Sławni lwowianie

26

kurier galicyjski * 28 października – 17 listopada 2011 nr 20 (144)

LEgEnDaRny StaRzEC.

minuty w Szumsku spędziłam na

wszystkim, o co poproszą starsi”

adoracji Krzyża Świętego, było już

– powiedział.

ciemno, płonęły tylko pochodnie,

Poznałam wówczas również

śpiewaliśmy i słuchaliśmy tekstu o

Adę i Jakuba – gości z Polski. W

antoni MałECKi

tym, jaką ofiarą była śmierć Jezusa.

tym roku przybyli na Katolickie Dni

Wiele osób ocierało wówczas łzy.

Młodzieży po raz pierwszy. Słyszeli

Po zakończeniu modlitwy mocno

o nich już w zeszłym roku, byli na-

uścisnęłam moich małych kolegów

wet zaproszeni przez miejscową

z Estonii i życzyłam owocnego spę-

młodzież, ale mieli akurat wtedy

dzenia ostatniego dnia KDM.

rekolekcje. „KDM, jak wiemy, nie

Chyba największą atrakcją na-

są rekolekcjami. Dlatego są bar-

stępnego dnia, na którą nie trafiłam

dziej otwarte na młodzież, która

(za co bardzo, bardzo przepraszam

nie czuje się jakoś super z Panem

całą Redakcję i wszystkich Czytel-

Bogiem, ale też może czegoś wię-

ników!) był wieczorny koncert. Ko-

cej o nim się dowiedzieć” – powie-

ledzy z miejscowych mediów byli

działa Agnieszka. Jakub stwierdził,

tak uprzejmi, że przesłali mi zdjęcia

że może i dałoby się zorganizować

z imprezy, dlatego mogę się nimi z

taką imprezę w Polsce, jednak

Państwem również podzielić.

„trzeba by było znaleźć ludzi do

BEata kOst

Ale co robiłyśmy my z Aliną,

tego, którzy by się tego wszystkie-

skoro nie było nas w Szumsku? Po

go podjęli i którzy by chcieli na to

Październik 1909 roku, jesienne

powrocie do Taurii pani Teresa wlała

przyjść”. Agnieszka jednak dodała:

przedpołudnie we Lwowie – profesor

w nas litr gorącej herbaty i kazała się

„Tu jest taki plus, że część ludzi

Antoni Małecki szykuje się do wyjaz-

grzać pod kocem. Miałyśmy wstać

mówi po polsku, ale niektórzy mó-

du z Ossolineum. Ma pojawić się w

na 9 do kościoła (ha, ha, ha), ale

wią po litewsku czy rosyjsku. I nie

lwowskim ratuszu, bo w setną rocz-

oczywiście byłyśmy padnięte i udało

muszą się martwić, że nie potra-

nicę urodzin Słowackiego w mieście

nam się wygramolić z łóżek dopiero

fią czegoś powiedzieć po polsku,

odbywa się zjazd polonistów z ca-

na Mszę o 11. Pojechałyśmy do pa-

bo zawsze ktoś ich zrozumie czy

łego kraju: przyjechali do Lwowa z

rafii w Ławaryszkach wraz z panią

będzie w stanie przetłumaczyć. W

Warszawy, Poznania, Wilna i Krako-

Teresą i Eweliną. Proszę mi wierzyć

Polsce byłby z tym problem. Przy-

wa. Profesor Antoni Małecki, wybitny

– tak pouczającego, śmiesznego

najmniej w centrum. W Polsce nie

uczony i autor pracy „Juliusz Słowac-

i zapadającego w pamięć jedno-

ma tylu wielojęzycznych ludzi i tylu

ki. Jego życie i dzieła w stosunku do

cześnie kazania jak tam dawno nie

kultur, które się tak przenikają”.

współczesnej epoki” jest honorowym

słyszałam! Poza tym, kościół pw.

