obecny. Wszystkie te cmentarze są od-
prezentowana książka. Jest ona bardzo
wojskowej współpracy Polski i Ukrainy
temu stosunki ukraińsko-polskie przy-
kładnie została opisana bitwa pod Bro-
budowane i zadbane. W Warszawie
potrzebna nie tylko wojskowości i stu-
w naszych czasach. Bardzo dużo zrobił
pomniały obecny stan stosunków ukra-
dami. Odnaleziono również sekretne
na kwaterach wojskowych żołnierzy
dentom, którzy dziś przyszli posłuchać
dla tej współpracy w latach 90. XX wie-
ińsko-rosyjskich, – porównał Hrycak.
depesze Lenina do dowództwa frontu
ukraińskich pochowano 16 ukraińskich
wykładów, ale i całemu społeczeństwu
ku, również dla współpracy Armii Ukra-
– Prezentacja tej książki zaświadcza,
radzieckiego. Depesze te były zakodo-
generałów. Na ich grobach ustawiono
ukraińskiemu i polskiemu. W książce
ińskiej ze strukturami NATO. Takim
że historycy polscy i ukraińscy mogą
wane, ale polskiemu kontrwywiadowi
krzyże z czerwonego marmuru. W
umieszczono dużo mało znanych i zu-
człowiekiem ze strony ukraińskiej jest
razem siedzieć i normalnie rozmawiać,
radiowemu udało się je przechwycić i
1998 roku otworzono Ukraiński Cmen-
pełnie nieznanych faktów. Wszystko
również obecny na sali generał-lejt-
normalnie pisać o tym okresie historii.
odczytać. Niezwykle cennym był refe-
tarz Wojskowy w Krakowie. Chodzimy
to sprzyja dialogowi między Polaka-
nant Ludwik Kobierski, jeden z inicja-
To znaczy, że ta wojna, która trwała kil-
rat generała Kobierskiego o bitwie pod
na te warszawskie kwatery wojskowe
mi i Ukraińcami. Petlura mówił, że
torów organizacji wspólnego batalio-
powinniśmy współpracować ze sobą,
ka stuleci, już jest skończona” – podsu-
Brodami, bitwie bardzo słabo opisanej
w Dzień Wojska Polskiego i w dzień
nu polsko-ukraińskiego i wielu innych
żeby nie poddać się Moskwie”.
mował profesor. Życzył, ażeby Tadeusz
w literaturze przedmiotu. Strona polska
Niepodległości Ukrainy.
inicjatyw współpracy Armii Ukraińskiej
Krząstek napisał kiedyś książkę także
Profesor Mykoła Łytwyn powie-
w tej bitwie otrzymała szansę rozbicia
Wszystko to, o czym pisaliśmy w
i Wojska Polskiego”.
o sobie, gdyż ma bardzo ciekawą bio-
dział, że ta książka apeluje, byśmy
wojsk radzieckich, konnicy Budionne-
naszej książce, jest nie tylko historią,
Pułkownik Krząstek, prezentując
grafię.
zaczęli cenić pokój i ludzkie życie.
go, ale wydarzenia na innym odcinku
ale też współczesną tradycją, która
nową książkę, powiedział: „W wojnie