Prezydenci RP na uchodźstwie

27

kurier galicyjski * 14 – 27 października 2011 nr 19 (143)

Czasy się zmieniają

P ł WIEKU NA STRAżY

Jak było w czasie mojej młodości (1930–1950)

SUWERENNOśCI POLSKI

Jak jest w czasie mojej starości (2000–201.?)

muzyką. Gdy kawiarnia nie umiała

BoHDAN łYP

stworzyć tego rodzaju atmosfery,

ANDRZEJ SPRYCHA

wkrótce plajtowała.

Bary

W PRL dla uzyskania aprobaty

Kawiarnie z „atmosferą” już nie

Pamiętam z czasów wczesnego

ludu, szczodrze dotowano tanie bile-

istnieją. Mamy mieszkania wystar-

dzieciństwa, były to lata siedemdzie-

ty do kina i tanie jedzenie w barach

czająco duże, aby swobodnie przyj-

siąte, czas „późnego Gierka” w PRL,

mlecznych. Bary te były świetnym

mować znajomych. Niektórzy spoty-

kiedy słuchając ze starszym bratem

wynalazkiem. Rozmieszczone w licz-

kają się na swoich działkach poza

radia zza oceanu – „Głos Ameryki”,

nych i dobrych punktach miasta, były

miastem, a wielu moich rówieśników

dowiedziałem się, że poza znaną

otwarte od świtu do nocy. Jako stu-

nie potrafi oderwać się od telewizo-

dent, za małe pieniądze miałem za-

ra, fotela i codzienności. Jednak za-

mi Polską socjalistyczną, jest inny

pewnione zdrowe jedzenie. Gdy tra-

wsze jest młodzież, pragnąca spo-

polski rząd, a Polska ma tam gdzieś

fiło się „okienko” w rozkładzie zajęć,

tkać się poza domem. Rolę dawnych

daleko swego prezydenta. Było to

gromadą szliśmy do baru mlecznego

kawiarni przejęły lokale takie jak Mc

dla mnie bardzo dziwne, jakieś nie-

na posiłek. W tych czasach, stołówki

Donald lub KFC, gdzie przeważają

zrozumiałe. Minąć musiało kilka ko-

akademickie, mimo otrzymywania do-

dziewczęta, natomiast w pubach

lejnych lat, abym był w stanie pojąć

tacji, karmiły bardzo podle, a czystość

zasiadają młodzieńcy, przy piwie.

o co w tym wszystkim chodzi…

naczyń stołowych była poniżej normy.

We wszystkich lokalach nie wolno

Ten skomplikowany byt państwo-

Nic więc dziwnego, że rozkoszowali-

palić papierosów, więc i zapach lo-

wości polskiej znajduje swą genezę 1

śmy się szklanką mleka i pyszną buł-

kalu jest inny. Często dominuje woń

września 1939 roku, kiedy to spadła

ką ze świeżutkim masłem, trudnodo-

przypalonego oleju do frytek. By-

na Polskę niemiecka nawałnica. Naj-

stępnym w ówczesnych sklepach. W

wam tam czasem, by coś przekąsić,

wyższą władzę w państwie sprawo-

barze o każdej porze dnia można było

zwłaszcza w towarzystwie wnuków

wał wówczas prof. Ignacy Mościcki.

zjeść dobrą zupę pomidorową zabie-

gustujących wfast foodach. Może

Prezydentem Rzeczypospolitej Pol-

laną śmietaną i kopiasty talerz piero-

to śmieszne, ale w lokalach tych,

skiej był od 4 czerwca 1926 roku. Od

gów z serem. Pokolenie naszych ro-

nie tyle cenię sobie to co podają do

1935 roku urząd swój sprawował w

dziców, oglądało się za restauracjami,

jedzenia, jak to, że mają obszerne

oparciu o Konstytucję tzw. kwietnio-

ale że je przeważnie polikwidowano

eleganckie i pachnące czystością

wą. Na jej mocy prezydent otrzymał

jako burżuazyjny przeżytek, musieli

toalety! Przekonałem się o tym i w

władzę zwierzchnią względem parla-

zadowolić się gotowaniem w domu.

