Prezydenci na uchodźstwie

22

kurier galicyjski * 28 października – 17 listopada 2011 nr 20 (144)

właDySław RaCzKiEwiCz

stra spraw wewnętrznych w rządzie

Władysław Raczkiewicz był prze-

anDrZEJ sPrYcHa

Wincentego Witosa. Przez kolejne,

ciwnikiem układu Sikorski – Majski z

Władysław Raczkiewicz urodził

niemal trzy lata, piastował urząd wo-

30 lipca 1941 roku (porozumienie

się 28 stycznia 1885 roku w Kuta-

jewody nowogródzkiego, po czym

pomiędzy rządami: polskim i ra-

isi, w dalekiej Gruzji. Dlaczego aż

przez dwa lata, jako delegat rządu,

dzieckim). Groził wówczas nawet

tam? Jego dziadek był uczestnikiem

ponownie przebywał w Wilnie. Od

ustąpieniem z urzędu. Po tragicznej

Powstania Styczniowego, który po

czerwca 1925 r. do maja 1926 r.

śmierci gen. Władysława Sikorskie-

konfiskacie mienia i zesłaniu na Sy-

kolejny już raz dzierży tekę ministra

go urząd premiera przekazał w ręce

berię został osiedlony na Kaukazie.

spraw wewnętrznych. Po przewrocie

Stanisława Mikołajczyka. Pod presją

Późniejszy prezydent był synem Jó-

majowym, do końca lat trzydziestych,

Anglików, wobec nieprzejednanej po-

zefa, z zawodu sędziego i Ludwiki z

pracował jako wojewoda wileński. W

stawy w sprawie granic wschodnich,

Łukaszewiczów. W 1903 roku ukoń-

listopadzie 1930 r. został senatorem

odwołał ze stanowiska Naczelnego

czył gimnazjum w Twerze. Studiował

z listy Bezpartyjnego Bloku Współ-

Wodza generała Kazimierza Sosn-

prawo i matematykę na Uniwersyte-

pracy z Rządem. W grudniu tego

kowskiego

cie Petersburskim. Działał w jawnych

samego roku wybrano go marszał-

Zgodnie z postanowieniami Kon-

i konspiracyjnych organizacjach mło-

kiem Senatu. Od października 1935

stytucji kwietniowej, Władysław Racz-

dzieżowych: nielegalnej Organizacji

do czerwca 1936 zasiadał w rządzie,

kiewicz dysponował uprawnieniem

Młodzieży Narodowej i Związku Mło-

trzeci już raz, jako minister spraw

do wyznaczenia swego następcy

dzieży Polskiej „Zet”. By uciec przed

wewnętrznych. Od lipca 1936 roku

na urzędzie prezydenta RP. Wbrew

represjami politycznymi przeniósł

był wojewodą pomorskim.

wcześniej dokonanym ustaleniom, w

się do Dorpatu w Estonii, gdzie w

17 września 1939 r. Raczkiewicz

swoim politycznym testamencie na-

1911 r. ukończył miejscowy uniwer-

przekroczył w Kutach granicę polsko-

stępcą mianowałAugusta Zaleskiego.

sytet. Przed I Wojną Światową zdą-

rumuńską. Już 27 września znalazł się

Stanowiło to odrzucenie uzgodnione-

żył jeszcze pracować jako adwokat

w Paryżu. Po klęsce wrześniowej, na

go już wcześniej kandydata – Toma-

w Mińsku Białoruskim.

podstawie artykułu 13 i 24 Konstytucji

sza Arciszewskiego z Polskiej Partii

W czasie wojny Władysław

kwietniowej z 1935 r., mianowany zo-

Socjalistycznej. Krok ten doprowadził

Raczkiewicz służył w armii rosyjskiej

stał przez Ignacego Mościckiego na-

do secesji tej partii z rządu i spowodo-

w randze oficerskiej (chorąży – naj-

stępcą na stanowisku prezydenta RP.

wał długotrwałe rozbicie powojennej

niższy wówczas stopień oficerski,

Zapewne nie spodziewał się, że nigdy

emigracji polskiej i to w okresie, gdy

Prezydent rP władysław raczkiewicz

obowiązujący w armii rosyjskiej). Po

nie wróci do Polski jako jej prawowity

wszystkie rządy alianckie odmówiły

rewolucji lutowej przystąpił do organi-

prezydent… Urząd objął 30 września,

już uznania polskim władzom wy-

zowania polskich jednostek wojsko-

po czym wyznaczył premiera – ge-

chodźczym na rzecz prokomunistycz-

Komitetu Obrony Kresów Wschod-

Przyfrontowych i Etapowych. Wojnę

wych w Rosji. W 1917 r. należał do

nerała Władysława Sikorskiego. Na

nego rządu w Warszawie.

