25

kurier galicyjski * 14 – 27 października 2011 nr 19 (143)

śWIęTO LIżNIKA W JAWOROWIE

SABINA RÓŻYCKA

tekst i zdjęcie

kien „drugiego gatunku”. Warto też

Na ogólnoukraińskim fe-

sprawdzić liżnik „na światło”. Jeżeli

stiwalu liżnikarstwa (kocy,

liżnik prześwieca, znaczy niedługo

tkanych z owczej wełny –

był w walalni lub nie był wcale. Taki

red.) „Barwograj”, który od-

długo nie posłuży.

był się w stolicy tej dawnej

Jeszcze w Jaworowie powia-

sztuki – Jaworowie, niedale-

dają, że liżnik posiada szczególną

ko Kosowa, na Przykarpaciu

energetykę, naturalne kolory, tkane

swoje wyroby przedstawiło

na przemian, pozytywnie wpływają

dziesiątki tkaczek. Więk-

na wzrok. Puszyste karpackie cudo

szość liżników wykonano

znane jest ze swych właściwości

w tradycji huculskiej, z wy-

leczniczych: leczy korzonki i prze-

korzystaniem jaworowskich

ziębienia. „Aby pozbyć się choroby,

wzorów. Modną jest dziś

– radzą liżnikarki, – trzeba rozetrzeć

tradycja powrotu do źródeł.

się wódką i nago zawinąć w liżnik.

Przykro, ale na rynku coraz

Siła „żywej” wełny owczej zrobi swo-

częściej można spotkać…

ją sprawę – chorobę jak ręką odjął”.

chińskie podróbki, które do-

Ceny na liżniki zaczynają się od

tarły nawet na Huculszczy-

400 hrywien. Dalej to już zależy od

znę. W Jaworowie, o tym się

umiejętności targowania się. Kom-

nie mówi – wyśmieją lub ob-

plety niewielkiego liżnika i dwu na-

rażą się. Ich liżniki – to swo-

rzut na dwa fotele, mogą kosztować

ista firmowa marka.

od 450 do 600 hrywien. Ceny mogą

Przed wjazdem do Jaworowa,

być i wyższe, bo niektórzy z bogatych

prawie na każdym drewnianym, ku-

kupców zamawiają sobie całe tkane

tym czy plecionym płocie, a także

obrazy. Za takie wyroby płaci się oko-

jak wybrać dobry jakościowy towar.

miękkich wyrobów może wprowadzić

wyciągu z łupin cebuli, kory dębu,

na drągach wiszą kłapcie czarnej,

ło tysiąca i więcej.

„Naprzód trzeba dobrze rozpa-

człowieka w dobry nastrój.

olchy, dzikiego bzu i liści orzecha.

szarej i białej owczej wełny. Każde

Na podstawie liżników w Jawo-

trzeć kolorystykę, – uczą liżnikarki

„Wielu interesuje się technologią,

Czasami dodawane są i syntetycz-

podwórze jest wystawą szarych,

rowie zaczęto szyć odzież. Noszona

z Werchowyny. – Jeżeli liżnik jest

próbuje tkać, ale, proszę mi wierzyć,

ne barwniki. Ostatnio jednak powra-

białych i kolorowych liżników. Jedne

jest przez modnisie z Kijowa i Lwo-

w tonacjach czarno-szaro-białych

że takiego liżnika, jak w Jaworowie,

ca się do barwników naturalnych.

gotowe są na sprzedaż, inne do-

wa. Popularne liżnikowe płaszcze

jest naturalny, a jeśli jest zielony i

nie zrobi nikt, – z dumą zaznacza

Nici osnowy są kupowane.

piero wytkane, jeszcze inne schną.

są w Kosowie. Wprawdzie lepiej nie

brunatny – jest farbowany. Ostatnio,

wójt Kateryna Szkriblak. – Trzeba

„Świeżo utkany liżnik zanurzany

Liżniki tkane są tu prawie w każdej

nosić takiego płaszcza w deszczową

coraz częściej, bywa podrabiany.

się dużo napracować. Wełna, świe-

jest w specjalnym naczyniu – wa-

chacie. Tkają i dorośli, i dzieci. Jest

pogodę. Ale na suchą i mroźną zimę

Dlatego, gdy zobaczycie kolorowy

żo ostrzyżona z owcy, ma nieatrak-

lalni, ogromnej drewnianej dzieży,

to sztuka rodzinna całej wsi.

puszyste okrycia z Jaworowa będą

liżnik, trzeba poprosić sprzedawcę

cyjny wygląd i nieprzyjemny zapach.

zwężającej się ku dołowi, do której

Festiwal rozpoczyna się. Liż-

w sam raz. Cena na takie odzienia

o kilka włosków z niego i trzeba

Aby pozbyć się tego, wełnę zalewają

z olbrzymią siłą wpada woda z gór-

nikarze, etnografowie, pracownicy

waha się od 300 do 1200 dolarów.

