27

kurier galicyjski * 28 października – 17 listopada 2011 nr 20 (144)

Mickiewicza. Miał wówczas 20 lat.

zainteresowań badawczych była

CzaSy Się zMiEniaJą

Praca dziś może się wydawać nieco

ogromna. Okres historyczny, który

egzaltowaną, ale warto pamiętać,

zajmował go najbardziej – to śre-

że była to pierwsza biografia Mic-

dniowiecze. Opracował czasy Krzy-

kiewicza, wydana w języku polskim.

woustego, którego darzył sympatią,

Jak było w czasie mojej młodości (1930–1950)

W 1864 ogłosił w Czasopiśmie

krytykował Chrobrego, pisał o św.

Biblioteki Ossolińskich rozprawę

Stanisławie. Zajmował się historią

Jak jest w czasie mojej starości (2000–201.?)

o Andrzeju Fryczu Modrzewskim.

ustroju Polski, gromadził informacje

Jest autorem pierwszej monografii

o życiu w klasztorach średniowiecz-

o Juliuszu Słowackim – opartej na

nych, interesowała go historia Ko-

gdy zboże wywożono do młyna,

kie historyjki, do których wplata się

BOHDan ŁYP

materiałach otrzymanych od Salo-

ścioła i kultura. Pozostawił program

pomyliła worki i ten najcenniejszy

sympatycznych bohaterów, by towar

mei Słowackiej-Bécu, matki poety

prac wydziału filologicznego Akade-

pojechał. Pytany młynarz mówił, że

się sprzedawał, – literaturę o poważ-

komunikacja

i rodziny Januszewskich – wujostwa

mii Umiejętności, ułożony w 1872

nic nie znalazł na wstępnym sicie,

Kolej była podstawowym środ-

nych walorach etycznych, omijaną

Słowackiego. Praca „Juliusz Sło-

roku. Dla Ossolineum ofiarował 60

ale wkrótce wybudował sobie pięk-

kiem komunikacji krajowej. W 1948

przez obecnych amatorów czytel-

wacki. Jego życie i dzieła w stosun-

tys. koron. W 1892 roku, w 50. rocz-

ny, nowy dom. Z tych wypadków

roku, ze wszystkich miast Polski je-

nictwa. Powieści, które czytelnik głę-

ku do współczesnej epoki” wydana

nicę pracy naukowej profesora, Za-

zapamiętałem, że biżuteria zawsze

chały specjalne pociągi wiozące ludzi

boko przeżywał, z których uczył się

została we Lwowie w 1866 roku, z

kład ufundował stypendium im. Anto-

była wysoko ceniona i kłopotliwa w

na Wystawę Ziem Odzyskanych we

rozróżniać dobro od zła, rozumieć co

miejsca zdobyła ogromną popu-

niego Małeckiego dla pracowników

przechowywaniu.

Wrocławiu. Co to była za frajda! Wi-

to jest wierność, uczciwość i honor,

larność. „Dopiero Małecki nauczył

literatury, języka i historii polskiej. W

Znajomi, zbliżając się do osiem-

działem: iglicę, Halę Ludową i liczne

są obecnie uważane za nudziarstwo

kochać i cenić Słowackiego. Jego

tym samym roku Uniwersytet Lwow-

dziesiątki, postanowili pozbyć się kło-

pawilony wystawowe. Całą klasą po-

i moralizatorstwo. Na skutek zbiegu

książka o naszym wielkim poecie

ski nadał Małeckiemu tytuł doktora

potu z przechowywaniem swej biżute-

jechaliśmy wagonami „towos”, tj. to-

wielu przyczyn, wartościowa literatu-

szła z rąk do rąk” – pisała aktorka

prawa honoris causa.

Bronisława Wolska. Badacze dwu-

Poza pracami naukowymi dzia-

rii. Gromadzili ją przez pół wieku. Gdy

warowymi z wbudowanymi dechami

ra wydawana jest w znikomej ilości.