nich. Powołano go także na stanowi-

zakończył w stopniu majora.

organizatorów Naczelnego Polskiego

początku pełnienia urzędu, prezydent

Władysław Raczkiewicz przez

sko zastępcy komisarza generalnego

Od grudnia 1920 r. do czerwca

Komitetu Wojskowego. Został nawet

Władysław Raczkiewicz zrezygnował

kilka ostatnich lat swego życia cho-

Ziem Wschodnich. Walczył, będąc

kolejnego roku działał jako delegat

jego przewodniczącym (honorowym

z części uprawnień prezydenckich na

rował na białaczkę. Zmarł 6 czerwca

już w stopniu porucznika, w szere-

przy rządzie Litwy Środkowej w

przewodniczącym był Józef Piłsud-

rzecz premiera rządu (tzw. umowa

1947 r. w Ruthin w Walii. Pochowano

gach Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W

Wilnie (samodzielnym państwie, nie

ski). Rok później sprawował funkcję

paryska). Na początku grudnia 1939

go na Cmentarzu Lotników Polskich

1918 r. bronił przed bolszewikami Miń-

należącym wówczas formalnie ani

prezesa Rady Naczelnej Polskiej Siły

roku wraz z całym rządem, przeniósł

w Newark w Wielkiej Brytanii, gdzie

ska, a w 1920 dowodził ochotniczym

do Polski, ani do Litwy, powstałym

Zbrojnej z siedzibą w Kijowie. Został

się do Angers. Opuścił Francję jesz-

spoczął obok generała Władysława

oddziałem kresowym, walczącym o

po zajęciu tych ziem przez gen. Żeli-

również kierownikiem, powstałego w

cze przed jej kapitulacją, udając się

Sikorskiego.

Wilno. W listopadzie tego roku miano-

gowskiego). Od czerwca do listopa-

kg

Warszawie, Wydziału Wojskowego

do Wielkiej Brytanii.

wany został szefem Zarządu Terenów

da 1921 r. sprawował funkcję mini-

wE LwowiE KRęCono fiLM o anniE gERMan

„Kręcimy film przede wszystkim na

Anna German urodziła się w

na licznymi polskimi nagrodami:

JUriJ sMirnOw

Ukrainie, we Lwowie. Miasto bę-

1936 r., w Związku Sowieckim, w

zaszczytną nagrodą miasta War-

tekst i zdjęcie

dzie dla nas i Warszawą, i Wrocła-

dalekim Urgenczu, w Uzbekistanie.

szawy, państwowymi nagrodami,

We wrześniu skończono zdję-

wiem. Przecież jest takie polskie,

Jej matka, z domu Irma Martens,

w tym – Złotym Krzyżem Zasługi

cia do lwowskiej części filmu po-

– opowiada aktorka. –Skończyłam

była potomkinią holenderskich me-

i Krzyżem Kawalerskim Orderu

święconego życiu i twórczości Anny

Warszawską Akademię Teatralną,

nonitów, których jeszcze w XVIII w.

Odrodzenia Polski. Była aktywną

German. Ekipa filmowa korzystała

gram w polskich teatrach. Do filmu

sprowadziła do Rosji Katarzyna II.

popularyzatorką piosenki polskiej

z lwowskiej złotej jesieni i na kilka

trafiłam zwyczajnie, po castingu…”.

Ojciec, Eugeniusz German urodził

w ZSRS i piosenki radzieckiej w

tygodni zadomowiła się w naszym

Przerwała nam komórka i aktorka

się w Łodzi i był Niemcem z po-

Polsce. Jej występy na festiwalach

mieście. Pomysł powstania filmu

zaczęła rozmawiać z kimś w języ-

chodzenia. Został aresztowany i w

w Monte Carlo, Wiesbaden, Bra-

telewizyjnego o znanej polskiej

ku rosyjskim. Byłem zaskoczony.