potrzeć je między palcami. Jeżeli

gorącą wodą i depczą ją, żeby do-

skiego strumienia. W dzieży two-

muzeów, klubów, nauczyciele, arty-

W Jaworowie produkowane są też

wyrób jest chiński, na palcach po-

brze wymokła. Potem przemywają

rzy się wir, w którym kilka godzin

ści, profesorowie wyższych uczel-

i kołdry, i poduszki z naczesanej

zostanie farba”.

ręcznie w górskich potokach. Potem

„walają się” liżniki, – dodaje młoda

ni artystycznych gromadzą się w

owczej wełny. Sprzyjają dobremu

Także po włóknach można okre-

suszą i sortują, rozczesują specjal-

tkaczka Mariana Petryczuk. – Po

szkole, gdzie nawet uczniowie klas

snu, bo naturalna wełna ma właści-

ślić, czy liżnik został dobrze utkany.

nymi grzebieniami. Po tym tworzy

„walaniu” stają się zbite i puszyste.

początkowych znają się na tkactwie.

wości absorbowania do 30% wilgo-

Jeżeli włókna są krótkie, to został

się puszysty kłębek. Obecnie wycze-

Następnie liżniki suszymy na żerd-

Przyjechali tu turyści z dalekiej Esto-

ci, nie dając jednocześnie uczucia

on utkany z włókien, które pozostały

sywanie jest już zmechanizowane”.

kach i rozczesujemy szczotką, aby

nii i z Polski. Przyglądają się uważ-

wilgotności pościeli.

na grzebieniach przy wyczesywaniu

Wyczesana wełna jest skręca-

„rozjuszyć” wełnę.

nie, gładzą, uśmiechają się. Mówią,

gotowego. Żeby nic się nie zmar-

na w grube nici. Następnie nici są

Mistrzowie uczą gości jak od-

że nawet dotknięcie jaworowskich

nowało, liżniki tkane są też z włó-

barwione naturalnymi barwnikami z

różnić prawdziwy liżnik od podróbki,

NA sZlAKu PiAstOwsKim i w DROhiCZyNiE

List do redakcji

Szkolenia, na które zaprosił

klasztorny wraz z kościołem norber-

Bolesława Chrobrego, Mieszka II,

otoczona wałem i rowem wodnym.

Z przybyciem czeskiej księż-

nas Mokotowski Uniwersytet Trze-

tanek i kościół pw. św. Prokopa.

Bolesława Śmiałego, Przemysława II,

Aby dostać się tam, płynęliśmy

niczki Dobrawy – żony Mieszka I,

ciego Wieku, rozpoczęły się z nie-

Po drodze do Gniezna zwiedzili-

Wacława II.

promem. Na brzegu powitały nas

z którą łączy się wkroczenie chrze-

zapomnianej wycieczki po Szlaku

śmy Trzemeszno, gdzie znajduje się

Katedra jest miejscem pochówku

odlane z brązu postacie: abp Ra-

ścijaństwa do państwa Piastów.

Piastowskim. Trasa Szlaku (ponad

bazylika Wniebowzięcia NMP – perła

czeskiej księżniczki Dobrawy – żony

dzim, król Bolesław Chrobry, a obok

Dziś na tej wyspie możemy oglądać

120 km) łączy Wielkopolskę i Ku-

późnego baroku w Wielkopolsce. Jest

Mieszka I. Obecna bazylika ma trzy

nich – cesarz rzymsko-niemiecki

jedyne w Europie pozostałości ze-

jawy, rysuje się w postaci ósemki,

to również legendarne miejsce tym-

nawy i ogromną ilością kaplic bocz-

Otton III.

społu budowli z drugiej połowy X

krzyżując się w Gnieźnie. Szlak

czasowego złożenia zwłok św. Woj-

nych. Podczas II wojny światowej zo-

Na wyspie jeziora Lednica Sie-

wieku.

ten jest jednym z najciekawszych

ciecha, wykupionych przez Bolesła-

stała zniszczona przez sowietów. Po

momysł – ojciec Mieszka I – rozpo-

Na Ostrowie Lednickim znale-

szlaków turystycznych Polski. Trasa

wa Chrobrego od państwa pruskiego.

wojnie przywrócono nawie głównej

czął budowę grodu, który stał się

ziono plakietki z najstarszym wize-

turystyczna biegnie przez obszary,

Jest to najstarszy kościół w Polsce,

pierwotny gotycki wygląd. Główne

najważniejszym ośrodkiem w pań-

runkiem heraldycznego orła – godła

gdzie w X wieku powstawało pań-

który został wzniesiony w drugiej po-

zabytki katedry są powiązane ze sce-

stwie Piastów.