Tego samego dnia odbyła się

prezesem tego zjazdu, ale mimo

św. Jana Chrzciciela zrobił na mnie

fascynująca i przezabawna konfe-

tego nie śpieszy się. Na pierwszym

ogromne wrażenie – na zewnątrz

rencja nt. tego, kim jest człowiek, kim

piętrze w Ossolineum z daleka do-

był murowany, wysoki, a wewnątrz –

jest osoba i czym się różnią te dwa

biega jego dźwięczny głos. Na po-

przytulny i wcale nie taki duży. Czło-

pojęcia. Po obiedzie wystąpił na KDM

naglenia odpowiada kokieteryjnie,

wiek czuł się w nim po prostu kom-

zespół Full Power Spirit z Polski. Byli

że „kto przeszedł dwie strucelki (Ma-

fortowo. Moje przewodniczki zabrały

to trzej młodzi panowie o ogromnych,

łecki skończył 88 lat – BK), ten niech

mnie również na pobliski cmentarz.

otwartych, dobrych sercach. Pomię-

za piecem siedzi. Bo to widzisz pan,

Był dla mnie również miłym zasko-

dzy swoimi rapowanymi piosenkami

ja com miał zrobić dla pana Juliu-

czeniem: zadbany, czysty, nie leżała

mówili o tym, jak cenne jest życie,

sza, to już zrobiłem”.

nigdzie nawet zbędna gałąź. Groby

czas, to, że możemy być tu razem,

w równych rzędach, choć cmentarz

to, że mamy co dziś zjeść. Mówili o

***

był bardzo stary. Równe ścieżki po-

rzeczach zwykłych, bez patosu, opo-

„A w pół godziny później sala

między wysokimi drzewami, rzuca-

wiadali o swoich przejściach i prze-

lwowskiego ratusza zatrzęsła się

jącymi cień na groby. A na grobach

życiach, przywoływali wspomnienia,

antoni Małecki

w posadach. Jakby na widok cu-

– przeróżne śliczne kwiaty…

by powiedzieć nam o sprawach na-

downego symbolu zjednoczenia

Dość długo wracałyśmy tego

prawdę ważnych. Nic dziwnego, że

śpieszyli na jego wykłady, słuchali

Academia Vetere”, opracował w

kłonili się Polacy z trzech zaborów

dnia do Taurii. Już od kilku dni coś

potrafili wywołać zarówno uśmiech

chciwie i zgodnie wspominali, że to

niej system filozoficzny pierwszych

przed tym starcem z innego czasu,

się działo z granicą białoruską i na

jak i łzy. Bardzo gorąco polecam każ-

jednym z pasów nieszerokiej dwu-

demu posłuchania ich piosenek. Jest

właśnie Małeckiemu zawdzięczali

uczniów Platona. Rok później otrzy-

z innej epoki. Jego bowiem dzieło o

pasmówki stały w długim szeregu

to muzyka nowoczesna, połączona

poznanie języka, historii i literatury.

mał uprawnienia nauczyciela gim-

Słowackim stało się elementarzem

tiry. Odpowiednio bardzo niebez-

z beatboxem, ale kto powiedział, że

Pierwsze wykłady, wspominał po

nazjalnego. Pracował początkowo

i katechizmem nowoczesnej historii

piecznie się jechało osobowymi sa-

sławić Boga i dobro można tylko w

latach Małecki, były „rekreacją”, nie

w swojej szkole, jako nauczyciel

literatury polskiej, która urodziła się

mochodami, gdy na jednym pasie

tradycyjnych piosenkach? Jak powie-

wymagały wielkiej pracy. Studentom

języka polskiego i historii, uczył też

wraz z tą książką” – napisze o paź-

musiało się ich zmieścić dwa. Dzię-

dział kiedyś mój kolega – wszystko to

brakowało podstawowych informacji,

łaciny i greki.

dziernikowym spotkaniu z roku 1909

ki Bogu, szczęśliwie dojechałyśmy.

dał nam Pan Bóg, a więc chwalmy

mógł się więc skupić na przygotowa-

W 1850 roku Małecki przeniósł

Stanisław Wasylewski. W dziejach

A już wieczorem spakowałyśmy

Go tak, jak umiemy.