dziestowieczni napiszą, że Małecki

łał na polu politycznym i oświato-

on wyjeżdżał na kolejną delegację do

do siedzenia, gdyż zabrakło normal-

W czasach gdy technika pozwala

ZSRR, zawsze przywoził jakiś złoty

nych wagonów. Zwykle jeździło się

łatwo drukować, ludzi ogarnęła nie-

przedmiocik. Żyli skromnie, a chcąc

wagonami osobowymi, z sześcioma

chęć do czytania czegokolwiek. Spa-

zabezpieczyć się na niepewne cza-

drzwiami z każdego boku. Na tra-

dają nakłady książek i czasopism. To

sy, lokowali oszczędności w zło-

sach pośpiesznych zdarzały się no-

zadziwiające zjawisko dotknęło też

tych cackach. Uzbierała się ładna

woczesne „pulmany”. Lokomotywa

mnie i znajomych. W zeszłym roku

kupka. Teraz zaprosiwszy swe trzy

parowa była fascynującym obiektem.

nie przeczytałem żadnej powieści!

córki, na stole położyli cały skarb

Lubiłem patrzyć jak sapie, bucha

Co się z nami stało?

i powiedzieli by podzieliły go między

dymem i parą, jakby była żywym po-

siebie i użytkowały. Jakież było ich

tężnym stworem. Z Jeleniej Góry do

zdziwienie, gdy córki wcale się nie za-

Karpacza kursowały pociągi z niedu-

kąpiel

chwyciły ich gestem, nie dziękowały,

żymi wagonami, mającymi balkoniki

Jak żabę do wody, tak mnie

lecz oświadczyły, że taka staroświec-

na końcach. Zwykle lokowałem się

ciągnęło do każdego jeziorka czy

Medal wybity przez uniwersytet Lwowski z okazji 80-lecia

ka biżuteria je nie interesuje. Ozdoby

na balkoniku ostatniego wagonu, by

rzeczki. Zanurzyć się i pływać, to było

urodzin antoniego Małeckiego

dla siebie kupują wg swego gustu: z

podziwiać wspaniałą panoramę Su-

marzeniem wiecznie nienasyconym.

bursztynu, krzemienia pasiastego, a

detów. Pociąg sapał, a ciepły wiatr

Wpierw pływałem byle jak, a później

wym. Był posłem na Sejm Krajowy w

Słowackiego idealizował. Jednak

nawet z hebanu, ale przecież takiego

owiewał mnie. To był uroczy sposób

już ambitniej: kraulem, żabką lub na

latach 1876-1889, członkiem Rady

praca profesora, pomimo krytyki,

czegoś jak proponują rodzice, żadna

podróżowania, a w dodatku tani.

wznak. Jadąc rowerem w upalny

Szkolnej Krajowej. Od 1881 został

pozostaje wydarzeniem epokowym

by nie założyła… W końcu, zdumieni

Bardzo zmniejszyła się ilość

dzień na wycieczce za miasto, przy-

dożywotnim członkiem Izby Panów

w dziejach historii literatury polskiej

i rozczarowani rodzice, zgodzili się z

połączeń kolejowych. Nadal między

jemnie było wykąpać się w jakiejkol-

w Wiedniu.

– po raz pierwszy uczony poświęcił

propozycją córek, że biżuterię trze-

dużymi miastami, kursują ekspresy.

wiek rzeczce. Wtedy na Mazowszu,

Od 1849 roku ożeniony był z

tyle badań dziełom i życiu poety.

ba sprzedać, a uzyskane pieniądze

Pasażerów jest mało, a bilety są

Podkarpaciu czy na Lubelszczyź-

Wincentyną Kierską, w posagu mę-

Małecki uporządkował i wydał

podzielić między nie. A mnie przypo-

drogie. Gdy mają jechać dwie osoby,

nie, w każdym cieku płynęła czysta

żowi przyniosła sto tysięcy talarów i

dzieła poetyckie Adama Mickiewicza

mniała się ewangeliczna przypowieść

wygoda i kalkulacja kosztu przema-

woda. Nikt nie wyobrażał sobie, by

milion kłopotów na całe życie – plot-

– jest to wydanie „Dzieł” z 1885 roku

o rzucaniu pereł przed świnie.

wiają za wyborem samochodu. Na

kąpiel mogła stać się przyczyną eg-

kowano we Lwowie. Prywatnie ra-

(Lwów-Paryż 1885). Nie był ortodok-

głównych szosach jest bardzo duży

zemy lub jakiejś choroby, w wyniku

czej unikał towarzystwa, wolał ciszę

syjnym historykiem i choć wycho-

ruch, częste korki i wypadki. Pamię-

zanieczyszczenia wody ściekami.