1937 r. rozstrzelany przez NKWD

tysławie, Viareggio, Cannes były

piosenkarce i aktorce zrodził się

Po odłożeniu komórki powiedziała

w Urgenczu. W 1946 r. matce Anny

odznaczone wysokimi nagrodami.

w Sankt Petersburgu. Będzie to

z uśmiechem: „Urodziłam się w

udało się złożyć dokumenty repatria-

Wśród Polonii amerykańskiej Anna

ośmioodcinkowy serial „Anna Ger-

Wilnie. Krew mam mieszaną. Nie

cyjne. Razem z rodziną wyjechała

German dwukrotnie została uzna-

man. Tajemnica białego anioła”.

jestem ani rodowitą Polką, ani Li-

do Polski i osiedliła się we Wrocła-

na za najpopularniejszą polską

Reżyserem serialu jest Waldemar

twinką, ani Rosjanką, ale wszyst-

wiu. W tym mieście Anna German

piosenkarkę (1966 i 1969). Mniej

Joanna Moro – odtwórczy-

Krzystek, znany w Polsce autor se-

kiego po trochu. W filmie mamy

uczęszczała do liceum i studiowała

znaną w PRL-u była jej przyna-

ni roli Anny German

rialu „Czas Honoru”. Dla wcielenia

bardzo dobrą międzynarodową

na Uniwersytecie. Z wykształcenia

leżność do Kościoła Adwentystów

w życie swych pomysłów wybrał

obsadę. Marat Baszarow gra ofi-

była geologiem, ale marzyła o wiel-

w ogromnych nakładach w Polsce

Dnia Siódmego i to, że jako kom-

Lwów. Właśnie tu były kręcone

cera NKWD, zaś Maria Poroszyna

kiej scenie. W 1960 r. debiutowała

i w ZSRS. Bardzo owocne były jej

pozytorka pisała psalmy i pieśni

sceny nie tylko z różnych polskich

– mamę Anny German”. Joanna

jako piosenkarka. Śpiewając „Tań-

występy we Włoszech i Francji.

poświęcone Bogu. W 1980 r., w

miast, ale nawet z włoskich. W fil-

Moro tak wcieliła się w swą postać,

czące Eurydyki” zdobyła II nagrodę

W 1967 r. Anna German wystąpi-

wieku 44 lat German zachorowa-

mie wystąpi międzynarodowa ekipa

że wspominając o Poroszynej

na III Międzynarodowym Festiwalu

ła na XVII Festiwalu San Remo.

ła na rak kości. Dwa lata później,

– aktorzy z Polski, Rosji i Włoch.

mówi „moją mamę”. „Wcześniej

Piosenki w Sopocie (1963). Z po-

Jako pierwsza i jedyna w historii

26 sierpnia 1982 r. zmarła i została

Postać Anny German fascyno-

nie byłam we Lwowie. Jestem

wodzeniem wystąpiła na Festiwalu

polska artystka i jako pierwsza cu-

pochowana na Cmentarzu Ewan-

wała i wciąż fascynuje wielu wiel-

miło zaskoczona. Nie wiem dla-

Piosenki w Opolu (1964). Sukces

dzoziemka zaśpiewała na XV Fe-

gelicko-Reformowanym w War-

bicieli jej twórczości w Polsce i Ro-

czego, ale zawsze myślałam, że

towarzyszył jej też na kolejnych

stiwalu Piosenki Neapolitańskiej.

szawie. Na jej tablicy nagrobnej

sji. Piosenkarka miała nietypowy

Lwów – to biedne miasto. A tyle tu

festiwalach w Sopocie, Opolu,

W życiu German sukces towarzy-

widnieje napis z Psalmu 23 „Pan

życiorys i chętnie występowała nie

zabytków! W każdej wolnej chwili

Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w

szył zdarzeniom tragicznym. W

jest pasterzem moim”.

tylko w Polsce, ale też w Związku

poznaję to czarodziejskie miasto

Kołobrzegu i Festiwalu Piosenki

1967 r. we Włoszech miała wypa-

Korespondent „Kuriera Galicyj-

Sowieckim i Włoszech. Wielu ludzi

w towarzystwie lubelskiego aktora

Radzieckiej w Zielonej Górze.

dek samochodowy. Przez trzy lata

skiego” spotkał się z wykonawczy-

w ZSRS uważało ją za rosyjską

Szymona Sędrowskiego, który gra

Nie mniej popularne były jej wy-

powracała do zdrowia. Na scenę

nią roli Anny German, Joanną Moro

aktorkę, niczego nie wiedząc o tra-

mego męża – Zbigniewa Tuchol-

stępy w ZSRS, gdzie wykonywała

wychodziła w specjalnym gorse-

– piękną blondynką i niezwykle mą-

gizmie jej życia. Miała silny lirycz-

skiego”. 27 września ekipa filmo-

znane piosenki w języku rosyjskim.

cie, który podtrzymywał kręgosłup.

drą kobietą. Właśnie taka aktorka

ny głos i niezwykłą inteligencję.

wa wyruszyła do Warszawy.

Płyty z jej piosenkami nagrywano

Anna German została uhonorowa-

powinna grać rolę Anny German.