niu przyszłych zadań dla odbudowy

się do Krakowa, na Uniwersytecie

polskiej humanistyki profesor Antoni

się z Aliną i odwieziono nas na dwo-

Czy wspomniałam wcześniej

wydziału. Zapoczątkował rozwój

Jagiellońskim wykładał łacinę i gre-

Małecki zapisał się złotymi zgłoska-

rzec. Pani Teresa włożyła mi do rąk

o tym, że wszystko to działo się w

lwowskiej polonistyki, dzięki niemu

kę. Ze stanowiska profesora nad-

mi. Był przez całe swoje długie i pra-

pyszny litewski ciemny chleb, któ-

bardzo kapryśną pogodę? Zepsuła

powstał we Lwowie silny ośrodek

zwyczajnego został usunięty wraz

cowite życie jednym z jej pionierów

ry – proszę mi wierzyć, gdyby ktoś

się już pierwszego wieczoru i nie-

badawczy. Zastosował w literaturze

z Wincentym Polem i Jozafatem

i filarów, wśród uczniów i współpra-

jego nie próbował – jest po prostu

bo chyba średnio się rozchmurzy-

podział na okresy, obok historii lite-

Zielonackim za „brak politycznej

cowników cieszył się ogromnym au-

niesamowity… Nie wiedziałam jak

ło do końca weekendu. Jednak to

ratury, jako naukę odrębną wykładał

lojalności”. Policja austriacka na-

torytetem. Pod koniec życia sędziwy

mam dziękować tej rodzinie za to,

wszystko nie przeszkadzało mło-

poetykę. W wykładach uniwersytec-

kazała mu opuszczenie Krakowa,

Antoni Małecki stał się prawdziwym

że mnie przyjęła. Za to, że był to

dzieży świetnie się bawić, uśmie-

kich obejmował piśmiennictwo naj-

wrócił więc do Poznania i rozpoczął

symbolem nauki polskiej. Był history-

wspaniały odpoczynek i że zosta-

chać i tryskać energią. A ja razem z

nowsze.

pracę w szkole realnej. Przeniósł

kiem literatury polskiej w pełnym już

łam przyjęta tak ciepło, jakbym była

nimi tryskałam energią, uśmiecha-

Po kilku latach we Lwowie poja-

się na krótko do Innsbrucka, na

tego słowa znaczeniu. Pisał profesor

czwartym dzieckiem rodziny…

łam się i bawiłam, a tak się bawi-

wiły się dzieła Małeckiego „Grama-

uniwersytecie kierował katedrą filo-

Juliusz Kleiner: „Stał się wcielonym

Dojechałyśmy z Aliną do War-

łam, że nabawiłam się kataru. I to

tyka języka polskiego” – „większa”

logii klasycznej. Przemieszczał się z

mitem o autorytecie nauki polskiej.

szawy, a następnego dnia wróciłam

nie tylko ja, Alina również. Ukrywa-

dla nauczycieli i „mniejsza” – dla

miejsca na miejsce w poszukiwaniu

Wielkopolanin z urodzenia, we Lwo-

do Lwowa. Wykurowałam się, odpo-

łam się przed nią całą sobotę, by

studentów. Gramatykę przygotował

pracy, a za nim ciągnęła się opinia

wie spędził ponad pół wieku, zwią-

częłam po podróżach i spisałam tę

nie wracać do domu. Rozdzierana

na konkurs, który Stany krajowe ga-

„niebezpiecznego profesora”, który

zany z Zakładem Narodowym Osso-

przygodę. Jest na pewno mnóstwo

przez sprzeczne uczucia, zastana-

licyjskie ogłosiły w 1845 roku na naj-

ściąga tłumy studentów na wykłady

lińskich i Uniwersytetem Lwowskim.

rzeczy, o których albo zapomniałam

wiałam się: z jednej strony na KDM

lepszą gramatykę języka polskiego.

i podburza młodzież.