książki

swojej pracowni, ale pod naciskiem

wany na uniwersytecie niemieckim,

Gdy byłem uczniem w szkole

tam, że do planów urbanistycznych

Jednak w upalny dzień największą

żony organizował w domu kolacje,

uniknął przesady i pogoni za ideą

powszechnej, ślęczenie nad książ-

Warszawy, sporządzanych w 1970

radość sprawiało pójście na otwarty

w trakcie których, profesor na chwile

estetyczną i modnych wówczas

ką było katorgą. W klasie szóstej

roku, obowiązywała prognoza na

miejski basen kąpielowy. Wprawdzie

zamieniał się w przemiłego gospo-

heglowskich rozważań. Być może

wszystko zmienił Winetou – czer-

rok 2000, przewidująca około 100

woda w nim niezmieniana czasem,

darza i bawiono się wówczas do

dlatego, że sam pisał utwory poetyc-

późnej nocy. Opis Antoniego Ma-

wonoskóry gentelman. Czytanie

kie, wydał „List żelazny” i „Grochowy

samochodów na 1000 mieszkańców.

była aż zielona, ale to nie było waż-

łeckiego zostawił Kazimierz Chłę-

wieniec”. Z pracą naukową i literacką

książek zaczęło mnie wciągać, tym

Zmienił się ustrój, wzrósł dobrobyt

ne. Radość stanowiło pół godziny

dowski – wysoki blondyn, (na stare

łączył działalność wydawniczą – wy-

bardziej, że zapisałem się do świet-

i okazało się że obecnie mamy 6 razy

kąpieli, potem półgodziny biegania

lata przygarbiony) wcale ujmującej

dał „Wybór mów polskich”, edycję

nej, prywatnej biblioteki. Wkrótce

więcej samochodów. To i nie dziwota,

z kolegami po rozgrzanych płytach

powierzchowności, w chodzie swym

„Biblii królowej Zofii”. Przejmuje co-

aktywiści partyjni nakazali usunięcie

iż korki stały się zmorą. Jednak poza

chodników wokół basenu i znowu

i ruchach zdradzał człowieka bar-

raz więcej obowiązków, w 1869 roku

z niej pozycji ideologicznie szkodli-

głównymi trasami, turystyczna po-

to samo. Tak od południa, aż do

dzo spokojnego, umiarkowanego,

Antoni Małecki został zastępcą kura-

wych. Właściciel biblioteki po cichu

dróż po Polsce sprawia mi dużą przy-

zmierzchu. To był raj dla chłopaka!

u którego żadna szala drugiej nie

tora Zakładu Narodowego im. Osso-

sprzedawał je swoim czytelnikom,

jemność. Liczne są zajazdy i stacje

Od wielu lat wiadomo jest, że

przeważa. Do końca życia namiętny

lińskich we Lwowie, powołany na to

zamiast spalić. Kupiłem kilka i roz-

benzynowe, często można tam zjeść

wchodzenie do rzeki to ryzyko zdro-

uczony, zapalał się rozprawiając na

stanowisko przez księcia Jerzego

czytywałem się w nich. Potem czyta-

coś ciepłego i mają niezłe toalety.

wotne. Wprawdzie są oczyszczalnie

ulubione tematy. Charakterystycznie

Lubomirskiego. Swoje prace histo-

łem wg własnej metody, np. wszyst-

Zatrzymywanie się przy lesie pozo-

ścieków, ale to nie znaczy, że można

akcentował każdą sylabę i wstawiał

ryczne drukował w „Przewodniku

kie książki Stendhala, a następnie

stało tylko amatorom. Jest całkiem

się kąpać. Lepiej pójść na któreś kry-

swoje ulubione „bo to…” na począt-

Naukowym i Literackim” i „Kwartalni-

innego autora. Czytanie było też

dobrze, a mimo, to z rozrzewnie-

te kąpielisko. Dla mnie to żaden pro-

ku wypowiedzi. Dziarski, energiczny

ku Historycznym”. Godność rektora

pasją moich rówieśników, chociaż

niem wspominam podróże dawnymi

blem, gdyż jedno z nich, mam w po-

i pogodny, dopiero po dziewięćdzie-

Uniwersytetu Lwowskiego piastował

bywały wyjątki. W społeczeństwie

wagonami kolejowymi.