Polsce i w Malezji, na Hawajach czy

mentu i rządu – jednolitą i niepodziel-

Bary  mleczne  zlikwidowano

w Hong-Kongu. Dla podróżnego –

ną, był „odpowiedzialny przed Bogiem

wraz z nadejściem transformacji

wędrowcy, to cenna przystań!

i historią”. Mógł mianować premiera

gospodarczej. Jednak rynek nie

i ministrów, zwoływać i rozwiązywać

cierpi próżni, więc pojawiły się nowe

Podróż

Sejm i Senat, wyznaczać terminy

Prezydent RP na uchodźstwie Ignacy Mościcki

restauracje. Są nastawione na dłuż-

Gdy wujek z Krakowa, zamierzał

ich sesji, powoływać 1/3 senatorów.

sze trzymanie klienta oczekującego

jechać do Nowego Jorku by odwie-

ścicki nominował na swego następ-

Mościcki przekroczył granicę na

Posiadał także prawo wskazania na-

na przygotowanie posiłku, a potem

dzić tamtejszą rodzinę, wszyscy się

cę Władysława Raczkiewicza (m.in.

Czeremoszu 17 września 1939 roku,

stępcy na czas wojny, kandydata na

wystawienie takiego rachunku, żeby

tym interesowaliśmy. Cały dzień miał

byłego wojewodę pomorskiego). 30

o godzinie 21.45. Wyjeżdżając z Pol-

prezydenta, mianowania lub odwoła-

oczy wyszły mu na wierzch. Wiemy

spędzić w pociągu do Gdyni i na-

września 1939 r. w Bicaz prof. Igna-

ski zabrał ze sobą insygnia władzy,

nia Naczelnego Wodza. Prezydent

co ile kosztuje na rynku i umiemy

stępnego dnia zaokrętować się. Pod

cy Mościcki złożył swój urząd. Zmarł

wśród których były pieczęcie prezy-

RP pełnił funkcję reprezentacyjną.

ocenić marżę restauratorów. Jednak

wieczór, przy dźwiękach orkiestry

w Szwajcarii, niedaleko Genewy

denckie, sztandar prezydencki i ory-

W trakcie kampanii wrześniowej

oni, będąc niecierpliwi, chcą szybko

stojącej na nadbrzeżu, nowoczesny

w 1946 roku przeżywszy 79 lat.

ginał konstytucji kwietniowej z 1935

Prezydent RP Ignacy Mościcki kilka-

dorobić się. W rezultacie mają tylko

statek pasażerski „Batory”, wypłynie

Zgodnie ze swoim życzeniem został

roku. Prezydent, podobnie jak człon-

krotnie zmieniał miejsce swego poby-

nieliczną klientelę, której dbałość

na pełne morze. Będzie płynął 9 dni,

pochowany na miejscowym cmen-

kowie polskiego rządu, został inter-

tu. Ze względu na zagrożenie bom-

o prestiż nie pozwala przełknąć

aż stanie w porcie nowojorskim. Po

tarzu, a na grobie ustawiono prosty,

nowany. Około południa 18 września

bardowaniem Zamku Królewskiego

tańszego posiłku. Wyczuli to Wiet-

kontroli paszportowej, wujek prze-

drewniany krzyż z inicjałami „I. M.”.

minister Józef Beck otrzymał decyzję

został początkowo przewieziony do

namczycy, otwierając wiele małych

brnie przez tłum witających i spotka

W 1993 r. szczątki Ignacego Mo-

rządu rumuńskiego o przewiezieniu

podwarszawskiej miejscowości Błota.