państwa polskiego za czasów Pia-

stwo Piastów – zaczątek współcze-

łowie XII wieku. Kościół wzorowano

nami z życia i działalności św. Wojcie-

Minęło 1000 lat, a my możemy

stów.

snej Polski. Szlak przebiega przez

na bazylice św. Piotra w Rzymie.

cha. Drzwi katedry [znane jako Drzwi

podziwiać pozostałości grodu. Wy-

Symbolem szlaku został właśnie

najważniejsze miejsca dla historii

I oto jesteśmy w pierwszej stoli-

Gnieźnieńskie – przyp. redakcji] zo-

spa ma ponad 7 ha powierzchni.

orzeł. Wieczorem 15 lipca br. przy-

Polski oraz przez tereny atrakcyjne

cy Państwa Polskiego – Gnieźnie. Z

stały odlane z brązu. Umieszczono

Prowadzą do niej dwa drewniane

byliśmy do Drohiczyna, a następne-

przyrodniczo i krajobrazowo. Roz-

daleka widać bazylikę prymasowską

na nich 18 płaskorzeźb ze scenami z

mosty, ich łączna długość wynosi

go dnia rozpoczęły się wykłady na

budowują się tu muzea, powstają

pw. Wniebowzięcia NMP i św. Wojcie-

życia św. Wojciecha, również z jego

700 metrów. Wał obronny dziś ma 8

różne tematy. Wykłady trwały do 28

nowe atrakcje turystyczne, parkingi,

cha, która powstała na górze Lecha.

męczeńską śmiercią i złożeniem cia-

metrów wysokości. Za nim znajdo-

sierpnia. Nocowaliśmy u gospoda-

hotele i coraz lepsze drogi, ułatwia-

Początki tej świątyni powiązane są z

ła do grobu. Jest to jedyny zabytek

wały się drewniane domki mieszkań-

rzy, którzy byli bardzo mili i dobrzy,

jące podróż.

początkami państwa polskiego i miej-

swego rodzaju. Drzwi te pochodzą z

ców z władcą na czele i pierwszymi

za co im serdecznie dziękujemy.

Wyruszyliśmy na pętlę Szlaku

scem pochówku św. Wojciecha. Z

około 1175 roku.

przybywającymi duchownymi. Były tu

Szkolenia minęły nam wesoło.

z Warszawy przez Inowrocław. Od-

czasem król Bolesław Chrobry prze-

Relikwiarz św. Wojciecha wyko-

również fortyfikacje obronne. W połu-

Nie tylko zdobyliśmy nową wiedzę,

wiedziliśmy miejsce zamordowania

budował bazylikę i ulokował tutaj grób

nano w 1662 roku w Gdańsku i ma

dniowej części grodu, na niewielkim

ale i poinformowano nas o nowo-

ks. Jerzego Popiełuszki. Było tam

św. Wojciecha; tym samym utworzył

postać sarkofagu. Znajduje się na

wzniesieniu, postawiono pałac wraz

ściach medycyny, techniki i religii.

dużo zniczy i kwiatów. Pomodliliśmy

w Gnieźnie arcybiskupstwo, ogło-

nim półleżąca postać św. Wojciecha.

z kaplicą. Złączone ze sobą budynki

Pierwszy raz zwiedzałem Szlak

się i wyruszyliśmy w dalszą drogę, a

szone w 1000 roku podczas wizyty

Gniezno zostało pierwszą stolica

zbudowano z kamienia. W kaplicy

Piastowski i tak mnie zafascynował,

czekała już na nas Kruszwica, gdzie

cesarza niemieckiego Ottona III. Do-

państwa Piastów, siedzibą pierw-

odbywały się chrzty. Budynek ma

że chętnie dzielę się nim z czytelni-

w zabytkowym hotelu nocowaliśmy

piero Kazimierz Odnowiciel rozpoczął

szego biskupstwa. Pierwszym ar-

kształt krzyża. W tym budynku toczy-

kami „Kuriera Galicyjskiego”.

przez 2 noce. Następnie zwiedzali-

budowę nowej świątyni, a zakończył

cybiskupem był brat i towarzysz św.

ło się życie naszych władców, gdzie

śmy Strzelno, które otrzymało pra-

ją Bolesław Szczodry. Do końca XIII

Wojciecha – Radzim.

odbywały się najważniejsze wyda-

Z wyrazami szacunku,

wa miejskie w 1231 roku. Najbar-

wieku katedra była miejscem korona-

Ostatnim punktem naszej po-

rzenia, podejmowano najważniejsze

WłADYSłAW ŚCIŃSKI

dziej znanymi zabytkami są: zespół

cji królów Polski. Tutaj koronowano

dróży był Ostrów Lednicki, wyspa,

decyzje, różnych spotkań.

prezes KUTW