bliżu. Woda jest zawsze podgrzana

siątce zaczął sobie zdawać sprawę,

w latach 1872-1874. Pisano, że w

panowała tendencja, by czytelnictwo

do 32 stopni i czyściutka jak kryształ,

że się starzeje. Chodził bez laski

Ossolineum poszukiwał spokoju i na-

mocny jak dąb, trochę przygarbiony,

uznawać za cnotę wartą wspierania

a sanitariaty są wyśmienite i higie-

tchnienia do pracy, którego zabrakło

Biżuteria

siwy jak gołąb. Nie interesowały go

mu na uczelni, powrócił nawet do ba-

i propagowania. Chyba stanowiło

Mnie jako młodzieńca, biżuteria

nicznie utrzymane. Są też zjeżdżal-

zaszczyty, zajęty do końca pracą

dań, które rozpoczynał w początkach

to plon zasiewu jaki kiedyś uczynili

interesowała tyle co zeszłoroczny

nie, jacuzzi i co kto zapragnie. A mnie

naukową, która przynosiła mu naj-

kariery naukowej. Zawodowo zwią-

pozytywiści. Ta tendencja wpływała

śnieg. Jednak w otoczeniu, słyszało

się nie chce iść! Co za czort spowo-

więcej satysfakcji i spełnienia. Nigdy

zany z filologią, postanowił powró-

na moje nastawienie do czytania

się czasem, że któraś z pań miała

dował, że kąpiel mnie nie cieszy, tak

też nie odmawiał, poproszony do

cić jednak do badań historycznych.

wartościowych powieści. One towa-

cenną biżuterię. Kto posiadał warto-

jak było dawniej. Mało tego! W base-

współpracy i do jakiejkolwiek pracy

Podejmuje kolejne wyzwania: jako

rzyszyły mej młodości i one kształto-

ściowe przedmioty, skrzętnie chronił

nie nudzi mi się i nie mam ochoty pły-

naukowej. Do końca życia zajmował

młody człowiek marzył o badaniach

wały poglądy, z którymi poszedłem

je przed kradzieżą. U znajomych,

wać. Patrzę na szalejącą dzieciarnię

się sprawami Ossolineum. Przycho-

historycznych, w 1846 roku napisał

w dorosłe życie.

gdy złodzieje dostali się do miesz-

i na pozostałą dorosłą publiczność,

dził do siedziby Zakładu, niosąc w

pracę „Porównanie pierwotnych za-

Książki stały się towarem ma-

kania, wyrzucili ziemię z doniczek

widząc że jestem odosobniony. Na

kieszeni dwa kasztany „na długo-

wiązków społecznych u Germanów

jącym szybko dać zysk. Nastąpił po-

i powyrywali kontakty ze ścian, szu-

kilkadziesiąt osób tylko ja jestem tu

wieczność”…

i Słowian”. Teraz po latach, mając

dział na:

kając ukrytych precjozów. Nauczeni

seniorem. Nie ma co ukrywać, inni

Uroczyście obchodził Lwów jego

tyle zasług dla języka i literatury,

- poradniki (kucharskie, domowe

takimi przykładami, ludzie wymy-

ludzie w tym wieku pewnie też stra-

osiemdziesięciolecie i dziewięćdzie-

ciężar badań przerzucił na historię.

itp.),

ślali przedziwne schowki. Pewna

cili ochotę do takich rozkoszy. A no

sięciolecie. Był już wówczas mitem,

Podchwycił pomysł pozytywistów:

- galanterię (albumy pięknych fo-

ciotka mieszkająca na wsi, bojąc

widać, każdy wiek ma swoje upodo-

żywą legendą. Zmarł we Lwowie, 7

historię należy rozumieć, wyciągać

tografii itp.) stanowiących upominki,

się kradzieży, schowała zawiniątko

bania. I co teraz? Zamiast kąpieliska

października 1913. Pochowany na

wnioski i dążyć do bezwzględnej

- paplaninę opisującą wypadki

Cmentarzu Łyczakowskim. Ucznia-

z cennościami do jednego z worków

ma być fotel i kapcie? O nie… To mi

prawdy. „Nam na sztucznym uroku

mi Antoniego Małeckiego byli Hugo

przeszłości nic nie może zależeć”

kryminalne, podłość i nikczem-

z ziarnem pszenicy. Uważała, że to

nie odpowiada!

Zathey i Roman Pilat.

– napisze Małecki. Rozpiętość jego

ność wyrzutków, ekscesy i wszel-

dobry pomysł. Po pewnym czasie,

(cdn.)