barów szybkiej obsługi. Odważnie

swych bliskich, by wkrótce znaleźć

ścickiego, z inicjatywy prezydenta

prezydenta do miejscowości Bicaz, a

Z uwagi jednak na szybkie postępy

podjęli konkurencję z Mc Donaldem

się w ich mieszkaniu. W 11 dni z

Lecha Wałęsy oraz ks. prymasa Jó-

członków rządu do Slănic. W miejscu

wojsk niemieckich został zmuszony,

i KFC. Wietnamczycy są cisi, pracują

domu do domu – to była zachwyca-

zefa Glempa przewieziono do Polski

internowania prezydent zamieszkał

już 8 września do wyjazdu do Ołyki

po 15 godzin na dobę, mają minimal-

jąca szybkość, a przy tym komfort

i złożono w krypcie prezydenckiej

w leśniczówce. Ze względu na fakt

na Wołyniu, gdzie zamieszkał w pa-

ne wymagania i zadowalają się ma-

też się liczył. „Batory” stanowił chlu-

bazyliki archikatedralnej św. Jana w

internowania nie mógł w efektywny

łacu należącym do rodu Radziwiłłów.

łym zyskiem. Co zarobią, wysyłają

bę i dumę polskiej floty, dynamicznie

Warszawie. Symboliczny grób Mo-

sposób sprawować swojego urzę-

Następna przeprowadzka miała miej-

rodzinie klepiącej biedę w Wietna-

rozrastającej się. Mieliśmy także

ścickiego znajduje się także w alei

du. Wysłał zatem do Paryża (gdzie

sce 14 września, kiedy to prezydent

mie. Przyjmując zamówienie, pytają:

jeszcze transatlantyki pasażerskie –

zasłużonych na Cmentarzu Powąz-

tworzył się już nowy ośrodek władzy

przeniósł swą siedzibę do Załucza,

„zjeść na mięciu, ci na wynoś?”. Ser-

„Sobieskiego” i „Piłsudskiego”, a też

kowskim w Warszawie.

emigracyjnej) zalakowaną kopertę z

na terenie ówczesnego wojewódz-

wują szybko niezłe azjatyckie dania,

zaledwie w 18 lat, dorobiliśmy się du-

nazwiskiem swego następcy. Pod-

twa tarnopolskiego.

więc czasem jestem ich klientem.

żej floty handlowej i wojennej. Jako

stawą takowego działania był art. 24

Gdy 17 września do prezydenta

Kilka słów wyjaśnień

dziecko byłem z tego bardzo dumny.

Ktoś może zapyta dlaczego

Konstytucji, który brzmiał:

i rządu dotarła informacja o wkro-

Słyszę, że Staszek wnuk wujka,

Kawiarnie

cykl odnoszący się do prezydentów

„1. W razie wojny okres urzędo-

czeniu do Polski wojsk radzieckich,

Kawiarnie miały swoją specyficz-

też wkrótce wybiera się odwiedzić

RP Na Uchodźstwie rozpocząłem

wania Prezydenta Rzeczypospolitej

najwyżsi przedstawiciele państwa

ną atmosferę. Klienci zamawiali na-

rodzinę w Nowym Jorku. Poleci sa-

właśnie od prezydenta Ignacego

przedłuża się do upływu trzech mie-

przebywali w Kutach. Podczas na-

turalną czarną kawę, której zapach

molotem z krakowskiego lotniska

Mościckiego. Zrobiłem to jednak w

sięcy od zawarcia pokoju; Prezydent

rady, w której poza prezydentem

wypełniał lokal, mieszając się z kłę-

w Balicach. Musi być dwie godziny

pełni rozmyślnie. Zgoda, nie był on

Rzeczypospolitej osobnym aktem,

uczestniczyli także: Naczelny Wódz

bami dymu papierosów. Na sali prze-

wcześniej przed odlotem, więc o 7

prezydentem na uchodźstwie, ale

ogłoszonym w gazecie rządowej,

Marszałek Edward Rydz-Śmigły,

ważały nieduże stoliki. Stali bywalcy

rano, taksówką wyjedzie spod domu.