Zasłynął jako językoznawca, filolog

wspomnieć, albo o których nie po-

panowała tak świetna atmosfera, tak

Książka ta stała się podstawowym

Od 1856 roku na stałe związany

klasyczny, mediewista, heraldyk,

winnam wspomnieć, albo które się

bardzo mi przypominał ten wyjazd

podręcznikiem do nauki języka pol-

był ze Lwowem. 22 sierpnia 1856

dramaturg i krytyk literatury”.

po prostu nie zmieściły. W każdym

stare oazy lwowskiej parafii św. Marii

skiego w Galicji i Królestwie, przez

roku Antoni Małecki objął katedrę fi-

razie chcę podziękować rodzinie

Magdaleny, że za żadne skarby świa-

długie dziesięciolecia wznawiana

lologii słowiańskiej na Uniwersytecie

Antoni Małecki Urodził się w Ob-

Alinki i jej osobiście za możliwość

ta nie chciałam stamtąd wyjeżdżać.

i wykorzystywana do nauki w szko-

we Lwowie. Na uczelni obowiązywał

jezierzu koło Poznania 16 lipca 1821

przyjechania do nich, młodzieży z

Poza tym – co będzie z felietonem?...

łach polskich.

jeszcze język niemiecki. Początki

roku, w rodzinie Rozalii Litwinowicz

Chrześcijańskiego Centrum Roz-

Jednak z drugiej strony – obie z Aliną

Pracę krytyka literatury rozpo-

były trudne, Małecki pisze ze Lwo-

i rządcy Mateusza Małeckiego. Uczył

woju Młodzieży za dobry i mądry

źle się czułyśmy i już nawet nie tyle o

wa: „Żałowałem i wstydziłem się,

czynał za życia wielkich romantyków

się w gimnazjum św. Marii Magdale-

projekt, jakim są Katolickie Dni

mnie chodziło, co o nią. A ja byłam jej

– Mickiewicza, Słowackiego i Krasiń-

żem się dostał do takiego instytutu.

ny w Poznaniu. Studiował na uniwer-

Młodzieży oraz wszystkim, którzy

„ogonkiem”, który nie mógł zostać na

Rektor, który jako wirylista należał

skiego. Sam Krasiński chwalił jego

sytecie w Berlinie, podobnie jak to

się przyczynili do tego, że ta moja

KDM bez niej. Dlatego ukryłam się

krytyczne opracowania. Małecki za-

do Sejmu, nic nie znaczył, bo nie

robiło wiele młodych ludzi z zaboru

podróż się odbyła.

przed nią tego dnia na jeszcze dwie

rozumiał po polsku”. Jako jeden z

początkował naukowe monografie

Życzę wszystkim Wam, drodzy

godziny – bardzo chciałam obejrzeć

pruskiego. Był uczniem filologa K. L.

Czytelnicy, takich wspaniałych, do-

film pt. „Co by zrobił Jezus?”. Cieszę

literackie. Jego pierwsza przygoda z

pierwszych rozpoczął Antoni Małec-

Micheleta, F. Reumera i historyka Le-

brych przeżyć. Lato się skończyło,

się, że zostałam i go obejrzałam. Był

ki wykłady po polsku. Było to epoko-

opracowaniami biograficznymi to pra-

opolda Rankego. Studiował filologię

ale kto powiedział, że podróżować,

tego wart – polecam go Państwu na

ca „O życiu i pismach Mickiewicza”,

we wydarzenie na zgermanizowanej

klasyczną i słowiańską oraz filozofię.

odkrywać i zwiedzać świat można

któryś jesienny wieczór. Do obejrze-

pod zaborem austriackim uczelni.

którą pisał w 1841 roku, słuchając

W 1844 roku obronił doktorat

tylko latem?...

nia i zastanowienia się. Ostatnie

opowieści brata Adama, Franciszka

Przyciągnął tłumy młodych ludzi –

z filozofii na podstawie pracy „De