przecież urząd swój, choć już tylko

wyznaczy wówczas swego następcę

minister spraw zagranicznych Józef

przy „małej czarnej”, siedzieli nieraz

Samolot startuje po 9, a lot trwa 10

formalnie, sprawował jeszcze przez

na wypadek opróżnienia się urzędu

Beck i premier – gen. Felicjan Sła-

parę godzin, wertując gazety zaku-

godzin. Tam kontrola paszportowa

dwa tygodnie od czasu opuszczenia

przed zawarciem pokoju.

pione przez kawiarnię. Tu po cichu,

i celna trwa dosyć krótko, więc w

woj- Składkowski, zadecydowano o

Polski. Poza tym, zgodnie z posta-

nielegalnie handlowano walutą lub

domu rodziny będzie po 14 godzi-

2. W razie objęcia przez następ-

konieczności przekroczenia granicy

robiono różne interesy. Kawiarnie

nach od wyjścia ze swego miesz-

nowieniami Konstytucji, to on zapo-

cę urzędu Prezydenta Rzeczypospo-

z Rumunią. Prezydent Ignacy Mo-

były azylem dla zakochanych par,

kania w Krakowie. Czas podróży

czątkował cały „łańcuszek” prezy-

litej, okres jego urzędowania trwa do

ścicki wydał wówczas odezwę, w

zwłaszcza gdy nastały jesienne plu-

samolotem teraz wynosi 4 % czasu,

dentów na uchodźstwie wyznacza-

upływu trzech miesięcy od zawarcia

której stwierdzał: „Z przejściowego

chy. Przychodzili też ludzie pragnący

który był potrzebny na podróż stat-

jąc swego emigracyjnego następcę.

pokoju”.

potopu ochronić musimy uosobienie

w kawiarni odpocząć od zgiełku lub

kiem. Obecny komfort podróżowa-

Prof. Mościckiemu zawdzięczamy

Okazało się, że wybrał na niego

Rzeczypospolitej i źródło konstytu-

pogawędzić z przyjaciółmi, gdyż w

nia i szybkość, teraz dopiero można

także to, że uchronił insygnia wła-

gen. Bolesława Wieniawę-Długo-

cyjnej władzy. Dlatego, choć z cięż-

powojennych latach, ich mieszka-

nazwać zachwycającymi. A jak duży

dzy prezydenckiej przed dostaniem

szowskiego, ówczesnego ambasa-

kim sercem postanowiłem przenieść

nia były przepełnione domownikami.

jest ruch samolotów na lotniskach

się w niepowołane ręce. Dzięki

dora Polski we Włoszech. To posu-

siedzibę Prezydenta i Naczelnych

Wieczorem, około godziny 17 poja-

nowojorskich! Przylatują samoloty z

temu, gdy w 1990 r., po pierwszych

nięcie spotkało się z niezadowole-

Organów Państwa na terytorium jed-

wiał się pianista i grał w przyciszonej

całego świata. Na płycie stoją jeden

demokratycznych wyborach prezy-

niem opozycji emigracyjnej skupionej

nego z naszych sojuszników. Stam-

tonacji, lekkie i przyjemne melodie

za drugim, w kolejce do startu. Heli-

denckich od zakończenia wojny, po-

wokół gen. Władysława Sikorskiego,

tąd w warunkach zapewniających im

z operetek, wodewili lub aktualne

kopterem z lotniska można polecieć

wróciły one do Polski, gdzie mogły

a rząd francuski stwierdził, iż nie

pełną suwerenność stać oni będą

przeboje. W spokojnej atmosferze

na Manhatan i to płacąc tylko po-

symbolicznie potwierdzić ciągłość

będzie mógł uznać żadnego rządu

na straży interesów Rzeczpospolitej

można było porozmawiać, nieraz

dwójną cenę taksówki. Imponujące!

suwerennej, prawowitej władzy.

polskiego, powołanego przez gen.

i nadal prowadzić wojnę z naszymi

szeptem, nie będąc zagłuszanym

(cdn.)

Wieniawę. W efekcie tego Ignacy Mo-

sprzymierzeńcami”.